زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

آنچـه بايد درمـورد خـال بدانيـد

خال‌ها ضایعات پوستی مسطح یا برجسته پوست هستند كه ناشی از به هم خوردن تركیب طبیعی بافت‌های پوست ناشی از افزایش یا عملكرد غیر طبیعی سلولهای رنگدانه ساز پوست هستند. در حقیقت خال یك تنوپلاسم خوش خیم سلولهای رنگدانه ساز است. خال‌های مادرزادی در موقع تولید ممكن است بسیار كمرنگ باشند و به همین دلیل ممكن است مورد توجه واقع نشوند. خال‌ها ضایعه‌ها یی خوش‌خیم هستند و نیاز به اقدام درمانی ندارند.

انواع خال‌ها

به طور كلی خال‌ها به دو گروه بزرگ تقسیم می‌‌شوند:

 الف- خال‌های اكتسابی: اكثریت خال‌ها اكتسابی هستند و به طور طبیعی حدود 80 درصد مردم دارای یك یا چند خال ملانوسیتی می‌‌باشند. این خال‌ها بیشتر در دوران كودكی و بلوغ ایجاد می‌‌شوند و پس از سن 35 سالگی پیدایش خال جدید كمتر دیده می‌‌شود. یك فرد سفید پوست به طور طبیعی در سنین متوسط عمر دارای حدود 20 تا 40 عدد خال است  كه  كاملا طبیعی است.

خال‌ها معمولا ابتدا ضایعات قهوه ای رنگ مسطح و صاف شبیه كك مك است (خال جانكشنال) و با گذشت زمان بزرگتر، كم رنگ تر و برجسته می‌‌شود (خال مركب یا خال داخل درمی). همچنین ممكن است در سطح بعضی خال‌ها موهایی رشد كند. البته بعضی خال‌ها ممكن است به همان شكل اولیه باقی بماند و تغییری نكند. بعضی خال‌ها در سنین جوانی، هنگام حاملگی، در دوران بلوغ یا در اثر تزریق  ACTH  تیره تر و بزرگتر می‌‌شود و برخی اوقات خال‌های جدید ممكن است بروز كند.

 ب- خال‌های مادر زادی: حدود یك درصد نوزادان، در هنگام تولد دچار این نوع خال هستند. این نوع خال‌ها می‌‌توانند در اندازه‌های كوچك، متوسط و بزرگ باشند. خال‌های بزرگ، قطری بالاتر از 20 سانتیمتر دارند و ممكن است گاهی به اندزه ای بزرگ باشند كه قسمتی یا تمامی تنه یا اندام را در بر گیرند. این نوع خال‌ها در قسمت تحتانی پشت و در ناحیه ران‌ها دیده می‌‌شوند و 4 تا 6 درصد خطر ایجاد سرطان بدخیم پوست یعنی ملانوم در آنها وجود دارد. خال‌های مادرزادی در موقع تولد ممكن است بسیار كمرنگ باشند و به همین دلیل ممكن است مورد توجه واقع نشوند. خال‌های ملانوسیتی مادر زادی كوچك و متوسط معمولا سرعت رشد كمتری نسبت به سرعت رشد شیرخواران دارند، بنابراین با گذشت زمان كوچك می‌‌شوند. در موقع بلوغ این خال‌ها تیره‌تر شده و موهای خشن روی آنها رشد می‌‌كند.

خال‌ هاله‌دار

این نوع خال حاشیه‌ای از پوست سفید به پهنای 5/2 میلیمتر در اطراف دارد و بیشتر در حوالی بلوغ دیده می‌‌شود. شایع ترین محل این نوع خال در پشت می‌‌باشد. واكنش‌های ایمنولوژیك می‌‌توانند باعث بی‌رنگ شدن اطراف خال و حتی باعث كنترل و از بین بردن خال گردند. اگر چه این نوع خال در افراد جوان نیازی به پیگیری ندارد ولی در افراد مسن تر بایستی ملانوم بدخیم را در نظر گرفت و در صورت هر گونه شك اقدام به نمونه برداری نمود.

