زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر ناصر اقدمی؛ دكترای ایمونولوژی

با توجه به عامل ایجادكننده سیروز كبدی، توقف مصرف الكل می‌تواند در درمان سیروز، توقف و تاخیر روند پیشرفت و به حداقل رساندن تخریب سلول‌های كبدی موثر باشد. در صورتی كه بیمار، هپاتیت ویروسی داشته باشد پزشك ممكن است در مواردی با تجویز كورتون به میزان محدود یا تجویز داروهای ضدویروسی آسیب كبدی را كاهش دهد.

دارو ممكن است بعضی علائم بیمار سیروتیك را مانند خارش رفع كرده یا كاهش دهد. ادم و آسیت را می‌توان با كاهش مصرف نمك غذایی كم كرد. داروهای مدر (ادرارآور) می‌توانند مایعات اضافی بدن را كاهش دهند و از ایجاد ادم جلوگیری كنند. تغییرات عملكرد ذهنی كه در جریان سیروز ممكن است رخ دهد با رژیم غذایی و دارو تا حدودی قابل اصلاح است. به طور مثال كاهش مصرف پروتئین روزانه به همراه مصرف شربت مسهل مثل لاكتولوز كه از جذب سریع سموم از روده جلوگیری می‌كند، به بهتر شدن وضعیت ذهنی بیمار كمك می‌كند.

دو مشكل عمده در بیماران سیروزی نارسایی كامل كبد و خونریزی به دلیل بالا رفتن فشار ورید باب است. پزشك ممكن است برای كاهش این فشار از داروهای كاهنده فشارخون مانند ایندرال استفاده كند. در صورتی كه واریس‌های معده و مری دچار خونریزی شوند، تزریق داروی اسكلروزان از طریق آندوسكوپ می‌تواند خونریزی را قطع كند. در شرایط بحرانی چاره نهایی انجام عمل جراحی شنت پورتوكاو برای تغییر مسیر خون از ورید باب به جای دیگر و یا انجام پیوند كبد خواهد بود. اكثر بیماران سیروتیك می توانند سال‌ها با سلامت زندگی ‌كنند و اگر دچار عوارض بیماری شوند معمولا درمان می‌شوند و بعضی از آنها به طور موفقیت‌آمیز با كبد پیوند شده زندگی می‌كنند.

پیوند كبد

پیوند كبد عبارت است از جایگزینی بافت كبدی فیبروز شده با بافت كبدی سالم كه عملكرد طبیعی دارد. از آنجایی كه شخص می‌تواند حتی با یك سوم كبد نیز به طور طبیعی زندگی كند بنابراین همانند پیوند كلیه می‌توان قسمتی از كبد یك فرد زنده را نیز پیوند زد. ولی كبدهای پیوندی معمولا از افراد دهنده‌ای كه دچار مرگ مغزی شده‌اند به دست می‌آیند و در حال حاضر منبع دیگری برای آن وجود ندارد.

همانند پیوند سایر اعضا، از آنجایی كه بافت كبدی پیوند شده منشاء غیرخودی دارد، سیستم ایمنی بدن آن را به عنوان یك جسم خارجی شناسایی و به آن حمله می‌كند و در صورتی كه سیستم ایمنی شخص سركوب نشود معمولا رد پیوند در شخص گیرنده رخ می‌دهد كه بالقوه كشنده است. بنابراین لازم است همواره افرادی كه پیوند كبد می‌شوند داروهای سركوب كننده سیستم ایمنی نیز دریافت كنند. البته مصرف چنین داروهایی می‌تواند به علت ضعف سیستم دفاعی بدن، شخص را در معرض عفونت‌ها قرار دهد كه در صورت تشدید برای فرد بسیار خطرناك است.

به رغم مزایای زیاد پیوند كبد برای بیماران سیروزی، پیوند كبد با مشكلات عدیده‌ای همراه است. اول اینكه تعداد دهندگان پیوند كبد در مقایسه با بیماران نیازمند به پیوند كبد در تمام دنیا بسیار پایین است. دوم اینكه هزینه‌های پیوند كبد و داروهای سركوب‌گر سیستم ایمنی كه پس از پیوند مورد نیاز هستند بسیار بالاست.

به طوری كه اغلب بیماران در كشور قدرت مالی این اقدام درمانی را ندارند. از همه مهمتر اینكه عوارض جدی و مهمی مانند پس زدن پیوند، عود بیماری اولیه در كبد پیوند شده، عوارض صفراوی و عفونت با میكروارگانیسم‌های فرصت‌طلب ممكن است پس از پیوند كبد ایجاد شود كه مشكلات فراوانی برای بیمار و تیم پزشكی ایجاد می‌كند. نكات فوق موجب شده است تا در زمینه درمان‌های جدید جایگزین پیوند كبد در مبتلایان به سیروز در دنیای پزشكی احساس نیاز شود.

یكی از این روش‌ها، استفاده از سلول‌های كبدی به جای جایگزینی كل بافت كبد است. اغلب پیش می‌آید كه بافت كبدی شخص دهنده به علت فشارهای وارد آمده، سرطان‌ها و یا حتی به علت دفع پیوند، قابلیت پیوند مجدد ندارد. این در حالی است كه اگر بتوانیم سلو‌های سالم چنین كبدهایی را جدا كنیم و به بیمار پیوند كنیم می‌توانیم تا حدود زیادی عملكرد كبدی را در این بیماران بهبود بخشیم كه در حال حاضر این كار بیشتر برای افرادی كه دچار بیماری‌های متابولیكی كبد هستند صورت می‌گیرد.

اخیرا مطالعات ترمیمی در كبد این امید را به وجود آورده است كه در چنین بیمارانی علاوه بر سلول‌های كبدی می‌توانیم از سلول‌های بنیادی با منشاهای مختلف نیز استفاده كنیم. به تزریق و پیوند سلول برای اصلاح عملكرد عضو آسیب دیده سلول درمانی گفته می‌شود كه منشاء این سلول‌ها همچنان كه اشاره شد می‌تواند از منشاء سلول‌های كبد بالغ و یا سلول‌های بنیادی باشد و در ادامه بعد از بررسی ساز و كارهای ترمیمی در كبد به آن اشاره می‌شود...

براي خواندن بخش دوم- درمان سیروز كبدی- اينجا كليك كنيد.