زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر محمد علی نیلفروش‌زاده؛ فوق تخصص پوست ، مو و جراحی زیبایی دبیر انجمن پوست استاد  پوست دانشگاه علوم پزشکی تهران

برخی از افراد بر این باورند  که پوست، آینه تمام‌ نمای امراض درونی است و بیماری‌ها، مشکلات خودشان را روی پوست نشان می‌دهند. ممکن است  شما از اطرافیان  شنیده‌اید که اگر دچار بیماری پوستی مانند لک و جوش شدید، ممکن است کبدتان دچار مشکل شده باشد و بهتر است هر چه زودتر به دکتر مراجعه کنید. امراض  کبدی می‌توانند با نشانه‌های  پوستی بروز کنند، ولی باید به یاد داشته باشید که هر بیماری پوستی  نشانه  بیماری کبدی نیست و برای کشف  علت درونی  آن باید از طریق  پزشک معاینه و با آزمایشات  مربوطه  بررسی شوید. کبد وظیفه سـوخت‌وساز پروتئین‌ها، چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها را در بدن به عهده دارد و کمک می‌کند که ریزمغذی‌های حیاتی به اشکال و انواع قابل استفاده برای بدن تبدیل شوند. همچنین عمل ذخیره‌سازی و فعال‌سازی ویتامین‌ها و املاح معدنی و تولید صفرا بر عهده کبد است. این عضو مهم همچنین به عنوان یک فیلتر عمل می‌کند به ‌طوری که مواد سمی را از خون خارج ساخته و به حفظ سلامت ترکیبات خون در عروق کمک می‌نماید. به ‌طوری که کبد آمونیاک سمی را به اوره تبدیل کرده و خون را از آن پاک می‌کند، اوره و الکل را از خون می‌زداید و باکتری‌ها و مواد زاید را نیز از بین می‌برد.

تغییرات رنگدانه‌ای پوست

یرقان یا همان زردی‌پوست، یکی از مشهورترین علایم بیماری‌‌‌های کبدی است که باعث زردی پوست و حتی زرد شدن سفیدی چشم می‌‌‌شود. زردی پوست وقتی رخ می‌‌‌دهد که کبد بیمار، به مقدار کافی، بیلی‌روبین دفع نکند.

زردی که ابتدا در اسکلرای چشم و کام نرم دهان دیده می‌شود و سپس پوست را درگیر می‌کند. تغییر رنگ خاکستری تیره که معمولاً در نواحی در معرض آفتاب بیشتر می‌باشد و ممکن است به صورت تـکه‌ای یا منتشر باشد گاهی در نواحی اطراف لب و اطراف چشم مشابه لکه‌های حاملگی می‌شود و گاهی مشابه کک‌ومک می‌باشد. تغییر رنگ در مواردی محدود به چین‌های کف دست بوده است. در مردان تیره شدن نوک پستان همراه بزرگ شدن آن و تحلیل رفتن بیضه مشاهده می‌شود. کم‌رنگ شدن نقطه‌ای پوست هم گاهی دیده می‌شود. مشکلات کبدی شامل طیف وسیعی از بیماری‌ها و نارسایی‌هایی هستند که به بافت کبد یا عملکرد آن آسیب می‌رسانند و عمدتاً نیز بافت کبد در تماس با یک ویروس ممکن است ملتهب شود. مهم‌ترین عواملی که موجب بروز بیماری‌ها و ناراحتی‌های کبدی می‌شوند، شامل ویروس‌های هپاتیت A، B و C، مصرف الکل و استفاده زیاد از داروهای مسکن هستند. به علاوه چاقی نیز موجب تجمع چربی‌ در کبد می‌شود.

