کاربرد ذرات نانو نقره در آسیبهای پوستی
پوست بدن نقش مهمی در هموستاز و پیشگیری از تهاجم میکروارگانیسمهاایفا میکند. در صورت آسیب پوستی پوشاندن سریع محل زخم با پانسمان امری ضروری است. در حال حاضر سه نوع پانسمان زخم وجود دارد:پانسمان بیولوژیک، پانسمان سنتتیک و پانسمان بیولوژیک-سنتتیک. پوست مشتق شده از گونه یکسان از موجود مورد بررسی و نیز پوست خوک از جمله پانسمانهای بیولوژیکی میباشند که کاربرد بالینی شایعی دارند اگرچه برخی از مضرات آنها از جمله دسترسی محدود، ناهمگونی شدید، چسبندگی ضعیف و احتمال خطر آلودگی گزارش شده است.
پانسمانهای سنتتیک پایداری بالا با حداقل احتمالایجاد واکنشهای التهابی را داشته و تقریباً خطر انتقال پاتوژن را ندارند. در سالهای اخیر تحقیقات بر پانسمانهای بیولوژیک-سنتتیک متمرکز شده که از دو لایه حاوی مواد بیولوژیک و پلیمر تشکیل شده است. هر سه نوع پانسمان زخم کاربردهای بالینی فراوانی دارند، اگرچه هیچ کدام بدون عیب نبوده و هریک مضراتی دارد. حفظ محیط مرطوب در محل زخم،ایجاد تهویه هوا، ممانعت از انتقال میکروارگانیسمها و حذف ترشحات زخم از جمله ویژگیهای پانسمانایده آل است. همچنین پانسمان باید سمی و آلرژی زا نبوده و به راحتی و بدونایجاد آسیب در محل زخم هنگام تعویض پانسمان جدا شود و از مواد زیستی قابل دسترس نیازمند به حداقل فرایند قابل تولید باشد و نیز خواص ضد میکروبی داشته و باعث تسهیل در بهبود زخم گردد.
اخیراً چندین گروه تحقیقاتی با سنتز و تغییر مواد زیستی پانسمانهای جدیدی را ارائه نموده اند. نانوتکنولوژی به طور ناگهانی در قرن بیست پدید آمد و شاخهای از علم است که به کاربرد اتمها و مولکولها در مقیاس نانو (اغلب 100 نانومتر یا کمتر) اختصاص دارد. از جمله خصوصیات منحصر به فرد ذرات نانو دارا بودن نسبت بالای سطح به حجم، سطح فعال چند مرکزی و برهمکنشهای سطحی بالا میباشد.
امیدوارکنندهترین زمینه کاربردهای جدید نانوتکنولوژی علاوه بر شیمی و فیزیک در علوم پزشکی است. اگرچه تاکنون محصولات نانو کمی با اهداف درمانی تولید شده است. از جمله کاربردهای اولیه ذرات نانو در علم پزشکی میتوان به القاء تکثیر هپاتوسیتها با غیر متحرک کردن آنها روی کلویید طلا در مقیاس 24 نانومتر در سال 2004 اشاره نمود. همچنین کشت کراتینوسایتها بر روی فیبرهای نانو کلاژن گزارش شده است. برخی از تجهیزات پزشکی حاوی ذرات نانو از جمله پانسمان زخم تولید شده است. ایمنی زیستی ذرات در مقیاس نانو موضوع مورد توجه برخی بررسیها شده است و گزارشات ضد و نقیضی ارائه شده است. از جمله پانسمانهای زخم مورد بررسی ترکیب ذرات نانو نقره با ترکیبات دیگر زیستی است که برای درمان زخمهای عمیق کاربرد دارد.
از جمله عمده ترین محصولات نانو، ذرات نانو نقره میباشد. نقره در کنار مس و طلا از جمله اولین فلزاتی است که کشف شده و قرنهاست که کاربرد آن در پزشکی شناخته شده است. در طول تاریخ به کاربرد نقره به عنوان دارو و نیز ماده نگهدارنده در بسیاری از فرهنگها اشاره شده است. یونانیها از ظروف نقره برای تازه نگه داشتن آب و سایر نوشیدنیها استفاده میکردند. در رم نیز برای پیشگیری از فساد برخی از نوشیدنیها آنها را در ظروف نقره نگهداری میکردند. در نوشتههای یافت شده از مصر باستان نیز به نقره اشاره شده است.
