زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر محمد كريم نعمت‌اللهی؛ فوق تخصص چشم كودكان و استرابيسم

تقریبا 5 درصد نوزادان Full Term دچار انسداد در قسمت انتهایی سیستم مجاری اشكی می‌باشند و علائم كلینیكی‌اش اكثرا 90-80 درصد در ماه اول تولد مشاهده می‌شود و آمار انسداد مجاری اشكی در كودكان نارس بیشتر از بچه‌های Full Term می‌باشد كه علت آن به خاطر تاخیر در باز شدن دریچه انتهایی مجاری اشكی می‌باشد. 

علائم كلینیكی 

شدیدترین نوع انسداد مجاری اشكی در نوزادان داكروسل مادرزادی است كه كیسه اشكی در قسمت پایین كانتوس داخلی برجسته می‌شود و در زیر پوست كاملا قابل لمس می‌باشد، در نوع خفیف انسداد اشك‌ریزش همراه با ترشحات چسبنده در لبه‌های پلك و مژه‌ها دیده می‌شود، شدت این علائم روز به روز متفاوت می‌باشد، آگاهی اشك‌ریزش همراه با ترشحات مخاطی چسبنده شدید و گاهی خفیف و كم می‌باشد كه با سرما و یا سرماخوردگی شدید می‌شود. علامت انسداد با ریختن یك قطره فلورسئین در چشم و مشاهده كردن تجمع فلورسئین در گوشه داخلی چشم بعد از 10-5 دقیقه و عدم مشاهده فلورسئین در بینی و یا حلق بعد از 15-10 دقیقه یكی از راه‌های تشخیص انسداد مجاری اشكی می‌باشد. انسداد مجاری اشكی باعث رشد میكروب در كیسه اشكی می‌شود و ایجاد عفونت شدید می‌كند كه نوع دو طرفه انسداد، شایع می‌باشد. 

تشخیص افتراقی:

1- كونژنكتیویت‌ها: در این نوع كیسه اشكی، برجستگی وجود ندارد و تجمع فلورسئین مشاهده نمی‌شود و با فشار روی كیسه اشكی ترشح از آن خارج نمی‌شود و در طول مدت یك تا دو هفته عفونت بعد از درمان بهبودی پیدا می‌كند.

2- بلفاریت: مشخصه آن ترشحات خشك در لبه مژه‌ها می‌باشد بدون سابقه اشك‌ریزش.

3- گلوكوم مادرزادی: در گلوكوم مادرزادی اندازه قرنیه بزرگ‌تر است، ترشحات چركی وجود ندارد اما فتوفوبی، كدورت قرنیه و فشار چشم بالا است. 

درمان غیرجراحی

بیشتر انسداد مجاری اشكی مادرزادی ظرف 6 ماه اول تا یك سالگی بهبود می‌یابند. بهترین راه درمان انسداد، ماساژ كیسه اشكی می‌باشد؛ اگر انسداد همراه با عفونت باشد با استفاده از قطره‌های آنتی‌بیوتیك موضعی عفونت را كنترل می‌كنیم.

هدف ما از ماساژ كیسه اشكی به دو منظور است: 

1- ترشحات كیسه اشكی خارج شود و مانع رشد میكروب‌ها در كیسه اشكی گردد. 

2- فشار هیدروستانیك روی كیسه اشكی به طرف پایین باعث باز شدن دریچه اشكی می‌شود. طریقه ماساژ قرار دادن انگشت در ناحیه بالای كانتوس داخلی و بستن كانالیكولها و سپس فشار دادن همراه با لغزاندن انگشت به طرف پایین می‌باشد. روش دیگر قرار دادن انگشت روی كیسه اشكی به طریقی كه كانالیكول‌ها بسته شود و فشار روی كیسه می‌تواند به باز شدن مجاری اشكی كمك نماید. 

درمان جراحی 

چون بیشتر انسدادها در یك سالگی بهبود می‌یابند. درمان جراحی كه شامل سونداژ می‌باشد، توصیه نمی‌شود مگر در عفونت‌های شدید كه باعث آزردگی نوزاد یا كودك می‌گردد و یا داكروسلی كه با ماساژ باز نشود، قبل از یك سالگی انجام سونداژ توصیه می‌گردد. استفاده از سونداژ قبل از یك سالگی در كودكانی كه نیاز به آن دارند شانس بهبودی به مراتب بالاتر می‌برد و تاخیر در سونداژ پس از یك سالگی شانس بهبودی را به مراتب كمتر می‌كند. در بیشتر موارد با یك بار سونداژ مجاری باز می‌شوند و در موارد نادر، نیاز به سونداژ مجدد و استفاده از روش‌های تكمیلی است.