دكترمسعود مردانی؛ متخصص بیماری‌های عفونی
تب هموراژیك كریمه كنگو (C.C.H.F) یك تب خونریزی‌دهنده ویروسی است كه توسط ویروس‌های گروه (Nairo)ایجاد می‌شود. هرچند بیماری در اصل مربوط به حیوانات می‌شود ولی موارد تك‌گیر و اپیدمی‌های ناگهانی این بیماری كه انسان را گرفتار می‌كند، مشاهده می‌شود.
در اواخر جنگ جهانی دوم در شبه‌جزیره كریمه اپیدمی یك بیماری ناشناخته مشتمل بر علایم تب و خونریزی مرگبار مشاهده شد كه در سال‌های 1945 تا 1947 به دقت شرح داده شد و تب هموراژیك كریمه نام گرفت ولی عامل اتیولوژیك آن ناشناخته باقی ماند.
یك دهه بعد و ده هزار كیلومتر دورتر در نیمكره جنوبی دكتر Corutoris در كنگو بلژیك از یك كودك بیمار، ویروسی را جدا كرد كه بعدها با تلقیح به موش نوزاد جدا شده مشخص گردید كه از نظر سرولوژیك مشابه ویروس كنگو است و نام تب هموراژیك كریمه كنگو (C.C.H.F) به بیماری داده شد. البته نام‌های دیگری همچون تب هموراژیك آسیای مركزی یا ازبكستان نیز به آن داده شده است.
این بیماری در انسان به صورت یك بیماری شدید با مرگ و میر بالا ظاهر می‌شود. خوشبختانه بیماری انسانی خیلی كم رخ می‌دهد ولی عفونت در حیوانات شایع‌تر است.
دامنه جغرافیایی انتشار این بیماری
انتشار جغرافیایی ویروس، مشابه كنه ناقل آن بسیار گسترده است. بیماری از اروپای مركزی تا خاورمیانه، شوروی سابق، پاكستان، هندوستان و در آفریقا در مصر، سنگال، نیجریه، جمهوری آفریقای مركزی، زئیر، اوگاندا، كنیا، اتیوپی و تانزانیا شناخته شده است.
در ایران نیز بیماری با علایم مشابه از سال‌ها قبل در مناطق سراب و اردبیل شناخته شده و به نام حصبه قره میخ مشهور بوده است.
مخزن و ناقلین
عامل بیماری ویروسی از خانواده بونیاویریده و جنس نایروویروس است. تمامی 22 عنصر ژنوم Nairovirus توسط كنه‌های Ixodid یا Argasid منتقل می‌شود، اما فقط سه تای آنها در ایجاد بیماری در انسان دخالت داشته‌اند. ویروس‌های (C.C.H.F،(Dugbe و Niarobi sheep مهم‌ترین پاتوژن‌های انسانی در میان آنها هستند.
ویریون كروی 85 تا 100 نانومتر قطر دارد و یك غشاء واحد با زوائد سطحی منظم آن را پوشانده است. ژنوم شامل یك قطعه RNA سه قسمتی است. سنتز ویروس در داخل سیستم گلژی و رتیكولوم آندوپلاسمیك انجام شده، نوكلئوكپسید كامل از آنجا به داخل رزیكول‌های داخل سیتوپلاسمی جوانه می‌زند و هنگام جوانه زدن envelope لیپیدی از غشاء این ارگان‌ها آن را می‌پوشاند.
ویروس (C.C.H.F) در خون و سرم نسبتا پایدار بوده و در نمونه‌های نگهداری‌شده در دمای 4 درجه سانتی‌گراد تا سه هفته نیز قابل جداسازی بوده است.
ناقل و مخزن اصلی ویروس حدود 20 گونه كنه‌های ایسكودیده هستند كه جنس هیالوما به خاطر تمایل خاص به انسان از همه مهم‌تر است. ناقل اصلی بیماری در اروپای شرقی و روسیه هیالوما مارژیناتوم و در جمهوری‌های آسیای میانه و افغانستان و پاكستان و هلند هیالوما آناتولیگوم است.
هیالوما مارژیناتوم در مرحله لاروی به جوندگان كوچك، خرگوش‌های صحرایی و پرندگان كوچك می‌چسبد و در تمام مراحل لاروی و نمفی از میزبان جدا نمی‌شود. در ایران نیز آنتی‌بادی (C.C.H.F) در سرم ژربوآ (موش دوپا)، موش خانگی و خرگوش‌ها گزارش شده است.
چگونگی انتقال بیماری
انتقال بیماری به انسان از طریق گزش كنه آلوده و به خصوص هنگام له شدن كنه موقع جداكردن آن صورت می‌گیرد. حیوانات نشخواركننده دامی مثل گاو، گوسفند و بز تا یك هفته پس از كسب عفونت ویروس را در خون خود خواهند داشت (ویروس وارد جریان خون حیوان می‌شود). تماس با خون و ترشحات این احشام نیز باعث انتقال بیماری می‌شود. در مواردی انتقال به دنبال دستكاری گوشت تازه حیوان مبتلا دیده شده است.
بیماری قابلیت انتشار به افراد خانواده و به خصوص پرسنل پزشكی را نیز دارد ولی اكثریت موارد در كسانی رخ داده كه در صنعت دام نقش داشته‌اند كه از آن جمله می‌توان كشاورزان، كاركنان كشتارگاه‌ها و دامپروری‌ها را نام برد...
برای خواندن بخش دوم- تب كریمه كنگو- اینجا كلیك كنید.
