دکتر محمد علی نیلفروش‌زاده؛ متخصص پوست و مو
یکی از مهم‌ترین نقش‌های پوست این است که مانند یک سد دفاعی، مانع ورود میکروب‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها و سموم به درون بدن و نیز مانع دفع آب بدن به خارج شود که این امر در لطافت پوست نقش مهمی‌دارد.
سلول‌های چندوجهی موجود در بخش سطحی پوست، مولد آنتی بیوتیک‌هایی به نام دیفیسین و کاتلیسیدین هستند که به طور طبیعی از پوست در برابر میکروب‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها، محافظت می‌کنند.
علاوه بر این، سپر دفاعی دیگری در سطح پوست وجود دارد که به سلول‌های آن، لانگر‌هانس می‌گویند. این سپر دفاعی هم باعث ایجاد ایمنی در برابر میکروب‌ها و تحمل مواد خارجی می‌شود.
وقتی فردی برای مدت طولانی در برابر نور خورشید و اشعه‌های اتاق‌های سولاریوم قرار می‌گیرد، تعداد و عملکرد سلول‌های ایمنی کاهش می‌یابد، بنابراین ایمنی پوست کم و مستعد ابتلا به سرطان می‌شود که گاه کشنده است.
ساختار پوست
در پوست یک شبکه سطحی و یک شبکه عمقی عروقی وجود دارد که همراه غدد مولد عرق، در تنظیم دمای بدن نقش بارزی دارند.
پوست غدد چربی ساز نیز دارد که با ترشح خود و چرب کردن سطح پوست موجب نرم شدن و ضدآب شدن آن می‌شوند.
چربی‌های موجود در عمق پوست، ۸۰ درصد کل چربی بدن را تشکیل می‌دهند. پوست ویتامین D می‌سازد که برای استخوان‌سازی لازم است.
تابش نور خورشید در بهار و واکنش پوست
یکی از مهم‌ترین عواملی که باعث پیری پوست می‌شود، تشعشعات مضر موجود در نور خورشید است که در فصل بهار به وفور وجود دارد.
خنک بودن هوا در این فصل، باعث می‌شود که افراد مدت زمان بیشتری را نسبت به فصل‌های گرم سال در معرض مستقیم تابش نور خورشید قرار بگیرند.
نسیم ملایم بهار و شکوفه‌های زیبای بهاری و زنده شدن طبیعت، شخص را تشویق به گردش در طبیعت زیبا می‌کند در حالی که از تاثیرات نامطلوب نور خورشید بی‌خبر است.
در طیف نور خورشید، بخشی که به زمین روشنی می‌بخشد قابل رؤیت و بخشی مانند اشعه ماورای بنفش غیرقابل دیدن است.
۵ درصد این اشعه پس از برخورد با سطح پوست، خصوصاً پوست صورت و پشت دست‌ها منعکس و ۹۵ درصد آن وارد پوست می‌شود.
بخشی از آن را قسمت‌های سطحی پوست به وسیله رشته‌های کلاژن و الاستیک جذب می‌کنند. این بخش در سطح پوست باعث پیدایش لکه‌های قهوه‌ای و زبر و خشن شدن آن می‌شود بنابراین پوست لطافت خود را از دست می‌دهد و در برخورد‌های طولانی مدت و سال‌های متمادی، ضایعات پیش سرطانی و در نهایت سرطان‌های پوستی در آن به وجود خواهد آمد.
رشته‌های کلاژن و الاستیکی ضخیم و تکه تکه و چین و چروک‌های سطحی و در نهایت عمقی در پوست ایجاد می‌شود، رنگ پوست زرد به نظر می‌رسد و خاصیت ارتجاعی آن نیز از بین می‌رود، قدرت حفظ آب خود را از دست می‌دهد و در پایان دچار پیری زودرس خواهد شد.
گرمای بهار و تعریق بدن
فصل بهار با شروع گرم شدن هوا و افزایش تابش نور خورشید با وجود فواید بسیار می‌تواند اثرات منفی و مضری هم بر روی پوست داشته باشد.
مهم‌ترین دلیل این آسیب‌ها زمان بیشتری است که در خارج از خانه می‌گذرانید.
کودکان و نوجوانان به مناسبت شرایط خاص در فصول بهار و تابستان بیشتر در معرض مستقیم نور آفتاب هستند خصوصاً پسرها بیشتر از استخر، دریا، محیط پارک و با پوششی کم استفاده می‌کنند.
گرما و افزایش تدریجی آن در فصل بهار عامل مهم روند افزایش تعریق در افراد است که اگر به تناسب آن رعایت بهداشت پوست و شستشوی مناسب انجام نگیرد، می‌تواند برای بسیاری موجب بیماری‌هایی در پوست و مو گردد.
از طرفی با تعریق پوست بدن چنانچه شست‌وشوی روزانه صورت نگیرد محیط مناسب رشد قارچ‌ها می‌شود.
قارچ تیناورسیکولر به صورت لکه‌های تیره روشن و قهوه‌ای و گاه نارنجی در تنه از علایم آن است که گاه می‌تواند با خارش تنه همراه باشد.
پوشیدن لباس‌های تیره در فصل بهار و تابستان به دلیل جلوگیری از دفع گرمای پوست و جذب گرمای نور آفتاب زمینه را برای افزایش تعریق مناطق پوشیده بدن فراهم می‌کند.
