موها قربانی تغذيه نا مناسب
ظاهر مو می‌تواند یكی از علائم سلامت كلی بدن باشد. از سوی دیگر در صورتی سلامت افراد تضمین می‌شود كه دسترسی و دریافت كافی مواد مغذی برای آنان فراهم گردد. با بررسی غذای دریافتی كسانی كه از سلامت برخوردار می‌باشند متوجه می‌شویم این افراد دریافت مناسب و لازم از مواد مورد نیاز بدن را از طریق رژیم غذایی مناسب و متعادل تأمین كرده‌اند. از سوی دیگر در سایر افراد به علت عدم دسترسی كافی به مواد غذایی یا بیماری‌هایی كه آنها را در معرض كمبودهای تغذیه‌ای قرار می‌دهد تغییرات مشخصی را در ناحیه پوست سر و یا موهای بدن ملاحظه می‌كنیم.
سوء تغذیه برعوامل متعددی مانند، تغییرات رنگ مو و ریزش مو تأثیر می‌گذارد. جدا از افزایش سن، در بیماری‌های مادرزادی قلب، بیماری‌های عصبی- عضلانی و بدخیمی‌ها، نقش سوء تغذیه غیرقابل اغماض است. تشخیص كسانی كه در معرض كمبودهای ویتامینی قرار دارند از اولین اقدامات محسوب می‌شود. با توجه به شیوع سوء‌تغذیه در جوامع مختلف در صورتی كه افراد تحت بررسی قرار گیرند دو گونه سوء تغذیه در آنها دیده می‌شود. سوء تغذیه پروتئین انرژی كه در نتیجه عدم دریافت متناسب انرژی و پروتئین در رژیم غذایی ایجاد می‌شود و سوء تغذیه ریزمغذی‌ها. در خصوص سوء تغذیه پروتئین انرژی جدا از عدم دریافت میزان انرژی یا پروتئین به اندازه كافی در رژیم غذایی، بیماری‌هایی نظیر سوء جذب، سرطان‌ها و بیماری‌های مزمن، در برداشت مواد مغذی تأثیر منفی گذاشته و در كل فرد را با كمبود مواجه خواهند كرد.
بعضی از این بیماری‌ها در افراد سالمند یا در كسانی كه مدت‌ها در بیمارستان بستری بوده‌اند به شكل مشخص‌تری دیده می‌شوند. ولی تظاهرات پوستی یا تغییرات در مو بیشتر در كودكان دیده می‌شود. در كودكان با سوء تغذیه می‌توان كم رنگ شدن موها یا ریزش آنها را ملاحظه كرد. یا در بعضی مواقع موها را می‌توان به شكل پرچم مشاهده كرد كه در بعضی قسمت‌ها پررنگ‌تر و در بعضی جاها كم‌رنگ‌تر می‌باشند. جدا از سوء تغذیه پروتئین انرژی، سوء تغذیه ریز مغذی‌ها نیز تظاهراتی را در ناحیه مو ایجاد میكند.
روی
یكی از این عناصر روی می‌باشد. در مواردی كه افراد مواد غذایی حاوی روی را به اندازه كافی دریافت نكنند یا در مواردی كه جذب روی، با اختلال همراه باشد و یا در مواردی كه دفع روی یا متابولیسم آن افزایش یافته باشد بدن در معرض كمبود این عنصر حیاتی قرار می‌گیرد. با توجه به این كه این ریزمغذی صرفاً باید از طریق دریافت مواد غذایی تأمین شود كه در بدن ساخته نمی‌شود در كسانی كه گوشت، ماهی یا حبوبات را به اندازه كافی دریافت نمی‌كنند تظاهرات بالینی خود را نشان می‌دهد. گاهی فیتات موجود در غلات با اتصال به روی از جذب آن جلوگیری میكند. یكی از علائم كمبود روی آلوپسی یا ریزش مو در ناحیه‌ای از سر می‌باشد. خشكی مو، ریزش كلی مو در نواحی مختلف بدن و شكنندگی آن از علائم دیگر كمبود روی می‌باشد. در كسانی كه به علت چاقی مفرط تحت عمل جراحی bypas قرار گرفته‌اند حتی با وجود دریافت مكمل‌ها دچار كمبود روی شده‌اند كه با ریزش مو همراه بوده است. این افراد با تجویز مكمل روی توانسته‌اند بهبودی خود را كسب كنند. لازم به ذكر است كمبود روی در كشور ما به شكل شایعی دیده می‌شود.
