زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مجید هنرور

همه ما واژه شکستگی استخوان را به دفعات شنیده یا به کار برده‌ایم، اما اطلاعات ما در مورد این عارضه استخوانی چقدر است؟

شکستگی عموما در اثر برخورد شیء سخت و یا سقوط از ارتفاع و یا اتفاقاتی از این قبیل رخ می‌دهد و چنانچه فرد دارای بیماری‌های تشدیدکننده قبلی مثل پوکی استخوان، عفونت استخوان و یا سرطان‌های ابتدایی که موجب ضعیف‌شدن استخوان می‌شوند ، خطر شکستگی در اشکال گوناگون و آسیب به اندام‌های حرکتی افزایش می‌یابد. این نوع صدمات را پاتولوژیک (ایجادشده توسط برخی حالات بیمارگونه) می‌نامند.

انواع شکستگی

1- کامل: تمام عرض استخوان قطع شده است.

2- ناکامل: تمام عرض استخوان قطع نشده است.

3- بسته (ساده): استخوان شکسته‌شده از سطح پوست خارج نشده و یا به بافت‌های نرم و پوست آسیبی نرسانده است.

4- باز (مرکب): در این حالت، پوست پاره شده و زخم یا خونریزی مشاهده مي‌شود.

در شکستگی‌هایی که موجب پارگی شریان شده‌اند، مانند پارگی شریان ران، خونریزی‌های بسیار شدیدی اتفاق می‌افتد که چنانچه کنترل نشوند، زندگي را تهدید مي‌كند. برخی اوقات، ضعف عضلاتی که به دو سر استخوان چسبیده‌اند و توانایی تامین انرژی لازم جهت فعالیت را ندارند، می‌توانند عامل شکستگی، باشند.

 علائم بالینی

1- درد شدید یکی از اولین و مهم‌ترین شاخص‌ها در شکستگی‌هاست؛ چرا که ناحیه آسیب ديده متورم و دچار گرفتگی (اسپاسم) مي‌شود و به دنبال آن پارگی پریوست (بافت همبند تخصص‌یافته‌ای که تمام استخوان‌ها را پوشانده و پتانسیل تشکیل و تبدیل به استخوان را دارد) به طور پیش‌بینی نشده‌ای به وجود می‌آید. شدت درد با اعمال فشار و حرکت دادن آن ناحیه افزایش يافته و موجب آزار فرد مي‌شود.

2- شخصی که دچار آسیب استخوانی است، نسبت به لمس تحریک‌پذیری دارد و كوچک‌ترین تماس یا حرکت اندام منجر به فریاد و بیقراری و بعضا بدتر شدن حال او مي‌شود.

3- تورم نیز که به دلیل ورم بافت نرم محل آسیب‌دیده که در پی نشت مایع از عروق خوني و تجمع مايع روی می‌دهد، یکی دیگر از علائم شایع شکستگی‌هاست. 

4- کاهش توانایی‌ عضو و به نوعی محدودیت حرکت نیز شایع است. 

5- کریپیتوس: نوعی صدای خشن ناشی از خراشیدگی یا سائیدگی است که حتی با حرکات ملایم استخوان به گوش می‌رسد.

6- عموما استخوان تغییر شکل داده و از حالت اولیه خود خارج می‌گردد.

7- همان‌طور که قبلا ذکر شد، در شکستگی‌های باز، خون جاری و قابل مشاهده است؛ ولی در نوع بسته به صورت خونمردگی (کبودی) تظاهر پیدا می‌کند.

 8- شاید تصور کنید اندام کوچک‌تر شده است كه دلیل آن جمع شدن غیرارادی عضلات اطراف ناحیه شکسته شده مي‌باشد. در اين حالت درد هم افزايش مي‌يابد. 

9- شوک ناشی از صدمات شدید به اندام و یا ناشی از خونریزی زیاد هم دور از انتظار نيست. همچنین، در صورت آسيب ديدن عصب، ممكن است عضو فلج شود.

10- بررسی دیگر مدارکی دال بر شکستگی همچون: عکس و رادیوگرافی.

درمان

الف) مراقبت‌های فوری: شکستگی می‌تواند پیامد‌های وخیمی در آینده داشته باشد؛ ولی چنانچه در دقایق اولیه کنترل یا درمان شود، می‌توان از عوارض خطرناک آن کاست.

آتل

وسیله‌ای سخت یا انعطاف‌پذیر است که برای حمایت و نگهداری اندام آسیب‌دیده در وضعیت مناسب، مورد استفاده قرار می‌گیرد. امروزه آتل‌های بادی نیز کاربرد‌های خاص خود را دارند و علاوه بر ثابت نگهداشتن می‌توانند موجب قطع و یا کاهش خونریزی‌های احتمالي داخلی شوند. آتل با جلوگیری از حرکت عضو شکسته، لبه‌های تیز استخوان شکسته‌شده و بافت‌های اطراف باعث کاهش درد می‌گردد.  کنترل خونریزی اولین اقدام جهت جلوگیری از عوارض زودرس شکستگی است. که شامل پانسمان با گاز استریل یا تکه پارچه‌هاي تمیز و بعد بانداژ می‌باشد. اگر از تکه‌های چوب یا فلز برای آتل‌گیری استفاده می‌‌كنيد، حتما ابتدا پشت و روی آن را با پنبه کامل بپوشانید و بعد اطراف و زیر محل آسیب‌ديده قطعات را قرار داده و باند بپیچید. سعی کنید آتل از عضو حادثه‌دیده بلندتر و پهن‌تر باشد.

استفاده از کیسه‌های یخ در ساعات اولیه منجر به کاهش درد، خونریزی احتمالی و تورم خواهد شد. توجه داشته باشید که نباید یخ را روی آتل و یا محل پانسمان بگذارید؛ زیرا هیچ تاثیری در کاهش درد و یا دیگر عوارض نخواهد داشت. دقت كنید باندپیچی به هنگام آتل بندی باید از پايين به بالا باشد (به علت هماهنگی و همسو شدن با سیستم گردش خون) و همچنین نه آنقدر شل باشد که بی‌اثر شود  و نه آنقدر سفت که موجب کند و یا قطع شدن جریان خون گردد. تماس با مرکز فوریت‌های پزشکی 115 همواره مؤثرترین و بهترین اقدام است.

ب) جا انداختن صحیح شکستگی، کشش، جراحی و استفاده از تثبیت‌کننده‌های داخلی همچون: پروتز، سیم، پلاک، پیچ و ... که فقط توسط پزشکان و متخصصان در مراکز درمانی مجهز مانند بیمارستان انجام می‌شود، اقدام بعدی درمانی به شمار می‌آید.

برای مطالعه بیشتر

یکی از عوارض مهم و شاید خطرآفرین در شکستگی‌ها، آمبولی چربی است که به علت ایجاد تغییرات فشار در داخل استخوان شکسته، منجر به جداشدن مولکول‌های چربی از مغز استخوان و ورود آن به جریان خون می‌شود. انسداد عروق در ریه‌ها و مغز نتیجه این عارضه است که شاید دو تا سه روز پس از حادثه ایجاد گردد.