زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر شجاعی؛ دارای بورد تخصصی طب فيزيكی و توانبخشی

در سراسر جهان، كمر درد، پس از سردرد دومین علت شایع شكایت بیماران و مراجعه به پزشك است.
بیشترین عامل ناتوانی كارگران نیز كمردرد می‌باشد. بر اساس تحقیقات مختلف 90-50 درصد بزرگسالان جهان دچار كمردرد در طی زندگی خود می‌شوند.
وقتی صحبت از درد كمر می‌شود، ناخودآگاه ذهن همه مردم متوجه بیماری دیسك كمر و یا دردهای سیاتیكی می‌شود؛ اما باید توجه داشت تنها یك درصد كمردردها از نوع دردهای سیاتیكی واقعی هستند و از آنجا كه ممكن است هر بیمار مبتلا به علائم سیاتیك این نگرانی را داشته باشد كه مبادا نیاز به جراحی دیسك داشته باشد. باید دانست كه تنها یك درصد این بیماران نیاز به جراحی پیدا می‌كنند این گروه جزء آن دسته از بیمارانی هستند كه دردهای سیاتیكی حقیقی دارند (به عبارتی یك نفر از هر هزار مورد كمردرد دارای علائم مشابه سیاتیك هستند).
هر چند این آمار براساس تحقیقات معتبر جهان و مرجع‌های پزشكی به دست آمده، اما آمار مربوط به كلینیك‌های كمردرد در كشور ما نیز در همین حدود است.
البته در كلینیك‌های طب فیزیكی و توانبخشی این آمار كمی متفاوت است؛ زیرا در كشور ما، به دلیل عدم اطلاع كافی بیماران و مراجع بموقع به متخصص طب فیزیكی و توانبخشی، اكثرا بیماران در مراحل پیشرفته بیماری خود به كلینیك‌های طب فیزیكی مراجعه می‌كنند. این بیماران اغلب كسانی هستند كه پس از مراجعات زیاد به مطب‌های مختلف و درمان‌های نامناسب، به دلیل ترس از عمل جراحی به طب فیزیكی روی آورده‌اند كه متاسفانه به دلیل عدم مراجعه موقع درصدی از بیماران نیاز به عمل جراحی پیدا خواهند كرد.
گاه به دلیل عدم توجه برخی از پزشكان عمومی به طب فیزیكی، بیماران به جراحان مغز و اعصاب یا ستون فقرات ارجاع داده می‌شوند.
باید توجه داشت كه طب فیزیكی نیازمند مهارت‌های لازم و یكسری مانورها با حركات درمانی در جهت اصلاح وضعیت‌های غلط ستون‌مهره است؛ لذا توجه به جایگاه طب فیزیكی در درمان بیماران، خصوصا مبتلایان به كمردرد كه بر افزایش كیفیت زندگی افراد تاثیر می‌گذارد، اهمیت ویژه‌ای دارد.

فاكتورهای خطر در كمردرد

شناسایی عوامل خطر در ایجاد كمردرد از اهمیت بسیار زیادی در شناخت افراد از خود و احتمال بروز كمردرد، برخوردار است.
این عوامل به دو دسته عوامل وابسته به شغل و عوامل وابسته به فرد تقسیم می‌شوند:

عوامل وابسته به شغل

شایع‌ترین عامل زمینه‌ساز كمردرد، كار سخت و سنگین است؛ به نحوی كه حدود علت 60 درصد از كمردردها را تشكیل می‌دهد. اعمالی همچون بلندكردن، هل دادن یا كشیدن اجسام سنگین، چرخاندن آنها و... از عوامل زمینه‌ساز بروز كمردرد خواهند بود.
نشستن طولانی مدت نیز عامل‌های بروز در كمردر است؛ به همین علت اكثر افراد در رده‌های مدیریتی بالا نیز دچار بیماری كمردرد هستند. نشستن طولانی مدت به لحاظ اعمال فشار دائم وزن بالا تنه منجر به آسیب ستون فقرات كمری، خصوصا دیسك‌های بین مهره‌ای در این ناحیه می‌شود. طبیعی است كارمندان و افراد كم‌تحرك و پشت‌میزنشین نیز از این قاعده مستثنی نیستند.
از دیگر عوامل شغلی زمینه‌ساز كمردرد در معرض ارتعاش قرار داشتن به مدت طولانی است كه مثال ساده آن رانندگی می‌باشد.
البته در هر فردی ممكن است یك عامل یا تركیبی از عوامل فوق در ایجاد كمردرد موثر باشد.
گروه دیگری كه به كمردرد دچار می‌شوند، كسانی هستند كه از كارشان لذت نمی‌برند؛ به عبارتی شغل یا حرفه كسل‌كننده و تكراری دارند و از كارشان خسته می‌شوند. در این افراد نیز شیوع كمردرد بالاتر است.

عوامل وابسته به بیمار

سن: با بالا رفتن سن احتمال بروز كمردرد بیشتر می‌شود؛ پس همه مردم باید مراقب باشند، چون این عامل تنها عاملی است كه ناگزیر روز به روز بیشتر می‌شود. آگاهی از بهداشت و مراقبت ستون فقرات، خصوصا كمر، بر همه واجب است. عوارض عدم توجه به این نكات گاه به سختی جبران می‌شود.
جنس: گفته می‌شود تا سن 60 سالگی شیوع كمردرد در خانم‌ها و آقایان یكسان است اما از 60 سالگی به بعد این عامل در خانم‌ها قدرت بیشتری می‌یابد و علت آن مربوط به پیشرفت پوكی استخوان می‌باشد.
شاخص‌های ابعادی فرد: همچنین قد و وزن، اگرچه رابطه‌ای قوی بین این عوامل و كمردرد وجود ندارد، اما وزن زیاد و قدبلند در افراد خطر بروز كمردرد را افزایش می‌دهد.
عوامل وضعیتی: انحراف ستون فقرات مانند؛ اسكولیوز، كیفوز، قوس بیش از اندازه كمر یا كاهش آن، تفاوت طول در اندام تحتانی، می‌تواند زمینه‌ساز كمردرد باشد، اما رابطه محكمی بین آنها در ایجاد كمردرد ثابت نشده است.

تحرك نامناسب ستون فقرات

دیده شده كه كاهش در محدوده حركتی ستون فقرات كمری حداقل در یك جهت می‌تواند عامل بروز كمردرد باشد. مطالعات در این زمینه تاكید دارند كسانی كه در حركات ستون فقرات محدودیت داشته‌اند، بیشتر دچار كمردرد می‌شوند.
قدرت عضلانی: عضلات كمر و شكم چنانچه ضعف داشته باشند، منجر به بروز كمردرد می‌شوند.
آمادگی بدنی: عامل ثابت شده‌ای است كه افرادی كه در وضعیت مناسب سیستم قلبی – عروقی و ریوی قرار ندارند، احتمال بروز كمردرد بیشتری دارند، لذا انجام حركات مستمر و مناسب ورزشی برای همه افراد ضروری است. 
سیگار: به عنوان یك عامل كاملا شناخته‌شده از عوامل خطر در بروز كمردرد ذكر می‌شود و ثابت شده كه شانس بروز پوكی استخوان را هم افزایش می‌دهد.
عوامل روانی: عواملی همچون اضطراب، افسردگی، وسواس و حالت‌های روحی – روانی مختلف همگی احتمال بروز كمردردهای مزمن را در افراد افزایش می‌دهند؛ اما اینكه اینها علت بروز كمردرد می‌باشند یا در نتیجه متحمل طولانی مدت كمردرد پیدا شده‌اند، هنوز چندان مشخص نیست.