دکتر سید ضیاء‌الدین مظهری؛ متخصص تغذیه
بعضی از داروها با تاثیر بر روی سیستم CNS باعث کاهش اشتها می شوند که بدلیل عوارض جانبی زیاد امروزه کاربرد خود را در سیستم درمانی از دست داده اند.
نمونه هایی از این دسته می توان به سیبوترامین، آمفتامین و فن ترمین اشاره نمود که در ادامه به هر کدام جداگانه می پردازیم.
الف) داروی لاغری سیبوترامین
از بازجذب سروتونین، نوراپینفرین و دوپامین جلوگیری می‌كند. در آمریكا با نام تجاری Meridia و در آلمان با نام تجاری Reductil شناخته می‌شود.
سیبوترامین یك سركوبكننده اشتها است. در صورت استفاده از این دارو باید به عنوان یك درمان مكمل همراه با مصرف آن با رژیم كم كالری، ورزش و اصلاح رفتار نیز به كار گرفته شود.
متاسفانه مصرف‌كنندگان این دارو به سرعت با دارو سازش مییابند به طوری كه معمولا از وزن آنها بیش از 5-10 درصد كم نمیشود.
این دارو سطح كلسترول و تری‌گلیسیرید را كاهش داده همچنین در ابتدا به عنوان یك داروی ضدافسردگی به بازار عرضه شد ولی به دلیل تاثیر كم آن در درمان افسردگی مصرف گسترده‌ای پیدا نكرد.
این دارو به مقدار 10-15 میلی‌گرم در روز به مدت 24 هفته قادر به كاهش وزنی معادل 4-5 كیلوگرم بیش از مقدار انتظار با رژیم بدون مصرف دارو می‌باشد.
در پژوهش‌های انجام شده عوارض جانبی مشاهده شده عبارتاند از
خشكی دهان در 17 درصد
اختلال در خواب و بیخوابی ناخواسته در 85/5 درصد
سوزن سوزن شدن بدن در 12 درصد
اختلال در ریتم ضربان قلب (آریتمی) در 2 درصد
و یبوست در 11 درصد مصرف‌كنندگان گزارش شده است.
نكات قابل توجه در هنگام مصرف داروی سیبوترامین
مصرف این دارو برای افرادی كه دارای حساسیت بوده و یا به بی‌اشتهایی یا بیش‌خوری‌های عصبی دچار هستند، توصیه نمیشود.
مصرف این دارو همراه با داروهای كاهش‌دهنده اشتها، ضدفشارخون، ضدافسردگی، ضدسرفه، داروهای اعصاب، داروهای ضد میگرن، آنتی‌هیستامین، مسكن‌ها و آرام‌بخش‌ها ممنوع می‌باشد.
افرادی كه دچار نارسایی قلبی، آریتمی و سابقه سكته قلبی هستند، نباید از این دارو استفاده كنند.
در مورد افرادی كه دچار بیماری كلیوی یا كبدی شده و یا آب سیاه glucoma و مشكلات غده تیروئید یا سنگ كیسه صفرا هستند، مصرف این دارو میبایستی تحت نظر متخصص و با احتیاط كامل انجام پذیرد.
مصرف این دارو برای سنین پایینتر از 16 سال و بالای 65 سال توصیه نمیشود.
مصرف این دارو در بارداری و شیردهی تجویز نمیشود. و اخیراً نیز بطور كلی مصرف دارو را توصیه نمی‌نمایند.
ب) داروی لاغری آمفتامین
این دارو بر مغز اثر گذاشته و دسترسی به نوراپینفرین را افزایش می‌دهد و باعث كاهش اشتها می‌شود كه به دلیل اثرات سوء بر افزایش ضربان قلب و فشارخون مصرف آن جهت درمان چاقی توصیه نمیشود.
ج) داروی لاغری فن‌ترمین
این دارو از لحاظ ساختاری مشابه آمفتامین عمل كرده و فشارخون را بالا می‌برد.
ولی اثرات قلبی عروقی آن نسبت به آمفتامین كمتر است. FDA مصرف این دارو را برای كوتاه مدت (3-2) ماه تصویب كرده است.
بیشترین اثربخشی به میزان 15-37/5 میلی‌گرم در صبح ناشتا و یا 12-14 ساعت قبل از استراحت است.
عوارض جانبی آمفتامین و فن‌ترمین
ناآرامی، بیخوابی، لرزش، تاكی‌كاردی، (بی‌نظمی ضربان قلب)، تهوع، اسهال، یبوست، خشكی دهان، بزرگی مردمك چشم، آریتمی و افزایش فشارخون است.
د) داروهای لاغری فن‌فلورامین هیدروكلراید و دكسفن‌فلورامین هیدروكلراید
این دسته دارویی نیز با افزایش سطح سروتونین مغزی عمل می‌كنند.
این داروی كاهش دهنده اشتها به علت اثرات جانبی بر روی دریچه‌های قلبی و هیپرتانسیون ریوی در سال 1997 توسط FDA غیرمجاز شناخته شدند.
