حمیدرضااکبری گیلانی؛ متخصص ارولوژی
مصرف مایعات کافی
کلیه‌ها وظیفه دفع سموم بدن از طریق تولید ادرار، تنظیم میزان مایعات بدن، تنظیم فشار خون، تنظیم میزان سدیم، پتاسیم، کلسیم و سایر الکترولیت‌های مهم خونی را بر عهده دارند. با وجودی که کلیه سالم توانایی تغلیظ ادرار تا حد بسیار بالا را دارد، کلیه‌های آسیب‌دیده نیاز به مصرف مایعات کافی برای انجام وظیفه خود دارند.
در واقع کلیه با مصرف مایعات کافی، راحت‌تر عملکرد طبیعی خود را انجام می‌دهد. نکته مهم دیگر نقش کلیه‌ها در دفع سدیم اضافی بدن از راه ادرار است. سدیم به صورت نمک طعام در رژیم غذایی روزانه ما مصرف می‌شود.
روزه گرفتن در مبتلایان به سنگ کلیه
از آنجایی که یکی از اصول اولیه درمان سنگ‌های ادراری مصرف مایعات فراوان است، در افراد مبتلا به سنگ کلیه، مثانه و حالب روزه گرفتن به صلاح نمی‌باشد. در واقع مصرف مایعات زیاد بعد از افطار جبران کم‌آبی بدن در زمان روزه‌داری در مبتلایان به سنگ را نخواهد کرد و این امر باعث بزرگ شدن سنگ خواهد شد.
لذا در مبتلایان به سنگ ادراری( حتی سنگ‌های کوچک و زیر چهار میلی‌متر) روزه گرفتن به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.افرادی که بیشتر از سه بار و بیشتر از سه سنگ داشته‌اند، سنگ‌ساز محسوب شده و برای روزه گرفتن باید احتیاط کنند.
این افراد در صورتی که بیشتر از سه ماه بدون سنگ باشند، فعالیت کاری روزانه آنها با تعریق زیاد همراه نباشد، قبل و در طول ماه رمضان با سونوگرافی کلیه‌های خود را چک کنند و سنگ نداشته باشند، می‌توانند روزه بگیرند. در صورت تکرار سنگ در ایام روزه‌داری، به هیچ وجه روزه گرفتن برای این افراد به صلاح نمی‌باشد.
روزه گرفتن در مبتلایان به عفونت‌های ادراری
در عفونت‌های ادراری علاوه بر مصرف آنتی‌بیوتیک مناسب و برای مدت کافی، مصرف آب و مایعات زیاد ضروری است. لذا تا پایان دوره درمان عفونت ادراری روزه گرفتن توصیه نمی‌شود.
روزه گرفتن در نارسایی کلیه
در ایام روزه‌داری، خصوصاً در فصل تابستان که زمان سحر تا افطار به چهارده الی پانزده ساعت می‌رسد، بدن کم‌آب شده و فشار کاری کلیه‌ها افزایش می‌یابد، کلیه‌های سالم قادر به تحمل این فشار اضافی هستند؛ ولی کلیه‌های نارسا در این شرایط ضعیف‌تر شده و دچار نارسایی بیشتر می‌شوند.
لذا در افرادی که اوره و کراتینین خون آنها بالاتر از حد طبیعی است و اصطلاحاً دچار نارسایی کلیه هستند، روزه‌داری به صلاح نیست.
میزان مصرف آب در شبانه‌روز
در فرد بالغ برای پیشگیری از تولید سنگ‌های ادراری و احتمال عفونت کمتر ادراری توصیه می‌شود مصرف آب در حدی باشد که حجم ادرار 24 ساعته به بیشتر از 2 لیتر برسد و یا وزن مخصوص ادرار از 1.010 کمتر باشد. وزن مخصوص ادرار معیار اندازه‌گیری غلظت مواد دفعی موجود در ادرار است و به صورت نسبت وزن ادرار به وزن آب مقطر (که وزن مخصوص آن 1.000 است) تعریف می‌شود.
وزن مخصوص بالاتر از 1.025 نشان‌دهنده ادرار غلیظ و وزن مخصوص پایین‌تر از 1.010 نشانه ادرار رقیق است. البته اندازه‌گیری وزن مخصوص ادرار نیاز به آزمایش ادرار دارد. معیار دیگری که توسط خود فرد قابل ارزیابی است، رنگ ادرار می‌باشد.
با وجودی که رنگ ادرار تحت تأثیر تعدادی از داروها و مواد غذایی مثل لبو، زعفران، زردچوبه و غیره تغییر می‌یابد، یک قانون کلی این است که ادرار هر چه غلیظ‌تر باشد، پررنگ‌تر است. لذا توصیه می‌شود در حدی آب مصرف شود که ادرار کمرنگ باشد. افرادی که به علت شرایط محیط شغلی و یا به علت خصوصیات ذاتی زیاد عرق می‌کنند، قسمت زیادی از مایعات مصرفی را به صورت تعریق دفع می‌کنند.
از آنجایی که هدف از مصرف مایعات بیشتر، رسیدن میزان بیشتری از آب به کلیه‌ها و تولید ادرار رقیق‌تر است، در این موارد توصیه می‌شود مایعات در حدی مصرف گردد که ادرار کمرنگ شود.
