تحریریه دنیای سلامت
در جریان هضم غذا مواد قابل استفاده در روده كوچك جذب شده و بخشی از مواد غذایی به صورت غیرقابل جذب وارد روده بزرگ می‌شود. این مواد غیرقابل جذب عمدتاً از پلی‌ساكاریدهای موجود در غشاء سلول‌های گیاهی هستند. در روده بزرگ آب و املاح جذب‌شده و آنچه از بدن دفع می‌شود، حدود 300 گرم مدفوع در هر شبانه‌روز است كه حدود 75 درصد آن را آب و بقیه را مواد جامد تشكیل می‌دهد افرادی كه از فیبرها بیشتر استفاده می‌كنند، حجم مدفوع بیشتری دارند.
تعداد دفعات دفع در افراد مختلف متفاوت است. هر چه تعداد دفعات كاهش یابد، فرد به یبوست نزدیك می‌شود. اما برای آنكه بدانید آیا واقعاً دچار یبوست شده‌اید یا نه، بهتر است با علائم آن آشنا شوید: احساس پری در مقعد ،عدم توانایی دفع كامل گرفتگی عضلات شكم ،تهوع احساس نفخ وقتی كه فرد عمل دفع را به سختی انجام دهد و برای برطرف شدن این وضعیت مجبور باشد از برخی داروها و مواد غذایی مسهل استفاده كند، دچار یبوست است. برخی افراد هر 6- 12 روز یكبار فعالیت روده دارند!
علل
بیشتر اوقات علت یبوست مسأله‌ای جدی نیست؛ اما در موارد نادر یبوست مزمن ممكن است علامت انسداد یا ناهنجاری در روده بزرگ باشد.
به طور كلی عوامل یبوست را می‌توان به موارد زیر ربط داد: تومورها و بیماری‌هایی كه ایجاد یبوست می‌كنند (مثل كم‌كاری تیروئید و دیابت) نداشتن برنامه غذایی مناسب (مثل مصرف بیش از حد محصولات گوشتی؛ مخصوصاً به صورت كبابی) مصرف برخی داروها (مثل داروهای فشار خون) برخی شرایط خاص (مثل حاملگی) اختلال روده بزرگ (مثل بیماری روده تحریك‌پذیر) افسردگی كم‌تحركی تغییر آب و هوا به طور كلی یبوست مشكل جدی و حادی نیست؛ اما در موارد بسیار شدید وقتی كه با درمان‌های معمولی برطرف نمی‌شود، باید از روده‌ها عكسبرداری شود و اقدامات لازم (حتی جراحی روده) با تشخیص پزشك انجام گیرد.
درمان
برای درمان و پیشگیری از یبوست باید آب بیشتری بنوشید و تا جایی كه می‌توانید مانع كاهش آب بدن شوید. همچنین فعالیت بدنی و تحرك خود را افزایش دهید و وقت بیشتری برای ورزش كردن بگذارید. اگر شیوه زندگی خود را تغییر دهید، شاید نیازی به مصرف ملین‌ها نباشد. اما اگر با این كار هم یبوست شما برطرف نشد، از پزشك كمك بگیرید و با نظر او از ملین‌ها استفاده كنید.
برخی از مهم‌ترین ملین‌ها عبارتند از: سروتان، كونسِل و فایبرال، این داروها را باید با آب زیاد مصرف كنید. برخی دیگر از ملین باعث انقباضات منظم در ماهیچه‌های روده می‌شوند. از این‌رو آنها را محرك‌ها می‌نامند (مثل دلكولاكس و كوركتول)؛ اما مصرف این محرك‌ها عوارضی مثل افزایش خطر سرطان در پی دارد. برخی دیگر از ملین‌ها، نرم‌كننده‌های مدفوع هستند و باعث مرطوب شدن مدفوع می‌شوند؛ مثل كولاك كه اغلب بعد از عمل جراحی برای بیماران تجویز می‌شود.
در مصرف این نوع ملین‌ها نیز نباید زیاده‌روی كرد، زیرا باعث برهم خوردن تعادل الكترولیت‌های بدن می‌شوند. گروه دیگری از ملین‌ها، «ملین‌های روغنی» نام دارند كه باعث چرب شدن مدفوع می‌شوند و حركت مدفوع را در روده‌ها آسان‌تر می‌كنند (مثل زیمنول). پزشكان مصرف طولانی مدت هیچ یك از مسهل‌ها را توصیه نمی‌كنند؛ چرا كه آنها روده را تحریك می‌كنند تا سریع‌تر كار كند و بعد از مدتی روده بزرگ دیگر بدون آنها كار نمی‌كند.
تغییر برنامه غذایی
برای درمان یبوست بهتر است از مواد غذایی پرفیبر استفاده كنید. سبزیجات بیشتری بخورید؛ مثل گل كلم، هویج و نخودسبز میوه‌های تازه، مثل سیب، گلابی و میوه‌های خشك، مثل كشمش و برگه زردآلو بخورید. از حبوبات مثل عدس و لوبیا قرمز بیشتر استفاده كنید. به سالاد خود مقداری روغن زیتون بیفزایید. مصرف برنج را كاهش دهید. آب بیشتری بنوشید؛ به خصوص صبح‌ها بعد از بیدار شدن و قبل از خوردن صبحانه حتما یك لیوان آب ولرم بنوشید. برخی میوه‌ها مثل هلو و زردآلو را حتماً با پوست بخورید...
برای خواندن بخش دوم- علل، علایم و درمان یبـوست- اینجا کلیک کنید.
