زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر امیرهوشنگ احسانی متخصص پوست و مو عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران

كاربرد لیزر در درمان ضایعات رنگدانه‌ای بر مبنای تئوری فتوترمولیز اختصاصی استوار است، به این ترتیب كه قسمت‌هایی از طیف نور كه توسط انواع خاصی از دستگاه‌های لیزر تابانده می‌شود، توسط انواع خاصی از دستگاه‌های لیزر تابانده و توسط سلول‌ها یا بافت‌های خاصی نیز جذب می‌شود.

پالس‌های كوتاه نور (كوتاه‌تر از زمان ریلكس شدن حرارتی ملانوزوم‌ها) و پالس‌هایی كه بیشتر توسط ساختارهای رنگدانه‌ای، بافت‌ها جذب می‌شوند، می‌توانند سبب گرم شدن اختصاصی و آسیب حرارتی به ساختارهای رنگدانه‌ای شود.

انتخاب طول موج، عمقی كه نور در بافت نفوذ می‌كند را مشخص می‌سازد. چنانچه پوست تحت تاثیر تابش‌هایی با طول موج 600nm-400 شود. اكسی هوگلوبین برای جذب نور با ملانین به رقابت پرداخته و غالبا آسیب‌های جدی به عروق وارد می‌شود. در طول موج‌های بالاتر طیف نور مریی (nm 600 <) كه جذب نور اساسا توسط اكسی‌هموگلوبین كم شده و از بین می‌رود. ملانین برای جذب نور بر رنگدانه‌های خون غلبه كرده و آسیب وارده به ساختارهای پر از ملانین منحصر می‌شود.

انواع لیزر

در طی سال‌های مختلف انواعی از لیزرها برای درمان ملاسما به كار می‌رفتند كه نتایج مختلفی نیز دربرداشت. در ادامه خلاصه كارآزمایی‌های صورت‌گرفته شده در این زمینه آمده است. بسیاری از مطالعات تعداد كمی بیمار را دربر می‌گیرند و اغلب یك سویه كور بوده و به صورت باز طراحی شده‌اند، زیرا كور كردن بیمار تحت درمان با لیزر مشكل است مگر اینكه دو نوع مختلف لیزر مورد مقایسه قرار بگیرند.

دو نوع لیزر (YAG) ؛یكی لیزر

Frequency doubled (532nm) و دیگری لیزرnon frequentcy-doubled (1064nm)  وجود دارد. هر دو نوع لیزرها رنگدانه را هدف قرار داده وتخرب می‌كنند اما طول موج لیزر frequency-doubled توسط هموگلوبین نیز جذب می‌شود. در یك مطالعه بر 20 بیمار مبتلا به ضایعات رنگدانه‌ای (3 مورد ملاسما) اثر لیزر Nd:YAG و Q-switched ruby laser مقایسه و مشخص شد كه هیچ یك موثر نبوده است.

پاسخ ملاسما به Q-switched ruby laser (694nm) متفاوت است. طبق گزارش بیشتر مطالعات این پاسخ ضغیف بوده و علایم خیلی زود پس از درمان دوباره عود می‌كنند. بر اساس گزارش یك مطالعه اظهار شده است كه اگرچه ضایعات متوسط ملاسما به لیزر پاسخ بهتری می‌دهند اما این ضایعات اغلب برگشت‌پذیر بوده و بیشتر اوقات نیز نسبتا به فاصله كمی پس از درمان عود می‌كنند.

در مطالعه ديگر روی 8 بیمار (4 مورد ملاسما و 4 مورد PIH) مشخص شد كه كاربرد Q-switched ruby laser به‌طور موثر ملاسما را درمان نمی‌كند. در یك بیمار، 2 هفته پس از درمان علایم بدترشده، سپس ضایعات برطرف شدند. ملاسما پس از قرار گرفتن در معرض نور خورشید مجددا عود می‌كند. یك بیمار دچار‌هایپرپیگمانتاسیون Confetti-like شد كه 12 ماه نیز بدون بهبودی باقی ماند.

در علایم یك بیمار، متغیری حاصل نشد. در بیماری دیگر بار نخست تغییری مشاهده نشد اما بار دوم علایم‌هایپرپیگمانتاسیون در او بیشتر شد.تركیب لیزرQ-switched alexandrite (775nm) و لیزر دی‌ اكسیدكربن (CO2) در یك مطالعه پایلوت تصادفی بر 8 بیماردر بهبود ضایعات تمام بیماران موثر بود. به نظر می‌رسد كه لیزر CO2 به تنهایی كمتر موثر است.

دو بیمار پس از درمان ،مبتلا به‌هایپرپیگمانتاسیون محیطی شدند. همچنین به نظر می‌رسد كه علت این امر انرژی كمتر در كناره‌ها باشد كه سبب بروز PIH درم مناطقی شده كه ملانوسیت‌ها تحت تابش قرار گرفته‌اند. با وجود این، روش لیزر درمانی روش سالمی است، چرا كه سبب بروز عفونت یا بر جای گذاشتن اثر زخم روی پوست نشده است و تركیب دو روش لیزر درمانی می‌تواند سبب بهبود ضایعات شود...