دكتر محبوبه سادات حسینی؛ فوق تخصص غدد
بیماری خستگی آدرنال هنوز چندان شناخته شده نیست و بسیاری از پزشكان هنوز نتوانسته‌اند آن را بپذیرند. خستگی آدرنال با بیماری آدیسون فرق دارد. در بیماری آدیسون كه یك بیماری نادر است، غدد آدرنال به طور كامل از كار می‌افتند، اما این وضعیت یك سندرم خفیف‌تر است كه در آن غدد آدرنال كُندتر می‌شوند. خستگی آدرنال وضعیت نامتعادلی است كه دارویی هم برای درمان آن تجویز نمی‌شود.
اما به هر حال تعداد اندكی از پزشكانی كه روی خستگی آدرنال تحقیق می‌كنند، سعی دارند میزان آگاهی مردم نسبت به آن را افزایش دهند. مردم شاید از نظر علمی با این وضعیت آشنا نباشند، ولی بسیاری از آنها این علائم و در حقیقت ماهیت بیماری را می‌شناسند. حدود 80 درصد از افرادی كه پژوهشگران و دانشمندان روی آنها تحقیق می‌كردند، به این بیماری دچار بودند و تقریباً هیچ‌یك از آنها فكر نمی‌كردند كه اصلاً این بیماری را داشته باشند. چه خستگی آدرنال را به عنوان یك بیماری یا سندرم قبول داشته باشید و چه نداشته باشید، بیشتر دانشمندان معتقدند كه شیوع آن در سطح جهانی مرتباً در حال افزایش است و در واقع علت آن اختلالات هورمونی در اثر فشارهای مزمن و شدید می‌باشد.
خستگی آدرنال چگونه اتفاق می‌افتد
غدد آدرنال مواد شیمیایی همچون كورتیزول، آدرنالین، تستوسترون، استروژن و آلدوسترون و DHEA ترشح می‌كنند كه باعث می‌شوند:
به استرس‌ها پاسخ دهیم
میل جنسی را كنترل كنیم
سیستم ایمنی بدن را كنترل كنیم
وقتی كه بدن با عامل محرك استرس كوتاه‌مدت برخورد می‌كند، آدرنال‌ها مواد شیمیایی تولید می‌كنند كه باعث افزایش انرژی بدن و افزایش حافظه می‌شوند.
اما وقتی كه استرس برای چند روز و چند هفته متوالی ادامه می‌یابد، مرتباً در بدن كورتیزول و آدرنالین ترشح می‌شود كه نتیجه آن به قرار زیر است:
افزایش میزان قندخون
افزایش فشارخون
كاهش قدرت ایمنی بدن در برابر بیماری‌ها
اگر استرس همچنان ادامه داشته باشد، فاز دوم از خستگی آدرنال به وجود می‌آید و غدد آدرنال دچار فرسودگی و از پا افتادگی می‌شوند و نتیجه آن عبارت است از:
كاهش شدید میزان انرژی بدن
دردهای فیزیكی
آشفتگی‌های روحی
معمولاً افراد در چنین مواقعی سعی می‌كنند با خوردن انواع غذاهای شیرین، كربوهیدرات‌های تصفیه شده، كافئین مثل قهوه و نوشابه این وضعیت را جبران كنند و در نتیجه واكنش پانكراس نسبت به بالا رفتن ناگهانی قندخون، میزان انسولین افزایش می‌یابد و غدد آدرنال كورتیزول بیشتری آزاد می‌كنند، اما اگر آدرنال فرسوده و از كار افتاده شود، قندخون و انرژی بدن در سطح پایین می‌ماند. كافئین تأثیر خوبی را كه به دنبالش هستید، ندارد و حتی می‌تواند در عملكرد صحیح آدرنال نیز اختلال ایجاد كند. اگر خستگی آدرنال در فرد تشخیص داده نشود و مورد درمان قرار نگیرد، علاوه بر اختلال در تولید انرژی فیزیكی، برخی خطرات دیگر نیز ممكن است ایجاد كند؛ مثل:
اختلال خود ایمنی و اختلال سیستم دفاعی سركوب شده
مشكلات گوارشی
نوسانات شدید قندخون
مشكلات تیروئید
عدم تعادل هورمونی
افسردگی روحی - روانی و كاهش توانایی‌های مغز
برای اطلاع از ارتباط بین استرس شدید و خستگی آدرنال، بهتر است در مورد دو غده آدرنال بیشتر بدانید.
هر یك از این غدد به اندازه یك دانه انگور هستند و بالای كلیه‌ها قرار دارند. وظیفه اصلی آنها ترشح مقدار كمی از مواد شیمیایی مثل كورتیزون، آدرنالین، تستوسترون، استروژن، آندرسترون DHEA است. استرس‌ها از مقدار كم گرفته تا مقدار زیاد، روی فعالیت و عملكرد این غدد و در نتیجه ترشح هورمون‌ها اثر می‌كنند و عوارضی را پشت سر هم همانطور كه گفته شد، در پی دارند.بدترین كار در این شرایط استفاده از كافئین و قند فراوان است و اغلب مردم هم این‌كار را انجام می‌دهند؛ زیرا فقط از این طریق می‌توانند بیشتر سرپا بمانند و به انجام كارهای‌شان ادامه دهند.
به دست آوردن تعادل دوباره
تعدادكمی از پزشكان می‌توانند این وضعیت را تشخیص دهند. با یك آزمایش استاندارد كورتیزول می‌توان به این مسأله پی برد. در درمان خستگی آدرنال، مصرف مكمل‌ها توصیه می‌شود تا عدم تعادل هورمون نیز جبران شود. این عارضه اغلب قابل درمان است. در كنار درمان باید تغذیه خوب داشت و كاملاً مراقب سلامت خود نیز بود. مدیتیشن و یوگا نیز در این‌گونه مواقع تأثیر زیادی دارد. بیشتر استراحت نمایید و سعی كنید از استرس دور بمانید.
