زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر بیژن هوری زاده؛ متخصص بیماری‌های عفونی

سرماخوردگی یك بیماری عفونی ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی است كه عمدتاً بینی را گرفتار می‌كند.

علائم بیماری شامل: سرفه، گلودرد،‌ آبریزش بینی و تب است كه معمولاً در ظرف 7 تا 10 روز خودبه خود برطرف می‌شوند.

بیش از 200 نوع ویروس در ایجاد سرماخوردگی نقش دارند. رینوویروس‌ها شایع‌ترین عامل سرماخوردگی می‌باشند.

راه اصلی پیشگیری از سرماخوردگی شستن مرتب دست‌ها با آب و صابون است.

سرماخوردگی درمان قطعی ندارد ولی علائم را می‌توان درمان كرد.

سرماخوردگی شایع‌ترین بیماری عفونی در انسان است.

بزرگسالان به طور متوسط 2 تا 3 بار در سال و كودكان به طور متوسط 6 تا 12 بار در سال به سرماخوردگی مبتلا می‌شوند.

علائم و نشانه‌ها

علائم بارز سرماخوردگی عبارتنداز: سرفه، آبریزش بینی، گرفتگی بینی و گلودرد.

سرماخوردگی گاهی از اوقات با سردرد، دردعضلانی، خستگی و كم‌اشتهائی همراه است. سرفه در 50 درصد از موارد و گلودرد در 40 درصد از موارد وجود دارد. درد عضلانی در نیمی از موارد اتفاق می‌افتد.

تب معمولاً در بزرگسالان وجود ندارد ولی در كودكان و شیرخواران رایج است. سرفه در سرماخوردگی در مقایسه با آنفولانزا خفیف است. در حالیكه تب و سرفه در بزرگسالان بیشتر دلالت برآنفولانزا دارد،‌شباهت زیادی بین این دو بیماری وجود دارد.

رنگ خلط یا ترشحات بینی ممكن است از روشن (‌شفاف) تا زرد سبز تغییر كند و نمی‌تواند عامل ایجادكننده بیماری را پیش‌بینی كند.

سرماخوردگی بیماری ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی است.

بیش از 200 نوع ویروس در ایجاد سرماخوردگی نقش دارند. رینوویروس‌ها شایع‌ترین عامل سرماخوردگی می‌باشند (‌30 تا 80 درصد موارد).

راه‌های سرایت

معمولاً ویروس‌ها از راه هوا (استنشاق ریزقطرات)، تماس مستقیم با ترشحات آلوده‌ بینی، یا اشیاء آلوده انتقال پیدا می‌كنند.

در مورد این كه كدام یك از راه‌های انتقال اهمیت بیشتری دارند موضوع تاكنون مشخص نشده است‌.

ویروس ممكن است برای مدتهای طولانی در محیط زنده بماند واز طریق دست افراد به چشم یا بینی آنها منتقل شود و آنان را به سرماخوردگی دچار نماید.

سرماخوردگی از این راه به خانه آورده می‌شود و به سایر افراد خانواده انتقال می‌یابد. دلیلی براین كه جریان هوا در پروازهای تجارتی یكی از راه‌های سرایت می‌باشد وجود ندارد.

به هر حال افرادی كه در مجاورت نزدیك یكدیگر قرار دارند در معرض خطر بیشتری هستند.

بیش‌ترین خطر سرایت بیماری در سه روز اول بعد از شروع علائم است و پس از آن خطر سرایت تا حد زیادی كاهش پیدا می‌كند.

نقش هوا در سرماخوردگی

عقیده توده مردم بر این است كه سرماخوردگی از طریق تماس طولانی با شرایطی از قبیل هوای سرد و باران ایجاد می‌شود وجه تسمیه سرماخوردگی نیز همین موضوع است.

نقش سردشدن بدن به عنوان یك عامل خطر مورد اختلاف است.

