دكتر محمد كریم نعمت‌اللهی؛ فوق تخصص بیماری‌های چشم كودكان و استرابیسم
بلفاریت یا التهاب لبه پلك‌ها یكی از بیماری‌های شایع و مزمن پلك می‌باشد كه معمولاً لبه پلك را در برمی‌گیرد. هم بچهها و هم بزرگسالان به این بیماری گرفتار می‌شوند و در بسیاری از موارد بافت‌های مجاور مانند قرنیه و ملتحمه نیز گرفتار می‌شود و اكثراً دو طرفه می‌باشد.
علت بلفاریت
علت بلفاریت می‌تواند عامل میكروبی داشته باشد. در بعضی مواقع علت آن آلرژیك است و در موارد نادری شپش‌ها عامل بلفاریت هستند.
علائم بیماری
علائم بیماری در زمان‌های مختلف متغیر بوده و شایع‌ترین علامت آن عبارتند از: خارش، وجود پوسته‌هایی شبیه به شوره سر و ترشحات فیبرینی در انتهای مژه‌ها، ریزش مژه، قرمزی لبه پلك و تورم پلك، سوزش، شالازیون و زخم در لبه پلك.
اگر بیماری طولانی باشد ممكن است قرنیه و ملتحمه را گرفتاركند، اما در نوع انگلی به علت عدم بهداشت صحیح، شپش و تخم بالغ شپش در ریشه مژه‌ها قابل رؤیت است و ایجاد خارش، سوزش و التهاب لبه پلك‌ها همراه با زخم می‌كند و انتقال این شپش‌ها از طریق تماس مستقیم و نزدیك منتقل می‌شود و لباس‌های خواب و ملحفه‌ها دخالت مستقیم در انتقال شپش‌ها دارند.
درمان بلفاریت
چون این بیماری مزمن می‌باشد لذا درمان آن هم طولانی است و نیاز به صبر و حوصله دارد و هدف از درمان، كنترل علائم بیماری و جلوگیری از عوارض ثانویه بیماری است. 1- درمان شامل كمپرس گرم روزی 4-5 بار است و این كار باعث بهبودی و كم كردن ناراحتی بیمار می‌شود. 2- شستشوی مژه‌ها با آب گرم و شامپو بچه. 3- ماساژ لبه پلك‌ها در مواردی كه شالازیون بروز كند كمك‌كننده است. 4- درمان آنتی‌بیوتیك موضعی شامل پماد و قطره. 5- در مواردی نیاز است كه از آنتی‌بیوتیك‌های خوراكی استفاده شود. 6- در زمانی كه التهاب لبه پلك‌ها زیاد باشد از پمادهای استروئید استفاده می‌شود. 7- درمان نوع انگلی یا در واقع شپش استفاده از پمادهایی است كه باعث خفه كردن شپش‌ها می‌شود.
همچنین شستشوی مرتب مژه تا سه هفته كه شپش‌ها و تخم شپش‌ها از بین برود نیز مفید است. بقیه اعضای خانواده این بیماران باید توسط متخصص پوست و مو تحت درمان قرار گیرند.
تراخم
تراخم یكی از بیماری‌های عفونی شایع و مزمن بشر است كه بالای 20 میلیون نفر به این بیماری مبتلا هستند و یكی از علت‌های نابینایی در جهان به شمار می‌رود. این بیماری بیشتر در مناطق گرم و خشك، مناطقی كه بهداشت وجود ندارد و از آب‌‌های آلوده شیوع پیدا می‌كند.
این بیماری دو طرفه است و بیشتر از طریق تماس نزدیك و مستقیم (بیشتر از والدین به بچهها) منتقل می‌شود و همچنین حشرات آلوده در انتقال بیماری دخالت دارند و اگر به صورت اندمیك ظاهر شود. علائم بیماری به صورت قرمزی، ترشح چركی و سوزش است.
گاهی اوقات علائم خفیف و آرام است و والدین به آن توجه نمی‌كنند. گاهی به صورت حاد با ترشح چركی و تورم پلك‌ها خودش را نشان می‌دهد و عوارض بیماری به صورت طولانی مدت باعث مشكلات چشمی فراوان می‌شود. عوارض اصلی این بیماری از دهه چهارم زندگی ظاهر می‌شود و شامل خشكی، سوزش، برگشت پلك‌ها به طرف داخل یا خارج، برگشت مژه و قرنیه و ایجاد لك قرنیه می‌باشد كه شایع‌ترین علت نابینایی در تراخم است. برای درمان تراخم از قطره و پمادهای آنتی بیوتیك استفاده می‌شود.
عفونت ملتحمه
ملتحمه از یك بافت نرم، نازك و شفاف تشكیل شده كه قسمت‌های داخلی پلك و قسمت سفیدی چشم را پوشش می‌دهد. عفونت ملتحمه یكی از بیماری‌های شایع چشم است كه در فصل‌های مختلف باعث قرمزی چشم می‌شود. این بیماری اكثراً دو طرفه است، مسری بوده و از طریق تماس نزدیك قابل سرایت می‌باشد.
علت بیماری
باكتری‌ها، ویروس‌ها، مواد آلرژیك، قارچ‌ها و انگل‌ها می‌توانند باعث عفونت ملتحمه شوند.
علائم بیماری
قرمزی چشم، احساس جسم خارجی در چشم، سوزش، اشكریزش و ترشحات چشم ( چركی غلیظ و چسبنده یا ترشح رقیق و آبكی) باشد. در بعضی مواقع عفونت به قرنیه سرایت می‌كند و ایجاد خراش و زخم روی قرنیه می‌كند.
راه پیشگیری
به علت عفونی و مسری بودن این بیماری توصیه نكات بهداشتی، جدا كردن وسایل بیمار و شستشوی مرتب دست‌ها با آب و صابون توصیه می‌شود.
پیش آگهی بیماری
اكثر عفونت‌های ویروسی و باكتریال حاد خود به خود و بدون درمان ظرف مدت 2 هفته خوب می‌شوند، ولی اگر عفونت‌های باكتریال تحت درمان قرار بگیرند دوره بیماری از 2 هفته به سه الی چهار روز كاهش می‌یابد و شانس عوارض و انتقال بیماری كاهش پیدا می‌كند.
درمان
درمان شامل قطره‌های آنتی‌بیوتیكی و پماد آنتی‌بیوتیك می‌باشد. لازم به ذكر است كه تمام قطره‌های چشمی استریل است و نمی‌شود خودسرانه هر قطره استریل را جهت درمان عفونت استفاده كرد، چون استفاده خودسرانه از این قطره‌ها باعث افزایش عفونت می‌شوند.
عفونت ملتحمه نوزادی
گاهی اوقات عفونت ملتحمه در ماه اول زندگی رخ می‌دهد و علت آن به خاطر عفونی بودن كانال زایمانی است و چشم نوزادان در موقع زایمان با این میكروب تماس پیدا می‌كند و باعث عفونت می‌شود. بخاطر اینكه بعضی از این میكروب‌ها خطرناك هستند به طور پروفیلاكسی استفاده از قطره و پماد آنتی‌بیوتیك در یك ساعت اول و بعد از زایمان توصیه می‌شود.
لذا این كار حتماً در بیمارستان‌ها و زایشگاه‌ها انجام می‌گیرد. استفاده این دارو شانس عفونت ملتحمه نوزادی را كاهش می‌دهد، اما اگر این عفونت در ده روز اول زندگی رخ دهد انجام آزمایش‌هایی جهت كشت میكروب و سپس درمان آن توصیه می‌شود.
