زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر محمد رضا مهاجری تهرانی فوق تخصص غدد

اصطلاح پركاری تیروئید به هرگونه شرایطی كه طی آن میزان هورمون تیروئید در بدن بیش از حد عادی باشد اطلاق می‌شود. به عبارت دیگر غده‌ تیروئید بیش از حد نرمال فعال می‌شود. 

علائم

به‌طور كلی هورمون تیروئید با تأثیر در سوخت و ساز (متابولیسم) بسیاری از فرآیندهای بدن را تحت كنترل دارد. اگر هورمون تیروئید بیش از اندازه وجود داشته باشد هر یك از عملكردهای بدن تمایل به تند شدن (یا تشدید سرعت) دارند.

لذا جای تعجب ندارد اگر بعضی از علائم پركاری تیروئید شامل: عصبی شدن، تحریك‌پذیری، افزایش تعریق، افزایش ضربان قلب، لرزش دست‌ها، اضطراب، به سختی به خواب رفتن، نازك شدن پوست، موهای نازك و شكننده و ضعف ماهیچه‌ها بخصوص در قسمت فوقانی بازوها و ران‌ها باشد.

شما ممكن است دچار افزایش دفعات اجابت مزاج شوید ولی اسهال چندان شایع نیست. شما ممكن است علی‌رغم اشتهای خوب دچار كاهش وزن شوید در خانم‌ها میزان خونریزی ماهیانه و دفعات آن كم شود. پركاری تیروئید معمولاً به آهستگی شروع می‌شود.

در ابتدا علائم ممكن است با عصبی شدن ساده ناشی از استرس اشتباه شود. اگر شما سعی داشتید كه توسط رعایت رژیم غذایی وزن از دست دهید، شروع پركاری تیروئید تا وقتی باعث سایر مشكلات شود به‌خاطر تسریع در كاهش وزن برای شما خوشایند است. 

در بیماری گریوز كه شایع‌ترین شكل پركاری تیروئید است ممكن است چشم‌ها بزرگ به‌نظر برسند كه به‌علت بالارفتن پلك فوقانی است، گاهی اوقات یك یا هر دو چشم به سمت جلو دچار بیرون‌زدگی می‌شوند. بعضی از بیماران دچار تورم در جلوی گردن ناشی از بزرگ شدن غده‌ تیروئید (گواتر) می‌شوند. 

عوامل

شایع‌ترین علت (در بیشتر از 70درصد مردم) ناشی از افزایش تولید هورمون تیروئید توسط غده‌ تیروئید است. این شرایط به‌عنوان بیماری گریوز نیز نامیده می‌شود. بیماری گریوز توسط آنتی بادی‌هایی در خون باعث تحریك غده‌ تیروئید برای افزایش اندازه و افزایش ترشح بیش از اندازه هورمون تیروئید می‌شود.

این نوع از پركاری تیروئید تمایل به ایجاد در افراد فامیل دارد و بیشتر در خانم‌های جوان اتفاق می‌افتد. درباره‌ اینكه چرا افراد خاصی به این بیماری مبتلا می‌شوند اطلاعات كمی در دست است. نوع دیگری از پركاری تیروئید در اثر وجود یك یا چند گره در تیروئید مشخص می‌شود كه این گره یا گره‌ها بتدریج رشد كرده وفعالیت خود را افزایش می‌دهند به‌طوری كه میزان كلی هورمون تیروئیدكه وارد جریان خون می‌شود بیش از حد نرمال است.

این شرایط به‌عنوان یك گره‌ سمی یا گواتر سمی (با گره‌های متعدد) شناخته می‌شود. همچنین ممكن است فردی به‌طور موقت علائم پركاری تیروئید را داشته باشد اگر دچار التهاب تیروئید (یا تیروئیدیت) شده باشد.

