مواجهه بیش از حد با بعضی از عوامل محیطی: بعضی از عوامل محیطی تولید و عملکرد اسپرم را مختل می‌کنند از جمله می‌توان به ضد آفت‌های گیاهان و درختان و مواد شیمیائی اشاره کرد. درجه حرارت بیش از حد، سبب آسیب به تولید اسپرم و عملکرد آن می‌شود، مثل استفاده بیش از حد از سونا و جکوزی. در بعضی از مشاغل که مرد با گرمای بیش از حد سروکار دارد، ممکن است تولید و عملکرد اسپرم مختل شود، مثل کوره‌های آهنگری، شاطری، و غیره.
آسیب‌های ناشی از سرطان و درمان آن: هم رادیوتراپی (برق دادن) و هم شیمی درمانی تولید اسپرم را بشدت آسیب می‌زنند. گاهاً تا 5 سال پس از خاتمه شیمی درمانی تولید اسپرم طبیعی نمی‌شود و گاهاً تا آخر عمر نیز تولید اسپرم طبیعی نمی‌گردد. اشعه X نیز سبب آسیب به بیضه‌ها می‌شود. گاهاً بدنبال خود بیماری‌های بیضه لازم می‌شود که بیضه‌ها برداشته شوند. یکی از موارد شایع آسیب به بیضه‌ها وارد شدن ضربه حین ورزش و یا شوخی کردن می‌باشد. بیضه اگر از چند محل پاره شود، باید برداشته شود.
واریکوسل: حدود 30 درصد علت ناباروری در مردان واریکوسل است. واریکوسل بیماری خیلی شایع است و حدود 15 درصد مردان به آن مبتلا هستند. در مردان بالای 40 سالگی قدرت باروری به مقدار زیادی کاهش می‌یابد.
علل ناباروری در خانم‌ها
آسیب به لوله‌های رحمی و یا انسداد آن: علت آن معمولاً عفونت و التهاب لوله‌های رحمی می‌باشد. یکی از بیماری‌های شایع مقاربتی، عفونت با کلامیدیا است. شایع‌ترین علت عفونت و انسداد لوله‌های رحمی، عفونت با کلامیدیا است که از طریق مقاربت منتقل می‌شود.
آندومتریوز: اگر مخاط رحم خارج از آن در هر قسمت از بدن، مثلاً داخل لگن کاشته شده و رشد نماید به آن آندومتریوز گفته می‌شود. آندومتریوز سبب اختلال در عملکرد اسپرم، تخمک، تخمدان‌ها، رحم و لوله‌های رحمی می‌شود.
اختلال در تخمک گذاری که در آن بدلیل عدم تخمک‌گذاری، خانم نابارور می‌شود. از علل آن، بیماری‌های تخمدان، آسیب به تخمدان، مصرف بعضی از داروها، سرطان، ورزش حرفه‌ای و سوء تغذیه شدید می‌باشد.
افزایش هورمون پرولاکتین خون: هورمون پرولاکتین سبب ترشح شیر در خانم‌ها می‌شود. اگر خانمی حامله نباشد و نیز بچه شیر ندهد ولی هورمون پرولاکتین خون وی افزایش پیدا کند، می‌تواند تخمک‌گذاری را آسیب بزند. یکی از علائم بالا رفتن هورمون پرولاکتین خون، ترشح شیر از سینه‌ها است.
سندرم تخمدانهای پلی کیستیک: کیست تخمدان در خانم‌ها یک بیماری نسبتاً شایع است ولی آن با سندرم تخمدانهای پلی کیستیک متفاوت است. در سندرم تخمدانهای پلی کیستیک، هر دو تخمدان پر از کیست‌های ریز و درشت می‌شود. در این سندرم، تخمدان‌ها شروع به ترشح هورمون‌های مردانه کرده و سبب ایجاد پرموئی در خانم‌ها و آسیب به تخمک‌گذاری می‌گردد. سندرم تخمدانهای پلی کیستیک سبب مقاومت بدن در برابر انسولین شده و منجر به چاقی خانم نیز می‌شود.
یائسگی زودرس: قطع شدن عادات ماهیانه و خالی شدن تخمدان‌ها از فولیکول قبل از 40 سالگی را یائسگی زودرس می‌گویند. اگرچه علت آن هنوز نامشخص است ولی بعضی موارد مثل بیماری‌های خودایمنی، رادیوتراپی، شیمی درمانی و سیگارکشیدن را جزو عوامل ایجاد کننده یائسگی زودرس می‌دانند.
فیبروم رحم: آنها توده‌های خوش‌خیم هستند که در جدار رحم ایجاد می‌شوند و بیشتر خانم‌ها را در دهه سوم و چهارم زندگی مبتلا می‌سازد. گاهاً این توده‌ها بزرگ شده و سبب مسدود شدن لوله‌های رحمی می‌شوند. ولی اغلب حاملگی اتفاق می‌افتد ولی بعلت وجود توده در داخل رحم، لانه گزینی جنین با مشکل مواجه می‌شود.
چسبندگی لگنی: پس از عفونت لگنی، آپاندیسیت، و هر نوع جراحی در داخل لگن، ممکن است چسبندگی لگنی اتفاق بیفتد. چسبندگی لگنی سبب آسیب به باروری زن می‌شود.
مصرف دارو: بعضی از داروها بطور موقت سبب ناباروری در زن می‌شوند. معمولاً پس از قطع کردن دارو، مشکل نیز برطرف می‌شود.
بیماری‌های تیروئید: هم کم کاری تیروئید و هم پر کاری تیروئید می‌توانند سبب قطع شدن عادت ماهیانه و ناباروری شوند.
سرطان و درمان آن: بعضی از سرطان‌ها، بخصوص سرطان دستگاه تولید مثل در خانم‌ها بشدت سبب آسیب به قدرت باروری خانم‌ها می‌شوند. مثل مردان، شیمی درمانی و رادیوتراپی سبب آسیب به باروری خانم‌ها نیز می‌شود.
سایر بیماری‌ها: هر بیماری که سبب تأخیر در بلوغ و قطع شدن عادت ماهیانه شود، می‌تواند منجر به ناباروری شود، مثل پرکاری غده فوق کلیوی، بیماری قند یا دیابت، کم خونی و بیماری‌های کلیوی. باید به خاطر داشته باشیم که تشخیص و درمان به موقع بیماری‌ها، مثل عفونت لگنی در پیشگیری از ایجاد ناباروری خیلی کمک کننده خواهد بود.
برای خواندن بخش اول -ناباروری در يك نگاه- اینجا کلیک کنید.
