قسمت وسط زبان (سنتر): نمایانگر شكم است. در واقع طحال، معده و دستگاه گوارش در این ناحیه خود را نشان میدهند. ما میتوانیم از روی بار این قسمت و خطوط این ناحیه پی به كاركرد صحیح دستگاه گوارش ببریم.
قسمت انتهایی (روت): میتواند مشكلات كلیهها و مثانه را نشان دهد. دو طرف زبان (ساید): مربوط به كبد و كلیه صفرا است.
هر نوع تیرگی، كدورت و تورم در این قسمت برای ما مهم است. مردی پنجاه ساله فقط با علامت خستگی، كه خیلی هم قابل توجه نبود به من مراجعه كرد در معاینه هیچ علائمی نداشت و كاملاً سالم بود. تنها یافته مثبت در معاینه او دو خط خاكستری مایل به سیاهرنگ در دو طرف زبانش بود كه توجه مرا جلب كرد.
بلافاصله برایش سونوگرافی كبد خواستم و نتیجه كبد چرب گرید 3 بود! متأسفانه ایشان به دكترهایی مراجعه كرده بودند كه به دلیل خستگی برایش داروهای مسكن و از این قبیل تجویز كرده بودند كه خود این داروها مانند الكل بر روی آتش، كار را خرابتر كرده بود و كبد او روز به روز چربترشده بود!
زبان نرمال
زبان سالم به رنگ قرمز روشن و مرطوب و صاف و ارتجاعی است. این زبان یا بدون بار و یا با بار نازك و سفید میباشد.
تغییرات زبان
1- سن: در معاینه زبان باید همیشه به سن افراد توجه كرد. در افراد مسن معمولاً زبان قرمز تیره خشك و بدون بار میشود و خطوط عمیق دارد. زبان بچهها معمولاً كمی رنگ پریده و بار زبان آنها نازك است و به راحتی برداشته میشود.
2- جنس: بجز در زمان عادت ماهانه خانمها، معمولاً زبان مردان و زنان تفاوتی ندارد. زبان خانمها در زمان پریود معمولاً قرمزتر بوده و ممكن است نقاطی به رنگ قرمز در نوك زبان دیده شود.
3- وزن: معمولاً در افراد چاق زبان هم دچار تورم میشود. بنابراین زبان كمی رنگ پریده و بزرگ است. همچنین اطراف آن ممكن است به حالت چین خورده مشاهده شود كه به دلیل اثر جای دندانها روی زبان میباشد. زبان افراد لاغر معمولاً كمی قرمز و لاغر است.
4- آب و هوای محل سكونت: آب و هوا عاملی برای تغییر زبان است. مثلاً در آب و هوای گرم و خشك زبان قرمز و بار زرد دارد.
5- فصل: در فصل تابستان، به علت غلبه گرما و رطوبت (در بعضی نقاط) بار زرد و چسبنده روی زبان وجود دارد. در پاییز به دلیل غلبه خشكی (وزش باد) زبان معمولاً خشك و در زمستان كمی متورم و مرطوب است. (البته این تغییرات مربوط به زبان سالم و طبیعی میباشد).
بیماریهای شایع
زبان رنگ پریده، مرطوب، بزرگ با جای دندان در كنارهها كه نمایانگر وجود بلغم یا رطوبت در بدن است. این زبان معمولاً در افراد چاق دیده میشود. زبان قرمز با نواحی قرمز تیره در نوك زبان و كنارهها كه نشانگر وجود گرما در كانال كبد و قلب بوده و در افراد مضطرب دیده میشود. زبان قرمز تیره با بار زرد و كلفت كه نشانگر وجود بلغم و رطوبت و گرما در بدن میباشد.
تشخیص
زبان قرمز با بار زرد و چسبنده: نمایانگر غلبه گرما و رطوبت در بدن است.
زبان قرمز با بار سفید: نمایانگر غلبه سرما و رطوبت است.
زبان رنگ پریده: نمایانگر كمبود خون (كم خونی) و یا كمبود انرژی است.
زبان متورم: نشانه غلبه رطوبت در بدن است.
خطوط عرضی در زبان: نشانه ضعف سیستم گوارشی است.
زبان لرزان و یا منحرف به یك سمت: میتواند نشانگر ضعف سیستم ایمنی و یا وجود استرس باشد.
زبان بلند: نشانگر گرما و زبان كوتاه نشانگر كمبود خون یا انرژی است.
نقاط قرمز روی زبان در هر ناحیهای كه باشند، میتوانند ركود و انسداد را مطرح كنند.