دكتر سیدمرتضی صفوی؛ متخصص تغذیه
بیماری تب مالت یا بروسلوز (brucellosis) یكی از مهم‌ترین بیماری‌های مشترك انسان و دام (Zoonosis) است. عوامل شناخته‌شده بیماری، طیف وسیعی از پستانداران اهلی و وحشی را مبتلا می‌سازد. این بیماری به علت ایجاد سقط جنین در دام، كاهش تولید شیر، عقیمی و نازایی دام‌های مبتلا و همچنین به علت ابتلای انسان به بیماری تب مالت، همواره از ابعاد اقتصادی و بهداشتی مورد توجه قرار می‌گیرد.
تب مالت یك عفونت باكتریایی است كه از گاو، خوك، گوسفند یا بز آلوده و عفونی به انسان منتقل می‌شود. این بیماری از انسان به انسان سرایت نمی‌كند. این عفونت باكتریایی اعضای خون‌ساز بدن، از جمله مغز استخوان، غدد لنفاوی، كبد و طحال را درگیر می‌كند. بیماری در مردان بزرگسال 20 تا 60 ساله شایع‌تر است.
دوره پنهان بیماری ممكن است چندین روز یا حتی چند ماه ادامه یابد. بیماری به صورت حاد و یا مزمن بروز می‌كند. بنابراین تب مالت یك بیماری عفونی است كه همچون سایر بیماری‌های عفونی با بهداشت فردی و اجتماعی ارتباط تنگاتنگ دارد. بسیاری از مبتلایان به تب مالت در اثر عدم رعایت اصول بهداشتی دچار این بیماری شده‌اند.
مصرف غیربهداشتی فرآورده‌های شیر و گوشت و حیوانات آلوده یكی از مهم‌ترین علل ایجاد و شیوع بیماری است. همچنین عدم جداسازی محل نگهداری دام از محل سكونت دامداران عامل دیگری در ابتلا و انتشار بیماری است.
همیشه وقتی صحبت از شیر می‌شود، همه به فواید آن فكر می‌كنند اما به راستی مگر شیر ضرر هم دارد؟ تب مالت یا هدیه شیرهای ناسالم از جمله بیماری‌های عفونی است كه در فصل‌های گرم سال بیشتر شیوع پیدا می‌كند. بسیاری از خانواده‌ها گمان می‌كنند با وجود شیرهای پاستوریزه دیگر ردپای این‌گونه بیماری‌ها به طور كامل از صفحه روزگار محو شده است، اما باید گفت، تا وقتی شیر هست تب مالت هم در كنارش هست.
با فرا رسیدن فصل بهار و فصل زایمان دام‌ها، مصرف شیر و محصولات لبنی تازه و غیرپاستوریزه و استرلیزه و طبعا شیوع تب مالت در شهرستان‌ها افزایش می‌یابد. معمولا افزایش تب مالت ناشی از عدم نظارت جدی سازمان‌های ذی‌ربط، به‌خصوص دامپزشكی در واكسیناسیون دام‌ها و بازدید از دامداری‌هاست.
استان‌های آذربایجان و خوزستان از جمله مناطق مستعد در افزایش این بیماری می‌باشند. در سال جاری چهارصد مورد بیماری تب مالت در كرمانشاه گزارش شده است. مصرف شیر تازه، سرشیر، پنیر تازه و بستنی غیرپاستوریزه و استرلیزه عامل انتقال بیماری از دام به انسان می‌باشد.
بیماری تب مالت از چندین سال گذشته در كشور شایع بوده و همچنان نیز وجود دارد. اكثر اوقات شروع بیماری مبهم و نامشخص می‌باشد و ممكن است هفته‌ها بگذرد تا بیمار دچار ضعف و احساس خستگی شود. البته گاهی شروع بیماری بسیار حاد است و با تب و لرز و عرق همراه می‌باشد.
در نوع حاد علائمی مثل: لرز، تب متناوب، تعریق شبانه، خستگی قابل توجه، درد به هنگام لمس ستون فقرات، سردرد، بزرگ شدن غدد لنفاوی، به‌خصوص در ناحیه گردن و زیر بغل به طور ناگهانی ظاهر می‌شود. در نوع مزمن نیز علائمی مثل: خستگی، درد عضلانی و درد ورم مفاصل، بی‌اشتهایی، دردهای شكمی، كمردرد، یبوست، كاهش وزن، افسردگی، ناتوانی جنسی، ندرتا بروز آبسه در تخمدان‌ها، كلیه‌ها و مغز، تدریجا ظاهر می‌شود.
ناگوارترین وضعیت این نوع بیماری درگیر شدن كبد و طحال است. اگر این بیماری درمان نشود سال‌های سال فرد مبتلا اذیت خواهد شد.
عفونت، ناشی از باكتری‌هایی تحت عنوان بروسلا به‌خصوص نوعی باكتری به نام «مابیل بروسلا» می‌باشد و به همین جهت این بیماری را بروسلوز هم می‌گویند كه از راه مصرف شیر یا محصولات لبنی (كره و پنیر) و یا محصولات گوشتی به انسان انتقال می‌یابد.
با توجه به اینكه باكتری تب مالت در خامه و بستنی از ماندگاری طولانی برخوردار است، بستنی‌ها به عنوان یكی از منابع آلوده پنهان تب مالت به شمار می‌روند.
در فصل بهار و تابستان كه در واقع فصل زایمان و شیر دادن دام‌هاست، احتمال همه‌گیری تب مالت هم بیشتر می‌شود. این بیماری در حیوانات موجب مشكل در دستگاه تناسلی و ادراری و در انسان نیز همان طور كه اشاره شد، معمولا باعث تب، تعریق، ضعف، بیماری و كاهش وزن می‌شود.
تب مالت انسانی بازتاب مستقیم تب مالت دامی است و عدم كنترل آن از دام در واقع كنترل و پیشگیری از این بیماری را در انسان سخت تر می‌كند. باكتری تب مالت قدرت تهاجمی زیاد و قابلیت نفوذ بر پرده‌های مخاطی دهان، حلق، بینی، مخاط ملتحمه چشم و ریه‌ها را دارد. اولین مورد بیماری تب مالت در انسان به روش آزمایشگاهی، نزدیك به 80 سال قبل در كشور تشخیص داده شد و هم‌اكنون این بیماری بومی شده و تنها تعداد محدودی از كشورها تب مالت را ریشه‌كن كرده‌اند...
برای خواندن بخش دوم- تب مالت، تهدید سلامتی- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم- تب مالت، تهدید سلامتی- اینجا کلیک کنید.
