زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

زهرا فرهناک

هر ساله بیش از نیم میلیون نفر به دلیل مشکلات سنگ کلیه به اورژانس‌ها مراجعه می‌کنند. گفته می‌شود که از هر 10 نفر، 1 نفر در طول زندگی‌ خود احتمال ابتلا به سنگ کلیه را دارد. دانشمندان شواهدی از وجود سنگ کلیه در مومیایی‌های مصری مربوط به هفت هزار سال پیش یافته‌اند.

از سنگ کلیه می‌توان به عنوان شایع‌ترین عارضه اورولوژی در ایران و جهان نام برد. طی 30 سال گذشته آمار افراد مبتلا به سنگ کلیه در آمریکا افزایش یافته است. در سال 1970 کمتر از 4 درصد جمعیت آمریکا به سنگ کلیه مبتلا بودند که در سال 1990 به بالای 5 درصد رسید که این آمار همچنان در حال افزایش است.

طبق آمار مرکز تحقیقات کلیه و مجاری ادراری در کشور ما، ایران آمار افراد مبتلا به سنگ کلیه حدود 30 درصد است. سن پیک ابتلا به سنگ کلیه 20 تا 50 سالگی می‌باشد و در مردان شایع‌تر است. برخی بیماری‌ها نظیر پرفشاری خون، دیابت، چاقی، استئوپروز و کیست کلیه، خطر سنگ را افزایش می‌دهند. بعد از Bariatric Surgery  (جراحی کاهش وزن)، که دستگاه گوارش و هضم تغییر می‌کند، احتمال ابتلا به سنگ کلیه بالا می‌رود (بعد از این جراحی سطح اگزالات بالا می‌رود).

جالب اینکه تنها در 25 درصد موارد سابقه فامیلی نقش دارد. همچنین آمارها نشان دهنده افزایش این عارضه در کودکان نیز می‌باشد.

سنگ کلیه چیست

سنگ كلیه یک شی سختی است که از مواد شیمیایی موجود در ادرار ساخته می‌شود. ادرار حاوی مواد زاید محلول می‌باشد. زمانی که میزان مواد زاید زیاد باشد و حجم مایع خیلی کم، این کریستال یا شی سخت شروع به شکل گرفتن می‌کند. در بیشتر افراد نوشیدن مایعات فراوان باعث شستن مواد شیمیایی و مانع تشکیل سنگ می‌شود. مواد شیمیایی تشکیل دهنده سنگ کلسیم، اگزالات، اورات، سیستین و فسفات می‌باشند.

دلایل احتمالی تشکیل سنگ

کم نوشیدن مایعات، ورزش (ورزش خیلی زیاد یا خیلی کم)، چاقی، جراحی کاهش وزن، مصرف غذاهای خیلی شیرین یا شور. عفونت‌ها و سابقه فامیلی نیز در برخی افراد بسیار مهم است. مصرف زیاد فروکتوز باعث افزایش خطر تشکیل سنگ می‌شود. در برخی افراد فروکتوز به اگزالات متابولیزه می‌شود.

برای كاهش خطر سنگ كلیه چه باید کرد

نوشیدن مایعات فراوان کمک می‌کند تا ادرار غلظت کمتری (غلظت مناسبی داشته باشد) از مواد زاید داشته باشد. ادرار تیره معمولا غلظت بالایی از مواد زاید دارد و احتمال تشکیل سنگ خیلی بالا است. ادرار باید رنگ زرد روشن تا شفاف داشته باشد. بیشتر افراد باید 12 لیوان آب در روز بنوشند. نوشیدن آب بهتر از نوشابه‌های گازدار، نوشیدنی‌های ورزشی، چای و قهوه است. اگر فرد ورزش می‌کند یا دمای هوا بالا است، باید بیشتر بنوشد.

نوشیدنی‌های حاوی فروکتوز یا شکر باید محدود شوند. دریافت نمک باید کاهش یابد و غذاهای حاوی سدیم بالا تا حد امکان مصرف نشوند؛ مانند انواع کنسروها، سوپ‌های آماده، غذاهای آماده، انواع ژامبون‌ها و حتی نوشیدنی‌های ورزشی (حاوی کلرید سدیم هستند).

اگر فرد دارای اضافه وزن است حتما باید وزن خود را کاهش دهد و در وزن مناسب قرار گیرد. برای کاهش وزن باید از یک رژیم مناسب پیروی کرد. به هیچ وجه برای کاهش وزن از رژیم پر پروتئین استفاده نکنید، چون خطر تشکیل سنگ را افزایش می‌دهد.

سوالی که معمولا برای خیلی از بیماران پیش می‌آید دریافت مواد لبنی به عنوان منبع غنی کلسیم است و همیشه نگرانی در مورد مصرف این مواد وجود دارد، اما در واقع مصرف مواد لبنی به پیشگیری از تشکیل سنگ کمک می‌کند. به این دلیل که کلسیم این مواد قبل از اینکه وارد کلیه گردد با اگزالات باند می‌شود و به این‌ترتیب احتمال تشکیل سنگ پایین می‌آید.

افرادی که دریافت کلسیم رژیمی (دریافت کلسیم از طریق مواد غذایی) پایینی دارند، خطر سنگ کلیه درآنان افزایش می‌یابد. یک سنگ از نمک، مواد زاید ناشی از پروتئین  تشکیل شده است. رایج‌ترین نوع سنگ کلیه اگزالات کلسیم است...

برای خواندن بخش دوم- تغذیه و سنگ کلیه - اینجا کلیک کنید.