مراقبت‌های پوستی در بهار
* استفاده از حالت دهنده و نرم کننده‌های مناسب مو بعد از شامپوکردن به نظرم از مراقبت‌های ضروری در بهار است.
اغلب خانم‌ها به دلیل تغییر ظاهر در ایام عید، با مواد شیمیایی گوناگون به موهایشان آسیب زده‌اند و بهتر است اگر نوک موهایشان خشک شده و شکستگی دارد، کمی‌آنها را کوتاه و حتماً با نرم کننده مناسب تا رویش موی جدید از آسیب محافظت کنند.
* یکی از بارزترین علایم پوستی آلرژی بهاره، خشکی و خارش شدید و ناخوشایند پوست دست است.
در کنار توصیه‌های درمانی عمومی برای رفع مشکل آلرژی، می‌توان از راهکارهای موضعی نیز برای کاهش مشکلات پوست دست استفاده کرد.
از جمله دستکش و مرطوب کننده یادتان نرود کمتر شخصی به سلامت پوست دست توجه دارد.
پوست دست بیشتر افراد در فصل بهار به دلیل تغییرات آب و هوایی و افزایش مواجهه با مواد شوینده ممکن است در معرض التهاب قرار بگیرد.
به همین دلیل بهتر است هنگام شستشو یا مواقع دیگری که پوست دستمان مواجهه طولانی مدتی با آب دارد، دستکش بپوشیم و مصرف کرم مرطوب کننده با چربی بالا را فراموش نکنیم.
به هر حال، خشکی پوست دست باعث پیری زودرس آن می‌شود و برای رفع این مشکل باید با استفاده از کرم، دست‌ها و ناخن‌ها را ماساژ دهیم و در صورت لزوم بعد از استفاده از کرم دستکش نخی دست کنیم تا کرم کاملاً جذب پوست شود.
* هر شب آرایش‌تان را پاک کنید حتی اگر آرایش ندارید، قبل از خواب، صورتتان را با شوینده مناسب نوع پوستتان بشویید تا تمام ذرات ریز و آلودگی‌ها از روی پوست محو شود.
اگر آرایش دارید از شیرپاک کن یا پد‌های مناسب استفاده کنید تا پوستتان دچار التهاب و سوزش و خارش نشود و بعد آن را با آب و شوینده مناسب کاملاً تمیز کنید.
هرگز از صابون‌های قلیایی برای شستن پوست صورت استفاده نکنید. بعد از شستشو از کرم مرطوب کننده یا ضدچروک یا کرم مخصوص شب استفاده کنید.
متخصصان می‌گویند نشستن آرایش قبل از خواب می‌تواند در کدر شدن رنگ چهره و بروز جوش‌های سرسیاه به مرور زمان دخیل باشد.
یادتان باشد در طول شب فعالیت‌های بازسازی پوست آغاز می‌شود. استفاده از کرم‌های شب که حاوی عناصر فعال مثل AHA، اسیدسالیسیلیک، ویتامین B5،A و اسید‌های میوه است، این روند را تسریع می‌کند.
در ضمن بعد از شستن پوست صورت ممکن است احساس خشکی شما را اذیت کند و کرم زدن با قرار دادن لایه چربی محافظ روی پوست از هدر رفتن رطوبت آن پیشگیری می‌کند که در این مورد با توجه به نوع پوست مرطوب کننده مناسب در بازار موجود است مثلاً در پوست‌های چرب مرطوب کننده‌های فاقد چربی و در پوست‌های خشک مرطوب کننده با درصد چربی بالاتر مصرف شود.
گزش حشرات و عفونت‌های انگلی
شروع بهار با افزایش مسافرت‌های گردشی همراه است و گاه به دلیل نیاز اسکان در منازل استیجاری روستاییان خصوصاً در شهرهای شمالی کشور، پزشکان متخصص پوست با بیمارانی برخورد می‌کنند که دچار عفونت‌های انگلی مانند شپش، گال و خصوصاً گزش حشرات شده‌اند که اکثراً نیاز به مداوای همه افراد خانواده است.
گزش حشرات برای ساکنان بومی‌علایم پوستی به همراه ندارند چون پوست آنها در برابر این گزش‌ها مصونیت پیدا کرده است ولی مهمانان نوروزی به دلیل تماس نداشتن قبلی پوست با سموم وارد شده، دچار دانه‌های قرمز رنگ متعدد خارش دار که اکثراً در مسیر یک خط است، می‌شوند.
بنابراین استفاده از پشه‌بند و حشره‌کشهای استاندارد در اتاق خواب می‌تواند یک راه پیشگیری مناسب از گردش حشرات باشد، خصوصاً کودکان بیشتر در معرض ظهور این علایم پوستی هستند.
حساسیت به نور خورشید و التهاب‌های پوستی
افرادی هستند که به نور آفتاب حساسیت دارند یا داروهایی مصرف می‌کنند که پوست را به نور آفتاب حساس می‌کند، لذا در فصول سرد پاییز و زمستان علایم مهمی ندارند ولی با شروع بهار به تدریج متوجه علایم پوستی مانند سرخی و التهاب و تورم در مناطق باز پوست مانند صورت می‌شوند.
افراد سالمندی هستند که به دلیل مصرف داروهای متعدد به طور مداوم در شروع بهار متوجه علایم فوق در صورت و یا پشت دست‌ها می‌شوند.
اینگونه افراد ضرورت دارد در صورت مشاهده تغییرات پوستی با پزشک معالج خود مشورت کنند.
بیشتر بخوانید:
