تحریریه زندگی آنلاین- گروه سلامت
غربالگری در افراد این امکان را ایجاد می‌کند که سرطان‌ها را در مرحله اولیه و در شرایطی که قابل درمان هستند، تشخیص دهیم.
غربالگری‌ها همچنین این امکان را بوجود می‌آورد که مواردی را پیش از تشکیل سرطان و بدخیمی پیدا کنیم و با برداشتن آنها از ایجاد سرطان جلوگیری نماییم.
در بزرگسالان بطور معمول در سن 50 سال یا زودتر بررسی غربالگری برای سرطانهای کولون و رکتوم شروع می‌شود که این بستگی دارد که عوامل خطر ابتلاء به این سرطان‌ها را داشته باشند یا فاقد عوامل پیش زمینه باشند.
آزمون‌های زیادی برای انجام غربالگری وجود دارد که هر کدام مزایا و معایبی دارند و استفاده از آنها به سابقه خطر این سرطان‌ها در اشخاص و تمایل آنها دارد.
- چه دلایلی وجود دارد که غربالگری سرطانهای روده بزرگ موثر است.
اغلب سرطانهای روده بزرگ از پولیپ‌های پیش سرطان در سطح داخلی روده‌ها شکل می‌گیرند. بنابراین با استفاده از اندوسکوپی (کولونوسکوپی، سیسکو مرثیه سکوپی) و CTکه بطور مستقیم می‌توانیم سطح داخلی روده را بررسی کنیم، قابل شناسایی و برداشتن هستند.
بطور کلی دو نوع پولیپ وجود دارد آدنوماتوز (Adenomatous) و هیپرپلاستیک (Hyperplastic) پولیپ‌های آدنوماتوز در طول زمان سرطانی خواهند شد. این روند در اکثر بیماران حداقل 10 سال طول می‌کشد.
غربالگری سرطان روده بزرگ با تشخیص این پولیپ‌ها و برداشتن آنها در بررسی‌های دوره‌ای با کولونوسکوپی تا 90 درصد احتمال ابتلاء به این سرطان‌ها را کاهش می‌دهد. بنابراین اهمیت تشخیص زودرس برای درمان سریعتر منجر به کاهش مرگ ناشی از این سرطان‌ها خواهد شد.
عوامل خطر ابتلاء به سرطانهای روده بزرگ
عوامل زیادی در افزایش احتمال ابتلاء به این سرطان‌ها نقش دارند. در عین حال عوامل منفردی وجود دارند که به این احتمال افزوده می‌شوند و در نهایت میزان خطر را افزایش خواهند دارد.
1- عواملی که به افزایش خطر ابتلاء منجر می‌شوند
سابقه خانوادگی ابتلاء به سرطانهای روده بزرگ: اگر سابقه ابتلاء به سرطانهای روده بزرگ در افراد خانواده وجود داشته باشد، خطر ابتلاء در فرد بالا می‌رود.
این مسئله زمانی که در بستگان درجه اول خانواده این سرطان وجود داشته باشد، خطر بیشتری دارد. (پدر و مادر، برادر و خواهر، فرزند) از طرفی اگر چند عضو خانواده به آن مبتلا شده باشند و یا در سنین پایین‌تر یعنی پیش از 45 سالگی به وقوع بپیوندد این خطر بالاتر می‌رود.
سرطانهای قبلی روده بزرگ و یا پولیپ: اشخاصی که در گذشته سرطانهای روده بزرگ داشته‌اند در معرض خطر بالاتر برای ابتلاء به سرطان کولون و رکتوم قرار دارند. کسانیکه سابقه وجود پولیپ‌های آدنوماتوز را پیش از سن 60 سال داشته‌اند، در معرض خطر قرار دارند.
افزایش سن: بطور متوسط 4/5 درصد احتمال ابتلاء به سرطانهای روده بزرگ در طول زندگی اشخاص وجود دارد. ولی 90 درصد این سرطان‌ها در سنین بالاتر از 50 سال به وقوع می‌پیوندد. این خطر با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد.
سبک زندگی: چندین عامل در نحوه زندگی افراد می‌تواند خطر ابتلاء به سرطانهای روده بزرگ را افزایش دهد که شامل:
- غذای پر چرب و مصرف گوشت قرمز یا گوشت‌های فرآوری شده.
- مصرف غذاهایی با فیبر کم
- زندگی کم تحرک
- مصرف سیگار
- استفاده از الکل
- چاقی
2- مواردی که بطور فزاینده خطر ابتلاء را افزایش می‌دهند.
بعضی شرایط بطور چشمگیر خطر ابتلاء به سرطانهای روده بزرگ را افزایش می‌دهند.
- پولیپ‌های آدنوماتوز فامیلی (FAP): ابتلاء به پولیپ‌های آدنوماتوز فامیلی (FAP) نوعی شرایط ارثی و نادر است.
تقریباً 100 درصد افرادی که این پولیپ‌ها را دارند، در طول زندگی به سرطانهای روده بزرگ (کولون) مبتلا خواهند شد و اغلب پیش از سن 50 سالگی خواهد بود.
در بیماری (FAP) صدها پولیپ در لایه داخلی روده بزرگ از سنین نوجوانی شکل می‌گیرد.
- سرطان ارثی کولون غیر پولیپی (HNPCC): سرطان ارثی کولون غیر پولیپی یا HNPCCکه به عنوان سندرم لینچ(Lynch Syndrome) نامبرده می‌شود نوعی شرایط ارثی است که با افزایش خطر ابتلاء به سرطانهای روده بزرگ همراه است.
