زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر علی بیداری؛ فوق تخصص روماتولوژی

چه موقع باید NSAIDS را تجویز كنیم؟

این سئوالی است كه اغلب پزشكان از خود می‌پرسند. قبل از تجویز این داروها باید به سه سوال پاسخ داده شود:

1- برای چه تجویز می‌كنیم؟

2- برای چه بیمار با چه شرایطی تجویز كنیم؟

3- چطور تجویز كنیم؟

در صورتی كه به این سه سوال پاسخ داده شود گام بزرگی برای تجویز منطقی NSAIDS برداشته‌ایم. پس بهترین NSAIDS، بهترین روش مصرف و بهترین زمان و دوز را باید به بیمار توصیه كنیم.

نكته اول

قبل از تجویز هر مسكن، به دلیل ایجاد درد و علامت بیماری باید توجه شود. گاهی به علت درمان‌های علامتی، تشخیص به موقع انجام نمی‌شود یعنی باید به اتیولوژی بیماری قبل از تجویز مسكن توجه داشت.

اصل كلی

هنگام تجویز NSAIDS به دوز مناسب جهت اعمال اثر ضدالتهابی توجه شود (نه فقط تسكین درد)

معمولا باید بیمار حداقل نیمی از دوز پیشنهادی را دریافت كرده باشد یعنی مثلا در مورد ایندومتاسین كه دوز مناسب 150 میلی گرم است حداقل 75 میلی‌گرم در روز تجویز می‌شود. (حداقل دوز ضدالتهاب: یعنی ماكزیمم دوز تقسیم بر 2)

نكته دوم

باید توجه داشت حداكثر اثرات ضدالتهاب NSAIDS 2 هفته بعد از شروع مصرف اعمال می‌شود. بنابراین اگر بیماری پس از 5 روز پس از مصرف دارو مراجعه كند كه از مصرف داروی ضدالتهابی نتیجه نگرفت، باید پزشك بیماری را ترغیب كند كه به رژیم درمانی به مدت 2 هفته ادامه دهد.

باید توجه داشت كه تغییر داروی ضدالتهاب بیمار، كمتر از 2 هفته هرگز مجاز نیست.نامناسب‌ترین روش، تجویز همزمان دو NSAIDS با هم است البته تنها یك استثناء در این مورد وجود دارد، مصرف آسپرین با دوز پایین با یك داروی NSAIDS. (تجویز همزمان دو دارو با هم خطر عوارض را افزایش می‌دهد).باید توجه داشت كه تجویز یك داروی NSAIDS در افراد مختلف، دارای اثرات متفاوتی است.

با نگاهی به فهرست دارویی «NSAIDS» مشاهده می‌شود كه این گروه از داروها از نظر ساختارهای شیمیایی در رده‌های مختلف قرار دارند، در صورت تجویز یك دارو از این گروه، در صورتی كه بیمار واكنش مثبت به این نوع را نشان ندهد، بهتر است دارویی دیگر از این رده تجویز شود.

در داروهای كربوكسیلیك اسید این گروه شامل آسپرین و سالیسیلات‌ها، دوز مناسب آسپرین در تب‌های روماتیسمی 2 تا 4 و حداكثر 6 گرم در روز است.دوز كامل مصرف آسپرین در بزرگسالان حداكثر 6 گرم و ترجیحا بهتر از 4 گرم تجاوز نكند و البته این دوزها به صورت استثنایی تجویز می‌شود (در تب‌های روماتیسمی)

داروهای پروپیونیك اسید

دو نوع از معروف‌ترین داروها از این گروه شامل: بروفن و ناپروكسن است. مصرف این داروها در سراسر جهان پس از مصرف آسپرین با دوز پایین، از شایع‌ترین داروهایی هستند كه مصرف می‌شوند.بروفن با دوز 400-200 میلی‌گرم به صورت OTC مصرف می‌شود. دوز مناسب بروفن به صورت ضدالتهاب به میزان 3600-3200 میلی‌گرم در 24 ساعت است كه هر 6 ساعت، 800 میلی‌گرم (2 قرص 400 میلی‌گرمی).

با توجه به اینكه از دوز مناسب این دارو (به صورت ضدالتهاب) به طور صحیح استفاده می‌شود، معمولا بروفن با دارویی دیگر جایگزین می‌‌شود. حداكثر دوز مجاز ناپروكسن برای تجویز: 1500 میلی‌گرم در روز (در هر دوز منقسم) استفاده می‌شود.

مشتقات داروهای استیك اسید

این گروه شامل: ایندومتاسین، تولمتین و دیكلوفناك است. ایندومتاسین یكی از قوی‌ترین NSAIDSهاست كه می‌توان تجویز كرد.دوز مجاز مصرف ایندومتاسین تا 200 میلی‌گرم در روز است (توصیه می‌شود مقدار مصرف از 150 میلی‌گرم در 24 ساعت تجاوز نكند) بیشترین عارضه این دارو: سردرد و سرگیجه است.

دیكلوفناك: حداكثر دوز ضدالتهابی مناسب كاملا مشابه ایندومتاسین (200-1500 میلی‌گرم) در روز است.بیشترین عارضه این دارو، اختلال كبدی است.

پیروكسی‌كام

دوز مناسب 20-15 میلی‌گرم (4 بار در روز)

تصمیم‌گیری برای تجویز نوع مسكن

بهتر است از بیمار بپرسیم، اگر تاكنون مسكن‌های زیادی مصرف كرده است، كدام نوع مسكن بهتر به او می‌سازد و پاسخ‌دهی بهتری به این دارو دارد. پس هنگام تجویز دارو باید از تجربه و نظر بیمار استفاده كرد.

عوارض

«Non Selective NSAIDS» ریسك بالاتر عوارض گوارشی را ایجاد می‌كنند. بدترین و هشداردهنده‌ترین مسأله‌ای كه بیمار را در ریسك بیماری گوارشی قرار می‌دهد سابقه بیماری گوارشی قبلی، سن بالای 60 سال و دوز بالای دارو است.

چه زمانی تجویز داروی NSAIDS مناسب نیست؟

زمانی كه بیمار 2 نوع از داروهای این گروه را به مدت 2 هفته با دوز كامل استفاده كرده باشد. اگر قرار است بیماری با مصرف NSAIDS دچار خونریزی گوارشی شود این علائم در ظرف سه ماهه اول نشان می‌دهد.

چگونه بیمار را مانیتور كنیم؟

با توجه به ریسك فاكتورهای بیمار و بیماری زمینه‌‌ای را در مورد عوارض تجویز داروهای مورد نظر توجه كرده و براساس آن داروی مناسب را برای بیمار تجویز كنیم.اگر بیمار باید به طور منظم NSAIDS استفاده كند، از نظر تست‌های كبدی، كلیوی، CBC (براساس ریسك بیمار به صورت دوره‌ای) باید مورد بررسی قرار گیرد.