دکتر عباس حاجی آخوندی
تعریف جامع از عسل در سال 1906 در آمریکا ارائه شد که عبارت است از شهدی غنی از مواد قندی گل‌های گیاهان و درختان که توسط زنبور عسل جمع آوری شده، تغییر یافته و درون سلول‌های قاب ذخیره می شود. موریس مترلینگ در مورد عسل گفته: «همین امروز اگر زنبور عسل از بین برود هزاران نوع گیاه از بین خواهد رفت که این پدیده یقینا تاثیر بسزایی در تمدن بشری خواهد گذاشت».
با نگاهی اجمالی به ترکیبات عسل مشاهده می کنیم که هر آنچه مورد نیاز بدن انسان است در عسل وجود دارد. عسل با داشتن مواد آنتی میکروبیال در مراقبت پوست نقش مهمی دارد. در مورد نقش آنتی بیوتیکی عسل باید دانست که عسل رقیق نشده رشد باکتریهایی مانند استافیلوکوکوس آرئوس و میکروب‌های پاتوژن دستگاه گوارش را مهار می کند.
عسل غلیظ رشد کپک‌های بیماریزا مانند کاندیدا البیکانس را مهار می کند. در غلظت 50-30 درصد، عسل نسبت به بسیاری از آنتی بیوتیک‌های متداول برای درمان عفونت مجاری ادراری اثرات بیشتری دارد. مکانیسم دقیق اثر آنتی بیوتیکی عسل هنوز مشخص نشده است اما PH پایین، ایجاد اختلال اسموتیک و وجود گروه مواد ضد باکتری که مجموعه آن‌ها را اینهیبین (Inhibine) می نامند می توانند نقش مهمی داشته باشد.
عسل با غنای ترکیبات متنوعی که دارد می تواند در مراقبت و تغذیه پوست نقش بسیار مهمی داشته باشد. در این بخش به فرآوردهای پوستی عسل تقدیم خوانندگان ارجمند می شود.
ماسک عسل: از زمان‌های قدیم، در بسیاری از جوامع از عسل برای تهیه محصولات نگهدارنده طراوت و زیبایی پوست استفاده می کردند. لوسیون عسل همراه با زرده تخم مرغ و پودر بادام به این منظور تهیه می گردید. همچنین با عسل، گلیسیرین و الکل فرآورده ای برای مراقبت و زیبایی پوست می ساختند.
در زمان کنونی عسل در ساخت فرآورده هایی به شکل کرم، لوسیون و به منظور محافظت، بهداشت و زیبایی پوست مورد استفاده قرار می گیرد. از این شهد ارزنده برای تهیه ماسک های پوست استفاده می کنند، ماسک‌های تهیه شده از عسل ممکن است نرم کننده، ترمیم کننده و یا حتی پاک کننده باشند. ماسک‌ها به صورت لایه ای روی پوست قرارمی گیرند و با توجه به مواد تشکیل دهنده، اثرات متفاوتی خواهند داشت.
ماسک‌های زیبایی حاصل از عسل در بازار اروپا: این گروه از محصولات که به منظور طراوت و از بین بردن چین و چروک پوست مصرف می شوند در حال حاضر به صورت قابل توجه تولید و مصرف می‌شوند. نمونه های این فرآورده ها با نام‌های تجاری مختلف موجود است که از طریق جستجوی الکترونیک قابل شناسایی هستند. هر ماسک بین3-1 درصد عسل دارد. در این قسمت اصول فرآوری و تهیه ماسک‌های عسلی که در دو گروه اصلی ماسک‌های ملایم و ماسک‌های قابض (با فرمول‌ها و کاربردهای متفاوت) مطرح می باشند، ارائه می گردد.
ماسك‌های ملایم
ماسك عسل و زرده‌تخم‌مرغ: با مخلوط كردن عسل و زرده تخم‌مرغ به نسبت وزنی 1-1 و چند قطره روغن زیتون ( 2 قطره برای هر ده میلی‌لیتر) تهیه می‌شود. پس از نیم ساعت ماندن روی پوست باید آن را با آب گرم شست. این فرمول برای تغذیه و طراوت پوست مطرح گردیده است.
ماسك عسل و پنیر: این ماسك از 40 درصد وزنی پنیر، 20 درصد عسل و 40 درصد روغن بادام تهیه می‌شود. برای ساخت آن ابتدا پنیر و عسل را در بن ماری حرارت می‌دهند، سپس روغن بادام را به آن اضافه می‌كنند. برای مصرف ماسك را به مدت 30 دقیقه روی پوست قرار می‌دهند. این ماسك برای پوست خشك توصیه می‌شود.
ماسك عسل و ژلاتین: برای فرآوری این ماسك طراوت دهنده از ده گرم عسل، نیم گرم ژلاتین، ده میلی‌لیتر آب گل رز و بیست میلی‌لیتر آب مقطر استفاده می‌كنند. برای تهیه این فرآورده ژلاتین و آب مقطر را در بن ماری حرارت می‌دهند، سپس عسل و آب گل رز را به آن می‌افزایند. این ماسك باید 30 دقیقه روی پوست بماند. این ماسك برای انواع پوست‌ها مفید و طراوت‌دهنده است.
ماسك عسل و خیار: در تهیه این فرآورده از 5 میلی‌لیتر عسل، 4 قطره روغن زیتون و آب تازه خیار و آب موز به ترتیب به میزان صد و 5 میلی‌لیتر استفاده می‌شود. این ماسك برای تهیه پوست و نرم كردن آن مفید است....
