تحریریه زندگی آنلاین- گروه پزشك امروز
امروزه استفاده از استنت‌های روده‌ای به عنوان جایگزینی برای روش‌های جراحی در کاهش علایم ناشی از انسداد ناشی از بدخیمی‌های دستگاه گوارش، به ویژه در مری و درخت صفراوی، به طور روزافزونی فراگیر شده است. این استنت‌ها، در تسکین علایم انسداد دیگر قسمت‌های دستگاه گوارش، مانند معده، ابتدای روده باریک و کولون نیز نقش مهمی دارند.
موارد کاربرد این استنت‌ها به مرور زمان، در حال افزایش و تغییر است که انسدادهای ناشی از بدخیمی‌ها تا موارد خوش‌خیم مانند تنگی‌های به وجود آمده در اثر زخم‌های پپتیک را شامل می‌شود. گاهی بدی عملکرد دریچه پیلور معده پس از بالا کشیدن معده (به دنبال سرطان مری) نیز باعث انسداد می‌شود.
از نشانه‌های انسداد می‌توان به تهوع، استفراغ مداوم، ازوفاژیت، عدم تعادل الکترولیت‌ها، سوءتغذیه و دهیدراتاسیون بیمار شدید اشاره کرد که استنت‌ها با ایجاد علایم تسکینی پایا، بدون آنکه عوارض ناشی از جراحی را داشته باشند، به بیمار کمک زیادی می‌نمایند و حتی کیفیت زندگی بهتری را در مقایسه با دیگر گزینه‌های درمانی، برای آنان به ارمغان می‌آورد.
روش انجام
برای گذاشتن این استنت‌ها، نیاز به فلوروسکوپی هست، لذا انجام آن در اتاق‌های ویژه‌ای باید صورت گیرد. بیمار تنها با داروهای سداتیو استاندارد همانند یک اپیویید (مپریدین یا فنتالین) و بنزودیازپین (میدازولام) می‌تواند این عمل را به خوبی تحمل کند و نیازی به بی‌هوشی عمومی نیست.
امروزه Entral Wallstent ها که طراحی Open mesh دارند و بدون پوشش هستند، برای درمان انسدادهای دستگاه گوارش مورد تایید قرار گرفته‌اند. این استنت‌ها در اندازه‌های مختلف از قطر 20 تا 22 میلی‌متر در دسترس قرار دارند که روی پایه‌ای به قطر 10 فرنچ (Fr) محکم می‌شوند و یک سیستم delivery با طولی معادل 160 یا 255 سانتی‌متر نیز به همراه دارند.
طول این سیستم، کار را برای قرار دادن استنت‌ها درون دئودنوم راحت کرده است. امروزه بیشتر از استنت‌های روده‌ای با نام تجاری WallFleXTM از شرکت Boston Scientific استفاده می‌شوند. این نوع, از «نیتینول» (nitinol) ساخته شده که قطر بدنه آن، 22 میلی‌متر و flare ابتدایی آن نیز 27 میلی‌متر می‌باشد.
از نوع WallFleXTM، طول‌های مختلف (6، 9 و 12 سانتی‌متر ) در دسترس قرار دارند. این استنت‌ها می‌توانند از راه کانال فرعی و کمکی یک آندوسکوپ درمانی در محل موردنظر قرار گیرد. از سویی یک سیم راهنما (guide wire) نیز برای پایداری قرارگیری استنت در مکان ضایعه مورد نیاز است.
هرچند در ابتدا گرفتن یک عکس رادیوگرافی با مواد حاجب برای بررسی آناتومی، طول تنگی و شدت انسداد کمک‌کننده است، اما ضروری نیست. به‌خصوص در مواردی که مشخص نیست آیا انسداد واقعی است یا عملکردی. اغلب استنت‌ها با موفقیتی نزدیک به 90 درصد در بیماران جایگذاری می‌شود.
موارد شکست می‌تواند به دلایلی هم‌چون ناتوانی در گذراندن سیم راهنما از محل تنگی، پیچیدگی‌های آناتومی مانند حلقه‌های شدید ایجاد شده درون معده گشاد شده یا مشکلات پس از جراحی باشد.
کارایی
اغلب تجربیات منتشر شده با استنت‌های روده‌ای در نشریات علمی، براساس مطالعات Case series به‌دست آمده‌اند و کارآزمایی‌های بالینی مقایسه‌ای, کمتر انجام شده‌اند. در هر صورت اطلاعات موجود, حاکی از موفقیت مشابه در پیامد بیماران میان انجام جراحی‌های تسکینی و گذاشتن استنت است، به طوری که نزدیک به 90 درصد بیماران از نظر بالینی بهبود می‌یابند.
از سویی موربیدیتی، مورتالیتی ناشی از جراحی و هزینه‌ها نیز کمتر خواهند بود. به طور مثال، بیماران دیگر نیاز به تغذیه از راه تیوب ژژنوستومی نخواهند داشت.
برخلاف نتیجه‌های خوب اولیه، در 15 تا 40 درصد بیماران علایم انسداد صفراوی یا دیگر نشانه‌ها برمی‌گردد که نیاز به تعویض استنت را الزامی می‌سازد. باید گفت نیاز به میزان مداخله دوباره در جراحی‌های گاستروژژنوستومی کمتر است. به علاوه، حتی پس از کارگذاری درست و موفقیت‌آمیز استنت نیز بعضی بیماران بهبودی در علایم خود پیدا نمی‌کنند که علل آن می‌تواند شامل تعیین نادرست مکان انسداد، انتشار وسیع بدخیمی و انسداد عملکردی دریچه خروجی معده به دلیل درگیری با تومور نورون (شاخه سلیاک) باشد.
در یک مرور نظام‌مند (سیستماتیک) از اطلاعات موجود در فاصله سال‌های 1992 تا 2003 که 136 مطالعه را بررسی کرده، مشخص شد جایگذاری استنت در 97 درصد بیماران موفقیت‌آمیز بوده و از این تعداد نیز 89 درصد بیماران، بهبود علایم بالینی را نیز تجربه کردند.
عوارض
عوارض جانبی چندی می‌تواند در حین یا پس از گذاشتن استنت رخ دهد:
1) عوارض حین عمل مانند موارد ناشی از سداتیو کردن بیمار، آسپیراسیون ریوی، جای‌گیری نامناسب استنت، پارگی و خون‌ریزی.
2) عوارضی که بعد از عمل دیده می‌شوند، مانند حرکت استنت به جلو، خون‌ریزی، پارگی و تشکیل فیستول.
البته در مطالعات انجام شده، مرگ و میر ناشی از این عوارض دیده نشده و بیشترین مورد یافت شده, گرفتگی خود استنت در 18 درصد موارد است که علت اصلی آن هم، ارتشاح تومور گزارش شده است.
اگر تومور رشد کند و از داخل استنت را بگیرد یا رشد بیش از اندازه‌ای داشته باشد (چه به دلیل بدخیمی یا ناشی از موارد خوش‌خیم)، یک استنت دیگر درون استنت اولیه و اصلی قرار داده می‌شود. البته تاکنون اطلاعاتی از ایمنی و اثربخشی این استنت‌های روده‌ای در بیمارانی که تحت پرتودرمانی قرار می‌گیرند، منتشر نشده است؛ اما می‌توانند خطرناک باشند.