خال دیسپلاستیك

این خال‌های غیر عادی و بدشكل در 2 تا 5 درصد جوانان و بالغین دیده می‌‌شوند، قطری بیش از 5 میلیمتر دارند و دارای حاشیه ای نامنظم هستند و درجاتی از التهاب و تغییر رنگ در آنها دیده می‌‌شود. اهمیت این خال‌ها از لحاظ استعداد بیشتر آنها برای تبدیل به ملانوم بدخیم است و به مجرد هر گونه تغییری باید این خال‌ها را برداشت. سایر ضایعات رنگی پوست كه در تشخیص افتراقی خال مورد توجه هستند:

كك مك شبیه خال اكتسابی جانكشنال است ولی برخلاف خال به ندرت اندازه آنها بیشتر از چند میلی‌متر می‌‌شود و بعضی مواقع ممكن است به هم متصل شوند. این ضایعات در اثر تماس با نور خورشید تیره‌تر شده و ممكن است در زمستان‌ها پاك شوند و برخلاف خال كه تمام نقاط بدن ممكن است باشد، كك مك فقط در نواحی روباز بدن كه در معرض آفتاب هستند مانند صورت و گردن دیده می‌‌شوند. گاهی ضایعاتی به صورت لكه‌های قهوه‌ای روی مچ دستها، پشت دست‌ها، ساعد و صورت ظاهر می‌‌شوند كه به آنها لكه‌های آفتابی یا لكه‌های سنی می‌‌گویند. همچنین ضایعات برجسته زگیلی شكل روی صورت یا تنه ممكن است دیده شود كه اینها خال نیستند و توسط متخصص پوست تشخیص داده می‌‌شوند.

آیا خال‌ها را باید برداشت؟

حقیقت این است كه اكثریت خال‌ها و لكه‌های پوستی خوش خیم هستند و خطر ابتلا به سرطان پوست در آنها بسیار كم است.

هر خالی كه دارای یك یا چند نمای غیر معمول باشد مانند عدم تقارن ضایعه و نامنظم بودن حاشیه و یكنواخت بودن رنگ خال و یا اندازه آن بیش از 7  میلیمتر باید برداشته شود. خال‌هایی كه در سنین بالا به رشد خود ادامه می‌‌دهند و یا دچار تیره رنگی و تغییر شكل می‌‌شوند را باید برداشت. قبلا بعضی از پزشكان توصیه می‌‌كردند كه خال‌هایی كه در معرض اصطكاك یا تحریك مداوم هستند مثل خال‌هایی كه در ناحیه ریش آقایان هستند یا خال‌هایی كه در ناحیه كمربند یا آرنج قرار دارند به علت اینكه احتمال بدخیم شدن دارند برداشته شود كه امروزه چنین اعتقادی وجود ندارد. بعضی خال‌ها بد منظره و ناخوشایند هستند و بیمار از لحاظ زیبایی و یا به اصرار اطرافیان جهت عمل جراحی خال صورت مراجعه می‌‌كنند كه برداشتن خال در این موارد باید با دقت و رعایت اصول جراحی جهت باقی نماندن یا به حداقل رساندن خطر جوشگاه عمل انجام شود.

هر لكه، خال یا ضایعه پوستی كه به طور ناگهانی دچار تغییرات در اندازه، شكل و یا رنگ شود یا دچار خونریزی، خارش، درد یا زخم شود بایستی توسط پزشك مورد بررسی قرار گیرد. ممكن است متخصص پوست به بیمار اطمینان بدهد كه خال مورد نظر خطرناك نیست و نیازی به عمل یا نمونه برداری ندارد و یا این كه پزشك اقدام به نمونه‌برداری یا برداشتن ضایعه كند و در صورتی كه مشخص شود كه خال تغییرات بدخیمی دارد بر حسب عمق و پیشرفت ضایعه بایستی با حاشیه مشخصی ضایعه به طور كامل برداشته شود و جهت پاتولوژی فرستاده شود. اگر بعد از برداشتن خال، مجددا عود كرد حتما بایستی به پزشك مراجعه كرد احتمالا اسكار بعد از عمل خال، بستگی به مهارت پزشك و نوع ترمیم پوست بیمار دارد بعضی از افراد مستعد تشكیل پوست اضافه در محل عمل جراحی هستند و در بعضی نقاط بدن خطر تشكیل جوشگاه محل عمل زیادتر است. در مورد خال‌های بزرگ روش‌هایی وجود دارد كه باعث محو كردن كامل خال نمی‌‌شود ولی از نظر ظاهری وضعیت بهتری به وجود می‌‌آورد مثل لایه برداری (پیلینگ)، درم ابریژن و لیزر كه باعث كم رنگتر شدن خال می‌شوند ولی معمولا موقت بوده و خطر ابتلا به سرطان (ملانوما) را كم نمی‌‌كند.

