در سیروز و نارسائی قلب رنگ مایع كاهی یا رنگ bile است. چنانچه رنگ مایع خونی باشد گویای بدخیمی- سل- تروما- پانكراتیت و پارگی احشا است. مایع كدر تا turbid مطرح كننده عفونت (S.B.P) و گاهی بالا بودن تری گلیسیرید در مایع و همچنین سل و پانكراتیت میباشد.رنگ شیری یا chylous در 30درصد موارد ناشی از بدخیمی و در 30 درصد موارد نشان دهنده التهاب است.گاهی مایع آسیت نمای ژله‌ای به خود می‌گیرد كه بیشتر در میكزادم دیده می‌شود.
در بررسی آنالیز مایع آسیت آنچه كه در ابتدا بایستی مورد توجه قرار گیرد میزان آلبومین مایع آسیت است كه همزمان با آن باید آلبومین سرم اندازه‌گیری شود كه باید به دست آوردن نسبت آلبومین سرم به آلبومین مایع آسیت كه اصطلاحا SAAG گفته می‌شود پزشك را با توجه به شرح حال – تاریخچه و معاینه فیزیكی به اتیولوژی آسیت راهنمایی می‌كند كه خارج از حوصله این مقاله است.
وجود RBC بیش از 50000 در میكرولیتر در مایع آسیت نشانه بدخیمی، تروما، مصرف داروهای ضد انعقاد، سل، اندومتریوز و پارگی احشا میباشد.
مایع آسیت با بیش از 3 گرم پروتئین در cc 100 مایع اگزودا و كمتر از 3 گرم در cc 100 مایع ترانسودا گفته می‌شود.شایع‌ترین ارگانیسم در پریتونیت چركی، E- Coli یا سایر كلی فرم‌ها مثل كلپسیلا، استرپتوكوك و آنتروكوك هستند. در نارسایی قلب سلول‌ها زیر 1000 در میكرولیتر و بیشتر از نوع مزوتلیال و مونونكلئر هستند.
در نفروز تعداد سلول‌ها كمتر از 250 در میكرولیتر و مزوتلیال و مونونكلئر هستند.در پانكراتیت و كیست كاذب سلول‌ها‌ها متغیر ولی آمیلاز سرم مایع آسیت افزایش یافته است. بالا بودن LDH، اسید هیالورونیك، CEA و فیبرونكتین (كه یك گلیكوپروتئین است)نشانه بیماری‌های بدخیم است. توضیح اینكه در بیماری‌های بدخیم نسبت LDH آسیت به LDH سرم بیش از 06/0 است و نسبت CEA آسیت به CEA سرم بیش از 2 میباشد و همچنین مقدار فیبرونكتین بیش از 70 میلی‌گرم در cc1 آسیت است. همچنین اسید هیالورونیك در مزوتلیوما بالا است.
عوارض آسیت
1- S.B.P در بیماران سیروزی
2- فتق نافی
3- هیدروتوراكس
4- بی‌حركتی بیمار در اثر ازدیاد آسیت
5- بالا رفتن دیافراگم و ایجاد دیسترس تنفسی و اتلكتازی
6- ازدیاد فشار داخل شكم و درد شكم
7- بی‌اشتهایی
8- فتق انگوئینال
9- رفلاكس گاستروازوفاژیال
10- ادم اسكرتوم
11- تغییرات همودینامیك كه باعث اختلال كار قلب می‌شود.
درمان
در مورد درمان آسیت بررسی عوامل فیزیولوژیك و متابولیك در ایجاد آسیت همراه با ارزیابی كامل ماهیت آسیت همواره علت آسیت را نشان می‌دهد و اجازه می‌دهد تا درمان مناسب آغاز گردد. اكثر علل آسیت، قابل درمان هستند ولی آسیت ناشی از سیروز پیشرفته كه (شایع‌ترین علت است) و بیماری‌های بدخیم معمولا علامتی است.وقتی مقدار آسیت كم باشد درمان محدود به كم كردن سدیم غذا به مقدار كمتر از 2 گرم در روز شده و بهتر است بیمار از غذاهای تازه بهره بگیرد و از مصرف غذاهای یخ زده و غذاهای رستوران‌ها خودداری نماید.
زمانی كه مقدار آسیت متوسط باشد تجویز دیورتیك ضرورت پیدا می‌كند كه شروع آن با اسپیرونولاكتون به مقدار 200- 100 میلی‌گرم در روز به صورت تك دوز میباشد. چنانچه بیمار دچار ادم محیطی باشد، فوروزماید به میزان 80- 140 میلی‌گرم روزانه به درمان اولیه اضافه می‌شود اگر با درمان‌های فوق و رعایت غذاهای مصرفی، با سدیم پایین، آسیت كاهش نیافت می‌توان مقدار اسپیرونولاكتون را به میزان 600- 400 میلی‌گرم و فوروزماید را به میزان 160- 120 میلی‌گرم افزایش داد.
به موازات اقدامات درمانی ذكر شده، محدودیت مایعات، توزین روزانه و مراقبت‌های بهداشتی بایستی صورت گیرد. در نتیجه موثر بودن درمان حجم آسیت كاهش یافته و وزن بیمار 500 گرم در روز كم می‌شود. با كاهش آسیت بیمار كمتر مستعد به S.B.P می‌گردد. در موارد زیر باید مصرف دیورتیك‌ها قطع شود.
1- آنسفالوپاتی
2- هیپوناترمی شدید علی‌رغم محدودیت مایع
3- كراتینین بیش از mg2 در cc100
در صورت عدم پاسخ به درمان‌های ذكر شده، درمان آسیت عودكننده مطرح می‌شود كه در این مورد Large volume paracantesis + تزریق آلبومین یا Tips یا سرانجام پیوند كبد از اقدامات نهایی است كه هر كدام بر حسب وضعیت بیمار عملی می‌گردد.
براي خواندن بخش اول- مروری بر آسیت- اينجا كليك كنيد.
