دكتر احمد شجاعی؛ جراح چشم پزشك
عیوب انكساری چشم، یكی از بیماری‌های شایع در چشم پزشكی است. درصد گرفتاری چشم در نژادهای مختلف، متفاوت است. در مناطق شرق آسیا، مانند «چین» و «ژاپن» درصد مبتلایان به عیوب انكساری تا 40 درصد گزارش شده است. در ایران آمار دقیقی در این مورد وجود ندارد. براساس گزارشات حدود 20 درصد از افراد به این بیماری مبتلا هستند كه نیاز به استفاده از عینك دارند.
معمولا در میان افرادی كه شماره عینك آنان پایین است، تمایل چندانی به استفاده از عینك وجود ندارد در برخی موارد نیز افراد به دلایل مختلف از جمله محدودیت‌های شغلی (مانند ورزشكاران) و یا عوامل دیگر، قادر به تحمل عینك نمی‌باشند. بسیاری از افراد نیز استفاده از لنز تماسی را بر كاربرد از عینك ترجیح می‌دهند.
در حالی كه استفاده از لنز مشكلات خاص خود را دارد و با توجه به شرایط آب و هوایی كشور ما، در استفاده‌كنندگان از لنزهای تماسی احتمال ایجاد عفونت وجود دارد.
بطور كلی در علم چشم پزشكی به منظور برطرف كردن عیوب انكساری چشم، روش‌های مختلفی تجربه شده است. آخرین وسیله‌ای كه در این مورد كاربرد دارد، استفاده از «لیزر اگزایمر» جهت برطرف كردن عیوب چشمی است.
تكنیك انجام عمل لیزیك
در این تكنیك، با تابش لیزر اگزایمر به سطح قرنیه و شكستن اتصالات بین مولكولی، با انجام تراش بسیار ظریفی، انحنای مورد نظر ایجاد می‌شود .در افرادی كه دچار عیب نزدیك‌بینی چشم هستند، قسمت مركزی بیشتر تراش داده شده و شیب تند قرنیه، به صورت Flat در می‌آید.
در كسانی كه دچار عیب دوربینی هستند، قرنیه پهن است و لذا در این افراد قرنیه چشم باید شیبدار شود و از حالت Flat خارج گردد. در آستیگماتیسم، انحنای قرنیه در محورهای مختلف اصلاح شده، و انحنا در سطح قرنیه به صورت یكسان در می‌آید. بنابراین مكانیسم اصلی «لیزر اگزایمر»، Ab Lation است.
اقدامات فوق با روش‌های مختلفی قابل انجام است، روشی كه قبلا كاربرد داشت، روشی سطحی به نام PRK بود كه در آن غشاء روی اپی‌تلیوم برداشته شده و سپس تراش انجام می‌گرفت. اپی‌تلیوم پس از چند روز ترمیم شده و به حالت اولیه بر می‌گشت.
آیا لازیك عمل جدید در اصلاح عیوب انكساری است؟
گاه همكاران جوان سوال می‌كنند، عمل جدیدی كه به نام «لازیك» باب شده است، چه تفاوتی با عمل «لیزیك» دارد؟ باید دانست كه لازیك عمل سطحی است كه از ابتدا استفاده می‌شده است. در این عمل اپی‌تلیوم را با الكل برمی‌دارند، مكانیسم عمل، همان روشی است كه از قبل وجود داشته است. در مواردی هم اپی تلیوم را با دستگاه برمی‌دارند كه این روش «اپی‌لیزیك» نامیده می‌شود.
مشكلات PRK
1- ماهیت این عمل، به گونه‌ای است كه در برخی از افراد امكان برگشت به حالت قبل از عمل وجود دارد. خصوصا در شماره‌های بالای چشم، امكان برگشت به حالت اولیه وجود دارد. عمدتا در اعمال سطحی مانند PRK، شانس برگشت بیشتر است.
2- در برخی از بیماران امكان ایجاد كدورت قرنیه وجود دارد و ممكن است كه این حالت تا چند سال باقی بماند.
3- در اعمال سطحی مانند PRK و لازیك، بیمار دچار درد شدیدی می‌شود.
مزایای انجام عمل لیزیك
در این عمل، درد وجود ندارد. ترمیم بافت‌های چشمی نیز به سرعت انجام می‌گیرد. در عمل لیزیك با استفاده از دستگاه «میكروكراتوم» لایه‌ای بسیار نازك از سطح قرنیه برداشته شده (ضخامت میانگین 160 میكرون)، ولی در این حالت ضخامت قرنیه كاهش یافته و امكان دارد مقاومت قرنیه نیز كاهش یابد. به این جهت، ترجیحا ضخامتی معادل 120 تا 140 میكرون برداشته می‌شود.
البته در عمل لیزیك، ضمن برداشتن لایه‌ای سطحی و نازك از سطح قرنیه، منطقه بومن، حفظ می‌شود، و لایه را به جای اولیه برمی‌گردانیم. امتیاز انجام این روش آن است كه به هیچ عنوان كدورت قرنیه وجود ندارد و شانس برگشت نیز بسیار كم است. اخیرا، به منظور جلوگیری از كدورت قرنیه و كاهش شانس برگشت از داروی «Mytomycine» استفاده می‌شود ولی استفاده از این دارو نیاز به انجام مراقبت‌های خاصی دارد.
در حال حاضر با توجه به اینكه اعمال سطحی مانند PRK و لازیك شایع شده است در صورت استفاده از داروی فوق، مشكلات عمل كمتر می‌شود. ولی در اعمال سطحی، بیمار مجبور به تحمل درد بیشتر بوده و عمل ترمیم نیز كندتر صورت می‌گیرد. اما نتیجه نهایی در هر دو عمل لیزیك و لازیك یكسان است.
در عمل لیزیك، مراقبت و دقت بیشتر بعد از عمل ضرورت دارد عمدتا عمل لیزیك، عملی تخصصی‌تر بوده، نیاز بیشتری به تبحر جراح وجود دارد، برداشتن Flap نیاز به مهارت خاصی دارد، همچنین انتخاب بیمار در این حالت بسیار مهم است. بیماری كه كاندید این عمل می‌شود نباید به بیماری خاصی مبتلا یا دچار عارض قوز قرنیه باشد، لذا انجام عمل لیزیك، دقت‌های خاصی را طلب می‌كند...
برای خواندن بخش دوم- اصلاح عیوب انكساری چشم با عمل لیزیك- اینجا کلیک کنید.
