تحریریه زندگی آنلاین- گروه پزشك امروز
رانیتیدین هیدرو كلراید یك آنتاگونیست گیرنده H2 است كه به طور وسیع و با ایمنی بالا در درمان اختلالات اسید معده استفاده شده و بیمار به خوبی آن را تحمل می‌كند.
احتیاط تجویز
از اثرات مهم ولی غیررایج شكل تزریقی رانیتیدین، به ویژه در مواردی كه سرعت تزریق آن رعایت نشده و دارو سریع تزریق شود، تاثیر بر روی سیستم قلبی عروقی است. برادیكاردی و بلوك گره AV و ایست قلبی از جمله عوارضی است كه در طول درمان با رانیتیدین تزریقی گزارش شده است.
عوارض جانبی رانیتیدین روی سیستم قلبی عروقی می‌تواند به دلیل اثرات آنتاگونیستی رسپتور H2 در ماهیچه صاف عروق كرونری یا انقباض عروقی و یا یك افزایش در سطح هیستامین پلاسما باشد. اثرات كولینرژیك و مهار آنزیم كولین استراز نیز از مكانیسم‌های مهم ایجاد این عوارض می‌باشد. بنابراین تزریق وریدی این دارو، به خصوص در بیماران قلبی عروقی، باید با احتیاط صورت گیرد.
یكی دیگر از عوارض جانبی نادر تزریق این دارو، واكنش‌های آنافیلاكتیك می‌باشد. چنین عارضه‌‌ای در مورد یك داروی معمولی مانند رانیتیدین، باعث تعجب پزشكان شده است.واكنش‌های آنافیلاكتیك به رانیتیدین به ندرت اتفاق می‌افتد و گاه منجر به مرگ می‌گردد.
بنابر گزارشی، یك خانم 51 ساله بدون هیچگونه سابقه آلرژیك بعد از تزریق وریدی یك ویال رانیتیدین 50 میلی‌گرمی با نام تجاری Zantac كه معمولا جهت پیشگیری از زخم‌های گوارشی ناشی از استرس بعد از عمل جراحی استفاده می‌شود، به صورت كاملا ناگهانی فوت می‌كند.
در یك مورد دیگر خانم 56 ساله‌ای با بیماری پانكراتیت حاد و آلرژی شناخته شده به داروی مترونیدازول و بوسكوپان، چند دقیقه پس از تزریق رانیتیدین كه به منظور تسكین درد اپی گاستر تزریق شده بود، واكنش آنافیلاكتیك نشان داد و دچار ایست قلبی تنفسی شد. این خانم در نهایت تحت درمان حمایتی تنفسی، هیدروكورتیزون و آدرنالین وریدی قرار گرفت و سلامتی خود را به دست آورد.
به نقل از مركز ADR ایران، گزارش‌های متعددی مبنی بر بروز عوارض ناشی از تزریق وریدی داروی رانیتیدین دریافت شده و در میان گزارش‌ها موارد شدید و تهدیدكننده حیات نظیر ایست قلبی و واكنش‌های آنافیلاكسی نیز دیده شده است. در یك مورد دیگر بیمار خانم 61 ساله‌ای به علت زخم معده داروی رانیتیدین را به صورت وریدی دریافت كرد كه پس از تزریق دچار درد قفسه سینه و دیسترس تنفسی شد و علی‌رغم انجام اقدامات احیا فوت كرد.
اگرچه بروز واكنش‌های آلرژیك به این دارو كم است و در مورد آنتاگونیست‌های گیرنده H2 و مهاركننده‌های پمپ پروتون رویهم رفته 0/3-0/7 درصد گزارش شده است، اما هنگام تزریق وریدی این دارو رعایت احتیاط لازم است.
به منظور پیشگیری از بروز عوارض دارویی رعایت سرعت و مدت زمان تزریق این فرآورده نیز ضروری است.
به منظور كاهش عوارض ناشی از تزریق وریدی این فرآورده، داروی رانیتیدین باید حتما قبل از تزریق وریدی با محلول‌های سازگار رقیق و همچنین از تزریق سریع وریدی این دارو اجتناب شود. تزریق سریع این فرآورده خطر بروز آریتمی قلبی و هیپوتانسیون را افزایش می‌دهد. این فرآورده باید در زمانی بیش از 5 دقیقه تزریق شود.به منظور كاهش عوارض، نحوه صحیح آماده‌سازی و سرعت تزریق رانیتیدین به شرح ذیل می‌باشد:
تزریق مستقیم وریدی: تزریق وریدی این فرآورده باید آهسته و در مدت زمان حداقل 5 دقیقه صورت گیرد و قبل از تزریق تا ایجاد غلظت 50 میلی‌گرم در 20 میلی‌لیتر با محلول‌های قابل تزریق سازگار رقیق شود.انفوزیون متناوب وریدی: آمپول‌های 50 میلی‌گرم در 2 میلی‌لیتر باید در 100 میلی‌لیتر محلول قابل تزریق سازگار رقیق شود و در مدت زمان 15 تا 20 دقیقه تزریق گردد.
انفوزیون مداوم وریدی: 150 میلی‌گرم از رانیتیدین هیدروكلراید باید در 250 میلی‌لیتر محلول وریدی سازگار رقیق و با سرعت 6/25 میلی‌گرم در ساعت برای 24 ساعت انفوزیون شود.
محلول‌های وریدی سازگار با این دارو سدیم كلراید 0/9 درصد و دكستروز 5 درصد و رینگر لاكتات می‌باشند.با توجه به موارد ذكر شده رعایت دستورالعمل صحیح تجویز وریدی این دارو ضروری است و برای پیشگیری از بروز این عوارض به مطالعات بیشتری نیاز است.