این شرایط اخیر (التهاب تیروئید) ناشی از بروز مشكلی در سیستم ایمنی یا یك عفونت ویروسی می‌باشد كه به‌دنبال آن باعث نشت هورمون از غده تیروئید می‌شود. همچنین پركاری تیروئید می‌تواند ناشی از مصرف بیش از حد نیاز قرص‌های حاوی هورمون تیروئید ایجاد شود. 

تشخیص

اگر پزشك شما مشكوك به پركاری تیروئید در شما شود، معمولاً راه تشخیص آسان است. در معاینه معمولاً وجود بزرگی غده تیروئید و افزایش ضربان قلب مشخص می‌شود، همچنین پزشك متوجه افزایش رطوبت و نرمی پوست شما و لرزش در نوك انگشتان دست‌های شما می‌شود.

ریفلاكس‌های اندام‌های شما ممكن است تسریع شده باشد، و چشم‌های شما اگر مبتلا به بیماری گریوز شده باشید تا حدی دچار مشكل است. با انجام آزمایش خون كه در آن میزان هورمون‌های تیروئید اندازه‌گیری می‌شود قطعی می‌شود، تیروكسین (T4) – تری‌یدوتیرونین  (T3)و هورمون تحریك كننده‌ی تیروئید TSH. با افزایش فعالیت تیروئید انتظار داریم سطح هورمون‌های تیروئید دچار افزایش و سطح TSH كاهش یابد.

اگر آزمایش خون افزایش فعالیت تیروئید را نشان دهد پزشك شما ممكن است بخواهد تصویری از تیروئید شما داشته باشد (اسكن تیروئید). اسكن تیروئید افزایش فعالیت تیروئید را به‌طور كلی (تمام نسج تیروئید) یا به‌صورت گره یا گره‌هایی در تیروئید مشخص می‌كند همچنین التهاب تیروئید را نیز نشان می‌دهد. ممكن است همزمان نیاز به اندازه‌گیری توانایی تجمع ید توسط غده‌ تیروئید باشد. 

درمان

یك درمان واحد برای تمام انواع پركاری تیروئید وجود ندارد. پزشك شما ممكن است نوع درمان شما را براساس سن شما، نوع پركاری تیروئید شما، شدت پركاری تیروئید شما، و سایر شرایط پزشكی كه سلامت شما را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد انتخاب كند. ممكن است بهتر باشد با پزشكی كه در این امر تجربه دارد مشورت شود. 

داروهای ضد تیروئید

اگر پزشك شما تصمیم بگیرد با استفاده از دارو از طریق مسدود كردن توانایی غده‌ تیروئید در ساخت هورمون جدید بیماری شما را درمان كند از داروهایی مثل متی‌مازول یا پروپیل تیوداوراسیل استفاده می‌كند.

این داروها به خوبی افزایش فعالیت تیروئید را كنترل می‌كنند و باعث آسیب دائمی به غده‌ تیروئید نمی‌شوند. در 20 تا 30درصد از بیماران با تشخیص بیماری گریوز درمان با داروهای ضدتیروئید به مدت 12 تا 18 ماه باعث بهبود و برگشت تیروئید به وضعیت نرمال برای زمان طولانی می‌شود.

در بیمارانی كه گواتر سمی گره‌ای یا چندگره‌ای دارند، داروهای ضدتیروئیدی برای آمادگی پیش از درمان با ید رادیواكتیو یا جراحی تجویز می‌شود. 

داروهای ضدتیروئیدی در 5 درصد مصرف‌كنندگان باعث واكنش‌های حساسیتی می‌شوند. واكنش‌های شایع خفیف شامل بثورات پوستی قرمز رنگ، كهیر و گاه تب و درد مفاصل می‌باشند. یك عارضه نادرتر (به‌میزان یك مورد در 500 بیمار) ولی جدی‌تر، كاهش تعداد گلبول‌های سفید خون است. این مسأله می‌تواند مقاومت شما به عفونت را كاهش دهد...

برای خواندن بخش دوم - پركاری تيروئيد - اینجا کلیک کنید.