زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

نسترن میری؛ زیر نظر دکتر مصطفی نوروزی و دکتر رزا زاوشی

منابع غذایی كارنیتین

غذاهای گیاهی معمولا حاوی کارنیتین کمی‌ هستند، ولی غذاهای با منشاء حیوانی به خصوص گوشت‌ها و محصولات لبنی منابع خوبی از این ماده می‌باشند، همچنین گوشت ماهی و پرندگان، گندم، آواکادو و کره بادام‌زمینی نیز دارای کارنیتین هستند.  

كمبود كارنیتین در كدام بیماران دیده می‌شود؟

تخلیه بافتی کارنیتین در بیماران همودیالیزی، افراد با بیماری کبدی و در شیرخواران نارس گزارش شده است. به همین دلیل در برخی موارد کارنیتین ماده مغذی ضروری شرطی محسوب می‌شود. همچنین ممکن است در برخی بیماری‌ها مانند: بیماری قلبی عروقی و دیابت  نوع دو موثر باشد. مکمل‌یاری با این ماده سبب بهبود سوخت و ساز اسیدهای چرب شده و کمبود آن در برخی اختلالات ژنتیکی وجود دارد.      

كاربردهای كارنیتین

کارنیتین که ویتامین Bt نیز نامیده شده، امروزه در موارد متعددی به صورت مکمل یا دارو کاربرد دارد، به ویژه به عنوان مکمل‌های کاهش وزن چربی‌سوز و مکمل‌های ورزشی افزایش دهنده انرژی، پیشگیری از خستگی و رشد عضله در ورزشکاران. عرضه‌کنندگان این مکمل معتقدند مصرف مکمل ال-کارنیتین موجب افزایش این ماده در عضلات گردیده و در نتیجه انتقال اسید‌های چرب از غشای میتوکندری با سهولت بیشتری انجام شده و سوختن چربی‌ها با کفایت بیشتری انجام می‌شود.

بر این اساس مصرف مکمل ال- کارنیتین را عاملی جهت افزایش سوخت و ساز چربی‌ها و در نتیجه کاهش وزن و افزایش توان فعالیت‌های هوازی معرفی می‌نمایند، اما در عمل تا چه حد این ماده موثر بوده و عوارض و عملکرد‌های دیگر آن، مورد بحث این مطلب می‌باشد. در برخی مطالعات دیده شده است کارنیتین تجزیه چربی و حرکتش را از بافت چربی به سایر بافت‌ها افزایش نمی‌دهد و همچنین بر کاهش وزن اثری ندارد و تنها در کمبود ثانویه کارنیتین و بعضی از اختلالات ارثی نوزادان مصرف آن توصیه می‌شود.

همچنین استفاده از این مکمل در بعضی موارد باعث بهبود عملکرد ورزشی و افزایش ظرفیت فعالیت‌های جسمی ‌و شناختی می‌گردد، اما مکمل‌یاری آن اثری بر عملکرد ماهیچه نشان نداد و باعث بهبود عملکرد استقامتی در افراد سالم نشد. کمبود کارنیتین در سلول‌های عضلانی منجر به نقص عمده‌ای در بافت می‌شود که در مواردی با اختلالات ماهیچه و اختلالات عصبی  مشخص می‌شود، از طرف دیگر مکمل‌یاری افراد سالم بهبودی را در عملکرد ورزشی نشان نداده و تغییرات مهم بیوشیمیایی در ماهیچه را  سبب نشده است.

کارنیتین: از لاغری تا باروری 

اما نکته قابل توجه در این ماده تاثیر آن در باروری مردانی است که به دلایل ناشناخته در تولید اسپرم دارای نقص هستند. کارنیتین به عنوان منبع اصلی انرژی اسپرم‌ها عمل کرده و سبب حفاظت غشای سلول در برابر صدمات ناشی ا ز رادیكال‌های آزاد اكسیژن نیز می‌شود و در مواردی افزایش تعداد اسپرم و افزایش قدرت تحرك و حركت رو به جلوی آن شده که نهایتا موجب تشکیل جنین گردیده است.

اَشكال مختلف و موارد احتیاط

اَشکال مختلف کارنیتین که به عنوان مکمل در بازار وجود دارد، ازجمله: ال- کارنیتین که رایج‌ترین نوع کارنیتین است و به صورت مکمل در داروخانه‌ها یافت می‌شود. فرم‌های دیگر کارنیتین نیز در بعضی موارد توسط پزشکان تجویز می‌شود. مصرف کارنیتین در زنان باردار نیز باید با مشورت پزشک انجام شود، همچنین در صورت ابتلا به بیماری کلیوی و اختلال غده تیروئید، از مصرف کارنیتین خودداری کرده و یا با پزشک مشورت کنید.

کومارول و وارفارین، که برای کاهش انعقاد خون مصرف می‌شوند و همچنین داروهای درمان تیروئید با ال- کارنیتین تداخل دارند. کارنیتین را معمولا به مقدار 2 تا 4 گرم در روزدر دوزهای منقسم همراه هر وعده غذایی مصرف می‌کنند و به سه شکل قرص، کپسول و پودر در بازار موجود می‌باشد. 

عوارض جانبی

از عوارض جانبی کارنیتین در صورت مصرف بیش از 3 یا 4 گرم در روز، می‌توان به بوی بد ماهی در بدن و ادرار فرد اشاره کرد، همچنین حالت تهوع، اسهال، استفراغ، سردرد و خارش نیز در برخی موارد دیده شده است.

نتیجه گیری

با توجه به نقش کارنیتین به عنوان یک ترکیب درون‌زا با عملکرد تثبیت شده در متابولیسم سلول و نقش اساسی در سوخت و ساز چربی به نظر می‌رسد حفظ تعادل آن در بدن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، ولی مطالعات انجام شده اثرات مهمی‌از مکمل‌یاری آن بر  عملکرد عضلات را نشان نداده است، هر چند که در مواردی سبب بهبود عملکرد و کاهش شدت خستگی می‌گردد.

در خصوص کاهش وزن نیز تاثیر مستقیم این ماده ثابت نشده است. توجه به این نکته حائز اهمیت است که ال- کارنیتین فقط مسئول نقل و انتقال اسیدهای چرب به میتوکندری سلول است، نه آن را می‌سوزاند و نه آن را تجزیه می‌کند، بنابراین زمانی می‌توان از ال- کارنیتین استفاده کرد که بتوان بدن را به آزادسازی اسیدهای چرب از بافت چربی وادار کرد، به طوری که به مقدار لازم اسیدهای چرب در خون وجود داشته باشد و ضمنا آن اسیدهای چرب با داشتن تحرک و فعالیت بدنی سوزانده شود. در سایر عملکرد‌های کارنیتین نیز به مطالعات بیشتری نیاز است.