اسیدهای چرب ضروری
از كمبودهای دیگر كه باعث تغییرات در مو (مشابه كمبود روی) می‌شوند كمبود اسیدهای چرب ضروری است. كمبود دریافت اسید لینولئیك یا اسید لینولنیك می‌تواند علائمی همچون ریزش موی منتشر در ناحیه پوست سر و ابروها را ایجاد كرده و باعث تغییر رنگ مو نیز بشود. تجویز روغن ماهی یا تركیبات امگا-3 و امگا-6 یا به صورت ارحج استفاده از مواد غذایی حاوی امگا-3 و امگا-6 همانند مصرف ماهی و مغز گردو می‌تواند این كمبودها را برطرف كند.
سلنیوم
كمبود سلنیوم كه در مغزها و آجیل‌ها به میزان خوبی یافت می‌شود نیز زمینه تغییرات مشابهی همچون كمبود روی را به دنبال خواهد داشت. همچنین این كمبود منجر به تغییر رنگ پوست و مو نیز می‌شود. روشن شدن قسمت‌هایی از پوست یا مو در نتیجه كمبود سلنیوم دیده می‌شود.
ویتامین‌های A، C و بیوتین
كمبود ویتامین‌هایی مانند ویتامین A و بیوتین نیز تأثیرات مختلفی بر سلامت مو خواهد داشت. در نتیجه كمبود بیوتین، موهای پرزی شكل و همچنین موهای ناحیه ابرو و مژه‌ها دچار مشكل شده و ریزش در آنها دیده می‌شود. در صورتی كه افراد رژیم غذایی متنوعی دریافت كنند، معمولاً كمبود آن به ندرت دیده می‌شود، ولی در كسانی كه تحت درمان با داروهای ضدتشنج قرار دارند توجه ویژه‌ای را می‌طلبد. كمبود ویتامین C نیز می‌تواند هیپركراتوز فولیكولار و یا خونریزی پری فولیكولار را باعث شود. این تغییرات بیشتر در موهای ناحیه پا، بازو و شكم دیده می‌شود.
آهن
كمبود آهن نیز جزء موارد بحث‌برانگیز در زمینه ریزش مو محسوب می‌شود. مكانیسم تأثیر آن بر ریزش مو هنوز مشخص نشده است، ولی یكی از احتمالات، نقش تعیین كننده آن در تقسیم سریع سلول‌ها در بدن است كه از جمله آنها می‌توان به سلول‌های ماتریكس فولیكول مو اشاره كرد. در نتیجه كمبود آهن كه متأسفانه شیوع بسیار بالایی نیز دارد رشد مو با اشكال مواجه خواهد شد. هر چند كه مطالعات زیادی تأیید كننده ارتباط آهن با آلوپسی و ریزش مو است، تعدادی نیز منكر این ارتباط می‌شوند.
ریز مغذی‌ها
بسیاری از بیماران در خصوص نقش تغذیه در رشد مو و سلامت آن سوال می‌كنند. در جواب باید گفت بسیاری از آنزیم‌هایی كه در پروتئین‌های ساختاری بدن نقش فعال دارند برای واكنش‌های خود نیاز به ویتامین‌ها و مواد معدنی به میزان كافی دارند، در این رابطه مو نیز مستثنی نیست و می‌توان میزان مورد نیاز این ریزمغذی‌ها را از طریق رژیم غذایی استاندارد تأمین كرد، بدون آنكه نیازی به مكمل وجود داشته باشد. هر چند در مورد آهن یا بعضی ریزمغذی‌های دیگر در شرایطی لازم است از مكمل‌ها استفاده شود. طبیعتاً در بیمارانی كه دچار سندرم سوء جذب می‌باشند یا مبتلایان به بیماری‌های مزمن و یا بیماری‌های مادرزادی قلب، باید ملاحظات لازم به عمل آید. همچنین در افراد سالمند و مسن نیز علاوه بر تأمین نیازهای ریزمغذی‌ها برای حفظ سلامت مو، باید توجه ویژه‌ای به سلامت كلی آنها نیز داشت.