در فرهنگ قدیم کشور چین استفاده از چوبهای غذاخوری از جنس نقره شایع بوده است. هندیها نیز از مقادیر جزئی نقره به عنوان عامل نیروبخش، اکسیر و جوان کننده در بیمارانی که در اثر کهولت و یا بیماری ناتوان شده بودند، استفاده میکردند. ذرات نانو نقره معمولاً کوچکتر از 100 نانومتر بوده و ار 20 تا 15000 اتم نقره تشکیل شدهاند. نقره در مقیاس نانو خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی متمایزی را نشان میدهد.
به علت فعالیت ضد باکتریایی قوی ذرات نانو نقره، پوششی از آن در بافتهای مختلف و پیوندهای خاص به کار میرود. به علاوه، ذرات نانو نقره برای درمان زخم و سوختگیها و یا به عنوان داروی ضد بارداری و نیز ضد عفونی کننده آب و اسپری هوا به کار میرود. نقره به علت عملکرد ضد میکروبی متمایز در برابر دامنه وسیعی از باکتریها، مخمرها، قارچها و ویروسهادر میان سایر فلزات نانو، کاربرد پزشکی وسیع تری دارد.
نقره از طریقایجاد اختلال در زنجیره تنفسی سیتوکرومها و یا سیستم انتقال الکترون میکروب‌ا و نیز اتصال به DNA و ممانعت از تکثیر آن، اعمال ضد میکروبی خود راایفا میکند. به نظر میرسد نقره اثرات ضد التهابی نیز دارد و نیز قادر است سرعت اپیتلیالیزاسیون مجدد را تا 40 % افزایش دهد. لایه در تماس پوست در پانسمانهای زخم دارای ذرات نانو نقره از چند لایه تشکیل شده اند؛ لایهای مستقیماً با زخم در روی پوست تماس دارد و از پوشش هیدروفیلیک ساخته شده، لایه ضد عفونی کننده (یا باکتری کش) که لایهای ضد سمی است و از پوششی از مخلوط زغال فعال به همراه کریستالهای نانو نقره میباشد. لایه بند آورنده و جاذب خون نیز لایه صافی است که از پلیمرهای با قدرت جذب بالا تشکیل شده است. لایهایزوله از بافتی مختلط با روزنههایی با اندازه کمتر از 5 میکرومتر ساخته شده است و در نهایت باند کشی که برای تثبیت پانسمان در محل زخم به کار میرود. لبه‌های لایهایزوله و لایه مماس پوست به طور یکپارچه قست عمده پانسمان را تشکیل میدهند، در حالیکه لایه ضد عفونی کننده و لایه جاذب خون از یکدیگر جدا بوده و هر دو قسمت مرکزی پانسمان را احاطه میکنند. نوع بسیار جدید پانسمانهای حاوی ذرات نانو نقره در ترکیب با کیتوسان میباشند که با تکنولوژی نانو و تجمع خودبخودی ذرات قابل تولید میباشد. کیتوسان پلی ساکارید خطی است که از اتصال b 1 به 4 D-گلوکزآمین (واحدهای داستیله) و N-استیل-D-گلوکزآمین (واحدهای استیله) ایجاد میشود. کیتوسان از داستیلاسیون کیتین تولید میشود و واحد ساختاری در اسکلت سخت پوستان از جمله خرچنگ و میگو میباشد.
صدفاین جانوران جدا و آسیاب میشود و پس از داستیلاسیون کیتوسان که در صنایع آرایشی و غذایی کاربرد دارد، تولید میشود. تستهای‌ایمنی زیستی و کارایی‌این نوع دیگر از پانسمانهای بیولوژیک-سنتیکی که با ذرات نانو نقره تولید میشود در مدلهای حیوانی با زخم عمیق مورد بررسی قرار گرفته و نتایج مطلوبی از آن گزارش شده است که بیانگر بلا مانع بودن کاربرد وسیع آن در زمینه‌های بالینی
است.
منبع: سایت دانشگاه علوم پزشكی تهران
