دكتر محمدتقی قنادی
پیوند كبد یك روش جراحی جهت برداشتن كبد بیمار و جایگزینی آن با یك كبد سالم از یك دهنده می‌باشد. دهنده می‌تواند فرد زنده و سالم و یا یك فرد دچار مرگ مغزی باشد. كه البته در اكثر عمل‌‌های پیوند كبد از روش دوم (پیوند از جسد) استفاده می‌شود گرچه به‌طور تئوریك می‌توان فرض كرد در فقدان موارد منع مصرف برای تمام بیماریهای مزمن، شدید و غیر قابل برگشت و رو به گسترش كبد و برای نارسائی برق‌آسا درمان جایگزینی برای پیوند كبد وجود ندارد، اما تعداد پیوند كبد به علت در دسترس نبودن كبد محدود است.
اولین پیوند كبد در سال 1963 میلادی توسط دكتر توماس استارزل در شهر دنور ایالت كلرادو امریكا انجام شد. به دنبال چند عمل پیوند كبد با موفقیت كوتاه‌مدت، استارزل در سال 1967 اولین عمل با بقاء بیش از یك سال را انجام داد. ولی هنوز تا اواخر دهه 70 میلادی این عمل جراحی یك عمل تجربی بود. با معرفی داروی سیكلوسپورین توسط روی كالن بقای بیماران بهتر شد و از سال 1980 این عمل هم در بچه‌ها و هم در بزرگسالان به صورت درمان استاندارد بیماریهای شدید و غیر قابل برگشت معرفی شد.
امروزه این درمان در هر بیماری حاد یا مزمن كه فعالیت كبد را شدیداً و به صورت غیر قابل برگشت مختل كرده باشد به شرط نداشتن منع مصرف قابل قبول می‌باشد. پیشرفت در روش‌های جراحی منجر به موفقیت در زمینه برداشتن قسمتی از كبد فرد دهنده زنده و پیوند آن شده است.
معمولا اگر گیرنده پیوند بزرگسال باشد لُب راست كبد فرد دهنده و اگر گیرنده پیوند كودك باشد لُب چپ فرد دهنده (كه كوچكتر از لُب راست می‌باشد) استفاده می‌شود. و در صورت لزوم مخصوصاً در كودكان می‌توان اندازه قطعه پیوند شده را بسته به حجم محل پیوند كوچكتر كرد.
موارد مصرف (اندیكاسیون‌ها)
اندیكاسیون‌ها در كودكان شامل عدم تشكیل سیستم صفراوی، هپاتیت نوزادی اختلال مادرزادی سوخت‌وساز مس، هموفیلی افزایش شدید كلسترول و چند بیماری دیگری می‌باشد. اندیكاسیون در بالغین شامل هپاتیت برق‌آسا سیروز (فیبروز كبدی) الكلی، هپاتیت مزمن ویروسی، سرطان اولیه كبدی (در مراحل اولیه)، هپاتیت خودایمن و چند بیمار دیگری باشد.
زمان پیوند
تعیین زمان پیوند در بیماران مبتلا به بیماری مزمن كبدی پیچیده است و در مورد شدت و پیشرفت بیماری باید بیمار را از نظر پیوند كبد ارزیابی نمود. شدت بیماری مزمن كبدی اغلب براساس طبقه‌بندی چایلد كه شامل مقادیر آلبومین سرم (نوعی آزمایش خون) آسیت (جمع شدن مایع در حفره شكم) و انسفالوپاتی (نوعی اختلال هوشیاری و فعالیت مختل مغزی به علت اختلال پیشرفته كبدی) می‌باشد، درجه‌بندی می‌شود. نیاز به پیوند كبد در بیماریهای مزمن كبد معمولاً براساس طبقه‌بندی فوق تعیین می‌شود.
موارد ممنوعیت عمل پیوند كبد
ممنوعیت‌ها (كنتراندیكاسیون‌ها) موارد ممنوعیت عمل پیوند كبد به دو دسته مطلق و نسبی تقسیم می‌شود. در موارد مطلق نباید به هیچ وجه عمل پیوند انجام شود ولی در موارد نسبی پزشك با بیمار و همراهانش پس از بررسی همه جانبه موضوع به صورت دسته‌جمعی تصمیم گرفته می‌شود.
ممنوعیت مطلق شامل هرگونه عفونت خارج كبدی كنترل نشده، هرگونه عفونت فعال درمان نشده، ناهنجاری‌های مادرزادی شدید غیر قابل اصلاح، معتادین به مشروبات الكلی كه قادر به ترك آن نمی‌باشند، بیماریهای، پیشرفته قلبی و ریوی، سرطان‌های، خارج كبدی (بجز سرطان غیر ملانومی پوست)، سرطان‌هائی كه به كبد دست‌اندازی (متاستاز) داده‌اند، سرطان سیستم صفراوی، ایدز و هر بیماری، تهدید كننده حیات سیستمیك می‌باشد...
برای خواندن بخش دوم- چگونگی پیوند كبد- اینجا کلیک کنید.
