زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر حمیدرضا اكبری گیلانی

توده‌‌های کلیه به سه دسته کلی تقسیم می‌‌شوند

دسته اول: توده‌‌های کیستیک یا پر از مایع هستند (كیست‌های کلیه).
دسته دوم: توده‌‌های توپر و جامد هستند.
دسته سوم: توده‌‌های حاوی  هر دو جزء مایع و جامد هستند (كیست‌های حاوی اجزای جامد).

دسته اول یا توده‌‌های کیستیک کلیه: در صورتی که تماما پر از مایع بوده و حاوی اجزاء جامد نباشند، خوش خیم‌اند. به آنها كیست‌های ساده کلیه گفته می‌‌شود و نیاز به درمان ندارند. به بیمار اطمینان داده می‌‌شود که كیست‌های ساده کلیه، بی آزاراند و احتمال بدخیم شدن آنها در آینده وجود ندارد. تنها در صورتیکه بسیار بزرگ شده و قسمت زیادی از فضای شکمی را اشغال کنند، درمان جراحی برداشتن آنها صورت می‌‌گیرد. در بسیاری از موارد در سونوگرافی شکم، کیست کورتیکال ساده کلیه گزارش می‌‌شود که باعث نگرانی فرد و مراجعه به پزشک می‌‌گردد. در حالیکه این مورد شایع است و نیازی به نگرانی و حتی درمان ندارد.
کیست ساده کلیه، توده‌ای خوش‌خیم با جداری بسیار نازک و حاوی مایع شفاف زرد کهربایی می‌‌باشد. اغلب بدون علامت است و به شکل تصادفی و در بررسی سونوگرافی شکمی کشف می‌‌شود. گاهی نیز در تصویربرداری دیگری مانند MRI ستون فقرات کیست  کلیه دیده می‌‌شود. در بسیاری از موارد نیز بیماری با درد پهلو که منشا کلیوی ندارد سونوگرافی انجام می‌‌دهد و کیست ساده کلیه تصادفا پیدا می‌‌شود و بیمار به اشتباه این کیست را عامل درد خود می‌‌داند. در حالی که اغلب این دردها رادیکولر بوده و منشا عصبی عضلانی دارند. با افزایش سن احتمال ایجاد کیست کلیه بیشتر می‌‌شود به طوریکه در 50 درصد افراد بالای 50 سال کیست ساده کلیه وجود دارد.

اندازه کیست می‌تواند از بسیار کوچک ( در حد زیر یک سانتیمتر)  و یا بسیار بزرگ ( در حدی که نیمی از فضای شکمی را اشغال کند) متغیر باشد. بهترین راه تشخیص آن سونوگرافی از کلیه‌‌ها است که كیست‌های بالای یک سانتیمتر را به خوبی نشان می‌‌دهد. مزایای سونوگرافی، در دسترس بودن و نداشتن اشعه مضر برای بدن می‌‌باشد. در صورتیکه در گزارش سونوگرافی، کیست حاوی مایع و با جداری صاف و نازک و بدون رسوب کلسیم باشد به عنوان کیست ساده تلقی می‌‌شود و نیازبه هیچ گونه درمانی ندارد. در حالیکه اگر کیست حاوی اجزای دیگری بجز مایع باشد و یا رسوب کلسیم در جدار آن وجود داشته باشد، دیگر کیست ساده تلقی نمی‌شود و به بررسی بیشتر با سی تی اسکن برای تشخیص نوع آن و درمان‌‌های بعدی نیاز دارد.
دسته دوم و سوم توده‌‌های کلیه، توده‌‌های تو پر و مخلوط کیستیک و توپر، می‌‌توانند بدخیم یا خوش خیم باشند. به دلیل اینکه روش‌‌های تصویر برداری مثل سونوگرافی و سی تی اسکن و عکس رنگی(IVP) بجز در موردی که ذکر خواهد شد، قادر به تشخیص موارد خوش‌خیم از بدخیم نیستند، دراکثر موارد درمان جراحی درآوردن توده و آزمایش پاتولوژی آن انجام می‌‌گیرد. در حقیقت آزمایش پاتولوژی توده بعد از عمل جراحی مشخص کننده خوش‌خیم یا بدخیم بودن آن می‌‌باشد.  در صورتی که درگزارش سونوگرافی و یا سی تی اسکن، توده حاوی  بافت چربی باشد، نشانه وجود تومور خوش خیم آنژیومیولیپوما است. این تومور خوش‌خیم نیاز به درمان جراحی در اندازه‌‌های کوچکتر از 4 الی 6 سانتیمتر ندارد. در اندازه بزرگتر به علت احتمال خونریزی خودبخودی، درمان جراحی انجام می‌‌شود.

بیماری کلیه‌‌های پلی کیستیک بالغین

در این بیماری ارثی که از فرد مبتلا به فرزندان به ارث می‌‌رسد، از حدود سن 40 سالگی کلیه‌‌ها شروع به تولید كیست‌های متعدد و فراوانی می‌‌کنند که باعث اختلال در کارکرد کلیه می‌‌شوند. این بیماری نباید با کیست ساده کلیه اشتباه شود. به‌تدریج اوره و کراتینین خون فرد مبتلا بالا می‌‌رود و طی چند سال آینده نارسایی کامل کلیه منجر به دیالیز می‌‌شود. کلیه‌‌های پلی کیستیک مستعد تولید سنگ‌‌های ادراری هستند. به دلیل اینکه این بیماری ژنتیکی است 50  درصد فرزندان فرد نیز مبتلا می‌‌شوند ولی تا حدود 40 سالگی همانند والد خود بی‌علامت هستند. خوشبختانه با انجام آزمایش ژنتیکی از ابتلای فرزندان بیمار قبل از بروز بیماری در 40 سالگی می‌توانیم مطلع شویم.