خال آبی

برجستگی آبی رنگ با سطح صاف و اندكی برجسته با قطر كمتر از یك سانتیمتر است كه شایع‌ترین محل آن در اندام‌ها یا كفل و صورت است. یك نوع آن احتمال بدخیمی دارد. در صورتی‌كه از نظر زیبایی مسئله ساز باشد می‌‌توان آن را به وسیله جراحی خارج كرد. این خال‌ها باید به صورت عمقی و تا لایه چربی زیر جلدی برداشته شوند  تا عود نكنند.

ملانوم بدخیم

این سرطان بدخیم ترین سرطان پوست است. اگرچه ملانوم بدخیم فقط 5 درصد سرطانهای پوستی را تشكیل می‌دهد، اما شایعترین علت مرگ در اثر بیماری‌های پوستی است. شیوع ملانوما در دهه‌های اخیر رو به افزایش بوده به طوری كه در دنیای صنعتی به عنوان یك سرطان شایع مطرح است و در زنان پس از سرطان ریه مرتبه دوم را كسب كرده . ملانوم در دوران كودكی و نوجوانی نادر بوده و سن شایع آن 60 سالگی است.  در حال حاضر علت اصلی ملانوم ناشناخته است ولی فاكتورهای متعددی از قبیل فاكتورهای ژنتیكی، تابش اشعه ماورا بنفش و تماس‌های محیطی در بیماری دخیل است. استفاده از منابع مصنوعی تولید اشعه ماورا بنفش و لامپ‌های نوسانی نیز به عنوان فاكتورهای مساعد كننده محسوب می‌‌شوند. اشعه آفتاب نقش عمده‌ای در ایجاد ملانوم دارد. بهترین فاكتور محیطی در علل ایجاد ملانوم، اشعه آفتاب است، نوع اشعه بیشتر از نوع اشعه ماورا بنفش نوع B است. تابش متناوب ولی شدید آفتاب به ویژه در كودكی كه منجر به آفتاب سوختگی می‌‌شود، فرد را مستعد ابتلا به ملانوم می‌‌كند.

ارتباط خال ملانوستیك و ملانوم بدخیم

درباره سرطانی شدن خال‌های ملانوستیك مطالعاتی در سراسر جهان انجام شده است. حدود 25 تا 50 درصد ملانوم‌ها روی خال‌های ملانوستیك اكتسابی ایجاد می‌‌شود ولی از آنجا كه هر انسان بالغ 20-30 خال اكتسابی دارد در مقایسه با شیوع ملانوم بدخیم می‌‌توان گفت كه اغلب خال‌های اكتسابی در شرایط معمولی، سرطانی نمی‌‌شوند. دو گروه از خال‌های ملانوستیك بیشتر خطر سرطانی شدن دارند كه از این خال‌ها همان خال‌های مادرزادی یا خال‌هایی است كه در موقع تولد وجود دارد. هر خال مادرزادی اعم از كوچك و بزرگ می‌‌تواند به سرطان تبدیل شود اما این خطر در خال‌های خیلی بزرگ مادرزادی به خصوص خال‌هایی كه قسمت وسیعی از تنه را پوشانده‌اند بیشتر است. گروه دوم نیز خال‌های دیسپلاستیك است كه قبلا توضیح داده شد.

به طور كلی خطر ایجاد ملانوم بدخیم در نژاد سفیدپوست، افرادی كه تماس بیش از حد با نور خورشید دارند، حساسیت به نور خورشید، ضعف سیستم ایمنی، سابقه ملانوم جلدی یا وجود سابقه ملانوم در خانواده، بیشتر از گروه‌های دیگر است.  در تشخیص آنها حتما باید به ملانوم بدخیم توجه داشت و در صورت بروز هر یك از تغییرات فوق بایستی به متخصص پوست مراجعه شود كه در صورت شك پزشك به بدخیمی خال، نمونه‌برداری یا برداشتن ضایعه انجام خواهد گرفت.