خارش

شایع‌ترین تظاهر پوستی همراه با بیماری‌های کبدی می‌باشد. خارش در نواحی انتهایی بدن و در نواحی در تماس با لباس تنگ و همچنین در شب‌ها بیشتر است. در موارد خیلی پیشرفته بیماری کبد، خارش بهبود می‌یابد. خارش در بیماری‌‌های کبدی به دلیل انسداد در مجاری صفراوی است و به خاطر این انسداد، مواد و ترشحات صفراوی نمی‌‌‌توانند دفع شوند. این مواد درون کیسه‌صفرا و مجاری صفراوی تجمع پیدا کرده و باعث ترشح آنها به داخل خون می‌‌‌شوند و علایم خودشان را به صورت زردی و یرقان روی پوست نشان می‌‌دهند. بر اثر خارش مداوم، ممکن است اثرات خاراندن روی پوست مشاهده شود.  قرمزی کف دست ممکن است ناشی از بیماری حاد و یا مزمن کبد باشد. این حالت بیشتر در بیماری‌‌های کبدی پیشرفته ناشی از مصرف الکل مشاهده می‌شود. رنگ خاکستری متمایل به ارغوانی تیره در پوست هم می‌‌‌تواند به علت افزایش آهن و یا برنزه رنگ شدن آن باشد که باید به بیماری هموکروماتوز شک کرد. در این بیماری، آهن اضافی در کبد رسوب کرده و باعث اختلال در کار طبیعی کبد می‌شود.

تغییرات عروقی (آنژیومای عنکبوتی)

به صورت گشاد شدن موضعی عروق که در اطراف مویرگ مرکزی می‌باشد و قرمزی کف دست و صورت از علایم دیگر بیماری‌های کبدی می‌باشد که غیراختصاصی است. کبود شدن پوست هم در مواردی از علایم اختلالات کبدی است.

تغییرات مو و ناخن

موهای بدن نازک می‌شوند و در نواحی از بدن می‌ریزند. الگوی مو در قسمت تناسلی آقایان مشابه خانم‌ها می‌شود. سفید شدن منتشر ناخن، قسمت بالایی ناخن سفید و قسمت تحتانی آن صورتی رنگ می‌باشد (Terry’s nail) و یا به صورت باندهای سفید رنگی در عرض ناخن دیده می‌شود (Muehrke’s bands). کلاً بینگ یا چنگکی شدن ناخن و صاف شدن و هم چنین قاشقی شدن ناخن هم ممکن است دیده شود. ترک خوردن پوست مشابه ترک‌های حاملگی در ران‌ها، باسن و قسمت تحتانی شکم ممکن است رخ دهد.

لکه‌های پوستی

در مورد ارتباط بیماری‌‌های کبدی با لکه‌های قهوه‌ای رنگ روی پوست، باورهای غلطی وجود دارد که باید اصلاح شود. گاهی بعضی‌ افراد لکه‌‌‌های بارداری را که قهوه‌ای رنگ هستند و در دوران بارداری روی پوست ظاهر می‌‌شوند، به بیماری کبدی نسبت می‌‌‌دهند که اصلاً ربطی به کبد ندارد. همین‌طور، لک‌های قهوه‌ای رنگ کک‌ومک هم ارتباطی با بیماری‌‌‌های کبدی ندارد و نشانه بیماری کبدی به حساب نمی‌‌‌آید. به ندرت ممکن است علایم پوستی مانند لکه‌های ریز قرمز رنگ یا پوسته ریزی بر اثر ابتلا به بیماری‌های کبدی دیده شود. این علایم کمتر شایع هستند و بروز آنها تنها نشانه ابتلا به بیماری‌های کبدی نیست و باید به علل دیگر نیز فکر کرد. یکی از مشخصه‌های بیماری‌های کبدی، سفید شدن رنگ ناخن است که علت آن کمبود مواد تولید شده در کبد به ویژه آلبومین است البته ممکن است ناخن فرد بر اثر ابتلا به این اختلالات لایه‌لایه شده و لکه‌های زرد روی آنها دیده شود. با توجه به آن که کبد وظیفه ساخت فاکتورهای انعقادی و برخی از فاکتورهای ضدانعقادی را بر عهده دارد، خونریزی‌های سطحی پوست می‌تواند یکی دیگر از علایم اختلال در کارکرد این عضو مهم بدن باشد. این علایم به صورت نقاط یا برجستگی‌های قرمزرنگ یا لکه‌های کبود رنگ شبیه لکه‌های ناشی از ضربه بروز می‌کند. این لکه‌های آبی ممکن است بدون سابقه ضربه یا با ضربه مختصر ایجاد شود بنابراین افرادی که بدون وارد شدن ضربه به بدن‌شان دچار خون مردگی پوستی می‌شوند ممکن است به اختلالات کبدی مبتلا شده باشند.