زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر لادن گیاهی؛ متخصص تغذیه

شدت پیری تحت تاثیر عوامل ژنتیكی، آسیب‌های وارد شده در طی زندگی و سابقه غذایی فرد قرار دارد.

فرایند پیری باعث ایجاد تغییراتی در نحوه جذب بعضی ویتامین‌ها می‌شود.

برای مثال با كاهش ترشح اسید در معده جذب ویتامین B1 كاهش می‌یابد و احتمالاً جذب ویتامین 12 B نیز مختل می‌شود.

كاهش كلی در مقدار مایعات گوارشی و كاهش حركات پریستالسیس دستگاه گوارش باعث كاهش جذب و  در نتیجه کاهش مصرف بسیاری از مواد مغذی می‌گردد.

تقریباً از هر 5 سالمند یك نفر به علت كاهش ترشحات بزاقی دچار خشكی دهان می‌شوند.

كاهش بزاق باعث می‌شود تا هضم اولیه كربوهیدرات‌ها در دهان به خوبی صورت نگیرد و در نتیجه بلع با دشواری انجام شود.

این مساله به همراه كاهش حس بویایی كه منجر به افت قدرت چشایی می‌شود، لذت غذا خوردن را کاهش می‌دهد و در نتیجه  فرد سالمند مواد مغذی كمتری دریافت خواهد کرد.

فرایند پیری منجر به كاهش توده عضلانی و توده بدون چربی می‌گردد که به دنبال آن سطح واكنش‌های سوخت و ساز (متابولیك) پایه و سطح مصرف انرژی در بدن كاهش یافته و در نتیجه نیاز  فرد به انرژی كمتر می‌شود.

اما از آنجا كه نیاز به ریزمغذی‌ها تغییری نمی‌کند و حتی در بعضی موارد افزایش نیز می‌یابد، بالا نگه داشتن كیفیت رژیم غذایی سالمند بسیار حائز اهمیت است.

چنانچه كاهش توده عضلانی و كاهش فعالیت فیزیکی فرد سالمند، با میزان غذای دریافتی وی مطابقت نداشته باشند فرد در معرض چاقی و در نتیجه خطر ابتلا به دیابت و بیماری قلبی قرار می‌گیرد.

سرعت ذهنی سالمندان

دهیدراتاسیون یا بی آبی که به علت دریافت كم مایعات ایجاد می‌شود می‌تواند باعث اختلال حواس در سالمندان گردد.

كمبود پتاسیم نیز اثر مشابهی دارد. علیرغم آنکه بسیاری از سالمندان برای جلوگیری از تکرر ادرار، مصرف مایعات را محدود می‌کنند، اما بالا نگه داشتن سطح مایعات بدن در طی روز برای پیشگیری از دهیدراتاسیون ضروری است.

موز، سایر میوه‌ها و آب سبزیجات منابع غنی پتاسیم هستند و باید در برنامه غذایی روزانه گنجانده شوند.

حفظ فعالیت سالمندان

حفظ سطح فعالیت‌های فیزیکی در سالمندی بسیار مهم است. عضلات ورزیده در حفظ ثبات و قدرت بدنی سالمند بسیار موثرند.

در حقیقت عضلات ورزیده سطح واكنش‌های متابولیک بدن را بالا نگه می‌دارند و با نیرو و استحکامی که به بدن می‌دهند از زمین خوردن و شكستگی استخوان جلوگیری می‌كنند.

تمرینات ورزشی می‌توانند به سلامت عقلانی و ذهنی سالمند نیز كمك كنند.

رعایت نکات ذکر شده به حفظ استقلال سالمند و برخورداری آنان از زندگی سالم و لذت بردن از دوران سالمندی کمک می‌کند.

التیام زخم‌ها و ایمنی سالمندان

ویتامین C موجود در سبزی‌ها و میوه‌ها، همچنین عنصر روی موجود در گوشت و ماهی برای بهبود زخمها و قدرت سیستم ایمنی بسیار مهم هستند.

بنابراین مصرف رژیم غذایی غنی از این مواد مغذی یا استفاده از مکمل‌ها به همراه رژیم غذایی برای التیام زخم‌ها و مبارزه با عفونت‌ها خصوصاً بعد از جراحی توصیه می‌شود.

تغذیه و دارو در سالمندان

جذب مواد مغذی می‌تواند تحت تاثیر برخی داروها که باعث اختلال در اشتها، هضم و تولید بزاق می‌شوند، قرار گیرد و در نتیجه فرد در معرض خطر کمبود یک سری مواد مغذی قرار گیرد.

برای مثال فنی توئین که یک داروی ضد احتقان است جذب ویتامین D و فولات را كاهش می‌دهد. بیگوانیدها كه در درمان دیابت استفاده می‌شوند باعث تخریب ویتامین B2 و  فولات می‌شوند.

تیازیدها که داروهای دیورتیک هستند و همچنین دیورتیك‌های حلقوی باعث کمبود پتاسیم، منیزیم و عنصر روی می‌شوند.

علیرغم آنکه این اثرات شناخته شده‌اند اما متاسفانه توجه چندانی برای مقابله با این تداخلات در سالمندان صورت نمی‌گیرد.

حفاظت آنتی‌اكسیدانی

یك شاخه از تحقیقات بیوشیمیایی به طور اختصاصی مطالعات خود را بر روی چگونگی تاثیر تخریب سلول‌ها توسط رادیكال‌های آزاد بر فرایند سالمندی معطوف كرده‌اند.

دریافت مقادیر خوب مواد مغذی آنتی‌اكسیدان مانند ویتامین‌های C و E، مواد معدنی چون سلنیوم و فیتونوترینت‌هایی چون كاروتنوئیدها و بیوفلاونوئیدها خطر ابتلا به آب مروارید، آب سیاه، آرتریت و حتی تحلیل مغزی ناشی از تخریب سلول‌ها توسط رادیكال‌های آزاد را كاهش می‌دهد.

بیماری‌های التهابی

استفاده از ماهی‌های روغنی نظیر ماهی آزاد، ساردین و شاه ماهی که منابع اسیدهای چرب ضروری‌اند برای سالمندان بسیار مفید است.

این اسیدهای چرب ضروری به كاهش واكنش‌های التهابی در بدن و تخفیف علائم بیماری چون آرتریت روماتوئید كمك می‌كنند.

حفظ سلامت استخوان‌ها

پوکی استخوان كه ناشی از كاهش مزمن توده استخوانی است غالباً باعث شكستگی استخوان خصوصاً در ناحیه ران و مهره‌ها می‌شود.

بنابراین دریافت كافی كلسیم برای حفظ تراکم استخوانی در سالمندان بسیار ضروری است.

استئومالاسی، یا ریكتز بزرگسالان، ناشی از كمبود ویتامین D است، كه برای جذب كلسیم لازم است.

سطح ویتامین D در افرادی كه به میزان كافی در معرض نور خورشید قرار نمی‌گیرند کمتر از حد طبیعی است بنابراین این افراد باید تخم‌مرغ، غلات صبحانه غنی شده با ویتامین D، روغن كبد ماهی و ماهی روغنی را حتماً در برنامه غذایی خود بگنجانند.

افراد بالای 65 سال باید روزانه 10 میكروگرم ویتامین D دریافت كنند.