این وضعیت کمی شایعتر از FAPاست. ولی همچنان نادر می‌باشد که حدود کمتر از 20 مورد از صد بیمار سرطانهای روده بزرگ را شامل می‌شود. تقریباً 70 درصد بیماران مبتلا به HNPCC سرطان روده بزرگ را تا سن 65 سالگی تجربه خواهند کرد.
در عین حال افرادی که به HNPCC مبتلا هستند، استعداد ابتلاء به دیگر سرطان‌ها را نیز دارند این شامل سرطان مثانه، معده، رحم، کلیه‌ها و تخمدان می‌شود.
- بیماری‌های التهابی روده: اشخاصی که مبتلا به بیماری کرون (CD) هستند و درگیری کولون دارند و همچنین آنهایی که به بیماری کولیت اولسروز (UC) مبتلا هستند، در معرض خطر ابتلاء به سرطانهای روده بزرگ قرار دارند.
میزان این احتمال خطر به وسعت التهاب روده و دوره بیماری ارتباط مستقیمی دارد.
کسانیکه در تمام روده این التهاب را دارند و یا سابقه 10 سال ابتلاء به این دو بیماری را ذکر می‌کنند، خطر بالاتری را برای سرطانهای روده بزرگ خواهند داشت نکته مهم این است که ابتلاء به بیماری روده تحریک‌پذیر، خطر سرطان را افزایش نمی‌دهد.
3- عواملی که خطر ابتلاء به سرطانهای روده بزرگ را کاهش می‌دهد
- کلسیم، اگر چه مطالعات اندکی در این ارتباط وجود دارد ولی ثابت شده است که افراد با مصرف بالاتر کلسیم، احتمال ابتلاء به سرطان روده بزرگ کمتری دارند.
- ولی در اینکه در کاهش سرطانهای دیگر موثر باشد، مدارک کافی وجود ندارد.
- آسپرین، ایبوبروفن و داروهای غیر استروئیدی دیگر ممکن است منجر به کاهش خطر ابتلاء به سرطانهای دیگر کولون و رکتوم بشوند.
د) روش‌های غربالگری سرطانهای روده بزرگ
آزمون‌های متعددی برای غربالگری سرطانهای روده بزرگ در دسترس می‌باشد که می‌توانند پولیپ‌های پیش سرطان (Adenoma) را تشخیص دهند که در نهایت منجر به پیشگیری از سرطان و تشخیص سرطان‌ها در مراحل اولیه و قابل درمان خواهد شد.
راهنمای بالینی که توسط افراد با تجربه تهیه شده است، توصیه می‌کند کارکنان مراقبت بهداشتی و پزشکان روش‌هایی را برای بیمار انتخاب کنند که در دسترس باشد و بر اساس شرایط بیمار گزینش گردد.
خیلی از متخصصین با تجربه اعتقاد دارند، روش‌هایی که شرایط پولیپ‌های پیش سرطان را تشخیص می‌دهند در ارجحیت قرار دارند.
این آزمون‌ها شامل کولونوسکوپی، توموگرافی کامپیوتری CT، کولونوگرافی و سیگموئیدوسکوپی با لوله منعطف و همچنین جدیدترین آزمون DNA در مدفوع می‌گردد.
اگر چه گروهی از متخصصین معتقد هستند به انجام هر آزمون غربالگری که شامل آزمون‌های مدفوع که منجر به پیدا کردن خون می‌شود اهمیت بیشتری دارد تا بحث برسد به اینکه چه آزمونی را برای بیمار بخواهیم انتخاب کنیم.
الف) کولونوسکوپی
کولونوسکوپی به پزشک این اجازه را می‌دهد که لایه پوشاننده روده بزرگ را مشاهد کند.
روش انجام: در کولونوسکوپی لازم است ابتدا بیمار آمادگی روده پیدا کند، یعنی با پاک کردن مسیر روده بزرگ و رکتوم، شرایط برای دید مستقیم مهیا گردد. به همین منظور لازم است از مایعاتی استفاده شود که به طور موقت از بیمار شرایط اسهال ایجاد می‌کنند.
در عین حال به بیماران پیش از شروع کولونوسکوپی داروهای مسکن و آرام‌بخش خفیف داده می‌شود. وسیله کولونوسکوپی شامل لوله باریک و منعطفی است که حاوی روشنایی برای بررسی مستقیم روده بزرگ و رکتوم است.
این وسیله این امکان را ایجاد می‌کند که در طول مسیر بر اساس تشخیص پزشک نمونه‌های متعدد یا بیوپسی برداشته شود و یا اینکه در شرایط دیگر پولیپ‌ها و بعضی از بدخیمی‌ها از سطح روده خارج شوند.
میزان تأثیر: از طریق کولونوسکوپی می‌توان اغلب پولیپ‌های کوچک و تمام پولیپ‌های بزرگ و سرطان‌ها را از سطح روده بزرگ جدا کرد و به این ترتیب خطر توسعه و پیشرفت سرطان و مرگ ناشی از آن را از بین برد.
خطرها و معایب: خطر کولونوسکوپی اگر چه اندک است ولی خطرناک‌تر از آزمون‌های غربالگری دیگر است. کولونوسکوپی می‌تواند منجر به خونریزی جدی و یا پارگی دیواره روده در بعضی افراد شود (1 در 1000 مورد).
در عین حال به علت مصرف آرام‌بخش خفیف، بیمار می‌بایست پس از آن استراحت نماید و قادر نیست به فعالیت‌های روزانه خود ادامه دهد...
برای خواندن بخش دوم -تشخیص زودرس سرطان های روده بزرگ- اینجا کلیک کنید.