بعضی از ویروس‌هایی كه ایجاد سرماخوردگی می‌كنند فصلی هستند و اغلب در هوای سرد یا بارانی باعث ایجاد سرماخوردگی می‌شوند.

پاره‌ای از دانشمندان عقیده دارند علت این موضوع‌،‌صرف وقت بیشتر در محیط سربسته و تماس نزدیك با افراد آلوده است.

این مطلب خصوصاً در مورد كودكانی كه به مدرسه می‌روند مصداق پیدا می‌كند.

به هر حال ممكن است این موضوع به تغییراتی كه در دستگاه تنفس ایجاد می‌شود و استعداد ابتلاء به بیماری را افزایش می‌دهد نیز مربوط شود.

رطوبت پایین میزان انتقال ویروس را به طور بالقوه افزایش می‌دهد. علت آن این است كه هوای خشك به انتشار ریزقطرات و باقی‌ماندن آن‌ها در هوا برای مدت طولانی‌تر، كمك می‌كند.

دوره نهفتگی

دوره نهفتگی سرماخوردگی بین 12 ساعت تا 5 روز است و معمولاً 48 ساعت بوده و برحسب عامل ایجادكننده بیماری تغییر می‌كند.

تشخیص

تفاوت بین انواع مختلف عفونت‌های حاد تنفسی كمابیش با محل علائم ارتباط پیدا می‌كند.

سرماخوردگی عمدتاً بینی را گرفتار می‌كند، فارنژیت گلو را گرفتار می‌كند، و برونشیت ریه‌ها را دچار می‌سازد.

به هر حال ممكن است هم‌پوشانی قابل ملاحظه‌ای اتفاق بیفتد و جاهای مختلفی دچار شوند.

سرماخوردگی اغلب با التهاب بینی همراه با درجات متفاوتی از التهاب گلو مشخص می‌شود.

جداكردن عامل ویروسی واقعی به ندرت انجام می‌شود و معمولاً امكان شناسایی كردن نوع ویروس از طریق علائم وجود ندارد.

پیشگیری

اقدامات فیزیكی برای جلوگیری از انتشار ویروس‌های سرماخوردگی تنها راه مؤثر پیشگیری به حساب می‌آیند.

این اقدامات عبارتند از: شستن دست‌ها با آب و صابون و استفاده از ماسك صورت.

اقداماتی نظیر قرنطینه امكان‌پذیر نمی‌باشند زیرا بیماری بسیار رایج و علائم غیراختصاصی می‌باشند.

واكسیناسیون مشكل است زیرا ویروس‌های سرماخوردگی بسیار زیادند و به سرعت تغییر می‌كنند، بنابراین كشف یك واكسن مؤثر تا حد زیادی نامحتمل است.

شستن مرتب دست‌ها در كاهش انتقال ویروس سرماخوردگی به ویژه در كودكان مؤثر است.

استفاده از ماسك‌های صورت برای كسانی كه با افراد مبتلا به سرماخوردگی در تماس نزدیك می‌باشند، ممكن است مؤثر باشد. به هر حال مؤثر بودن فاصله‌گیری بیشتر از افراد آلوده ثابت نشده است.

مصرف مكمل روی (Zinc Supplementation) ممكن است در كاهش میزان بروز سرماخوردگی‌ها مؤثر باشد.

استفاده روزمره (Routine) از مكمل ویتامین C، خطر ابتلا یا شدت سرماخوردگی را كاهش نمی‌دهد. هرچند ممكن است مدت آن را كاهش دهد.

درمان

در حال حاضر هیچ نوع دارو یا درمان گیاهی كه به طور قطعی دوره سرماخوردگی را كوتاه كند وجود ندارد.

بنابراین درمان شامل تسكین علائم (‌درمان علامتی) می‌باشد. استراحت كافی، نوشیدن مایعات فراوان و غرغره با آب نمك گرم از اقدامات مؤثر می‌باشند.