زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر سیدعلی حسینی؛ عضو هيات علمي پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فن‌آوری نازنين ارجمندفرد

وارفارین، یک داروی ضد انعقاد خون است که در بسیاری از بیماری‌ها براي پیشگیری از آمبولی و ترومبوز (لخته‌شدگی خون در رگ‌ها یا قلب) مورد استفاده قرار می‌گیرد. فعالیت‌های وارفارین با INR در آزمایش‌های مکرر خون پیگیری می‌شود.

وارفارین یک فراورده ساخته شده از کومارین است، ماده شیمیایی که به صورت طبیعی در بسیاری از گیاهان یافت می‌شود که با دخالت در متابولیسم ویتامین K انعقاد خون را کاهش می‌دهد.

مکانیسم عمل

وارفارین از شکل‌گیری فاکتور‌های انعقادی خون وابسته به ویتامین k جلوگیری می‌کند از قبیل فاکتور‌های خونی 2 و 7 و 9 و10 و پروتئینC ، S و Z. سایر پروتئین‌هایی که در انعقاد خون دخالت ندارند مانند  osteocalcin نیز ممکن است تحت تاثیر وارفارین قرار گیرند.

رزیدوی گلوتامیک اسید در پیش‌سازهای این فاکتور‌ها باید کربوکسیله شود تا فاکتورهای انعقادی بتوانند به سطوح فسفولیپیدی متصل شوند. این کربوکسیله شدن با اکسیداسیون ویتامین K که منجر به تولید اپوکسی ویتامین K می‌شود، در ارتباط است. این فرم اپوکسی ویتامین K به‌وسیله آنزیم VKOR (ویتامین K اپوکسی ردوکتاز) قابل برگشت به حالت قبل خود است.

وارفارین از انجام کار آنزیم VKOR جلوگیری می‌کند به‌خصوص زیر واحد VKORC1 و به این طریق از منابع ویتامین K موجود در بدن می‌کاهد و از تولید فاکتورهای انعقادی جلوگیری می‌شود. در نتیجه ذخایر از پیش تولید شده بدن در طی چند روز کاهش می‌یابد و تاثیرات ضد انعقادی خون نمایان می‌شود.

کاربرد‌ها

وارفارین برای افرادی که استعداد زیادی برای ترومبوز (لخته‌شدگی خون در رگ‌ها یا قلب) و یا در افرادی که لخته خون دارند و نیازمند درمان هستند تجویز می‌شود که می‌تواند از تشکیل لخته‌های خون در آینده جلوگیری کند و به کاهش ریسک آمبولی کمک کند (آمبولی: حرکت لخته خون به محلی که تامین خون یک اندام حیاتی را مسدود کند) وارفارین معمولا برای فیبریلاسیون دهلیزی، دریچه‌های مصنوعی قلب، DVT، و آمبولی شریان ریوی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

تعیین دوزاین دارو پیچیده است و برای بیماران مصرف‌کننده این دوز بین 1 تا 60 میلی‌گرم در روز متفاوت است این مساله ناشی از کاهش یا افزایش متابولیسم دارو در تعدادی از بیماران است. با آزمایش وارفارین ژنوتایپینگ و بررسی دو ژن VKORC1 و Cyp2c9 می‌توانند دوز مورد نیاز فرد را تعیین کنند. CYP2C9

از خانواده سیتوکروم P450 دارای الل‌های شناخته شده زیادی است که شایع‌ترین و موثرترین آنها دو الل موتانت با نام‌های 2*CYP2C9 و 3*CYP2C9 است. الل طبیعی را به صورت 1*CYP2C9 نشان می‌دهند. الل موتانت،  2*CYP2C9 حدود 12 درصد آنزیم طبیعی فعالیت دارد و الل موتانت 3*CYP2C9، حدود 5 در صد آنزیم طبیعی فعالیت دارد، بنابراین این افراد به دوز کمتری از وارفارین احتیاج دارند.

در مورد VKORC1 الل موتانت را با حرف A والل طبیعی را با حرف G نشان می‌دهند. افراد هموزیگوت (AA) در مقایسه با افراد هتروزیگوت (AG) به مقادیر بسیار کمتر وارفارین نیاز دارند. بنابراین با توجه به نوع ژنوتیپ که در آزمایش مشخص می‌شود دوز روزانه مورد نیاز بیمار ممکن است حتی تا 80 در صد دوز معمول کاهش یابد.

دارو با بسیاری از داروهایی که معمولا مورد استفاده قرار می‌گیرد و سایر مواد شیمیایی که در مقیاس قابل اندازه‌گیری در غذا وجود دارد واکنش نشان می‌دهد. این برهم کنش ممکن است اثر ضدانعقادی وارفارین را کاهش یا افزایش دهد. بسیاری از آنتی‌بیوتیک‌های متداول مانند metronidazole به‌صورت گسترده‌ای از طریق کاهش متابولیسم وارفارین در بدن، تاثیرآن را افزایش می‌دهد...

برای خواندن بخش دوم- ارتباط ژنتیک با ميزان مصرف وارفارین- اینجا کلیک کنید.