گفتوگو: کوروش شرفشاهی
دکتر عبدالرضا خلیلی، متخصص ادیولوژی در گفتوگو با دنیای سلامت تشریح کرد؛
افرادی که دچار کاهش شنوایی می‌شوند، به دنبال این هستند که به هر طریق ممکن این معضل در درمان کنند و چنان چه مشکل جدی و بیماری خاصی وجود نداشته باشد، سمعک بهترین درمان است.
برای آن که اهمیت سمعک، انواع و قیمت آن یا هر مورد دیگر را بدانیم، با عبدالرضا خلیلی متخصص ادیولوژی (ادیولوژیست) گفتوگو کردیم.
سمعک چگونه کار می‌کند
وی با اعلام این که سمعک پروتزی است که اساس آن بر آمپلی‌فایر استوار است گفت: سمعک یک تقویت‌کننده صدا است که شامل سه بخش عمده می‌شود.
بخش اول شامل میکروفون می‌شود که گیرنده صداست. میکروفون صدا را به امواج الکترونیکی تبدیل می‌کند و به آمپلی‌فایر می‌فرستد که قسمت تقویت‌کننده سمعک است.
آمپلی‌فایر تقویت صدا را باتوجه به نوع کاهش شنوایی به خصوص در سمعک‌های جدید پردازش و کدگذاری می‌کند و فرکانس صداهای ورودی را تبدیل به کدهای صفر و یک می‌کند که پردازش می‌شود و مشخص می‌کند که در هر فرکانسی چه نوع ورودی صدا داریم.
متخصص ادیولوژی افزود: با توجه به میزان شنوایی هر فرد، پردازشگر داخلی سمعک صداها را تبدیل به کدهایی می‌کند و آمپلی‌فایر فرکانس‌هایی را تقویت می‌کند که بیمار با مشکل شنوایی در آن محدوده فرکانسی روبهرو است.
بنابراین هر فرکانس با توجه به میزان افت شنوایی، تقویت مورد نیاز فرد را ارائه می‌کند و در نهایت صدایی کامل با توجه به سطح شنوایی بیمار تولید می‌کند.
وی با اعلام این که در سمعک‌های جدید سن بیمار، میزان کاهش شنوایی و نوع کاهش شنوایی لحاظ می‌شود گفت: در سمعک‌های جدید صداهای بیرونی بر اساس این سه گزینه تبدیل به صدای قابل شنیدن و خوشایند برای بیمار می‌شود.
خلیلی گفت: در برخی سمعک‌ها به ویژه آنهایی که پردازشگرهای هوشمندی دارند، صداهای دریافتی را تحلیل کرده و صداهای گفتار را از نویز تفکیک می‌کند و تقویت بیشتری برای صداهای گفتاری انجام می‌دهند و صدای نویز را کاهش می‌دهند.
انواع سمعک
متخصص ادیولوژی در خصوص سمعک‌های موجود در بازار گفت: بیشتر سمعک‌هایی که در ایران استفاده می‌شود، از نوع اروپایی است.
دانمارک بهترین کشور سازنده سمعک است و سه برند اصلی و معتبر سمعک، متعلق به دانمارک هستند.
کشورهای سوییس و آلمان نیز از جمله کشورهای معتبر و مطرح برای ساخت سمعک هستند.
یک برند آمریکایی و یک برند کانادایی نیز در ساخت سمعک شناخته شده است.
خلیلی با تاکید بر این که درمجموع تمام سمعک‌ها فناوری جدید و بروز دارند گفت: یکسری برندهای چینی سمعک هم در بازار وجود دارد که مصرف آنها به هیچ عنوان توصیه نمی‌شود.
به دلیل آن که فناوری بروزی ندارند و از نظر سطح کیفیتی مطوب نیستند.
البته امکان دارد سمعک چینی از نظر قیمت به سمعک اروپایی نزدیک هم باشد و گمان شود که مشابه اروپایی است، اما از نظر کیفیت فاصله بسیار زیادی دارد.
وی با اعلام این که تفاوتی که در برند سمعک وجود دارد، بسیار است گفت: ارزان‌ترین قیمت یک سمعک، یک میلیون و 400 هزار تومان و گران‌ترین سمعک تا 15 میلیون تومان نیز عرضه می‌شود.
این گرانی و ارزانی به تفاوت ساختار برد سمعک و کیفیت آمپلی‌فایر و پردازشگری باز می‌گردد که در سمعک استفاده می‌شود.
تکنولوژی جدید در سمعک‌ها
متخصص ادیولوژی با اشاره به این که در سمعک‌های جدید، سیستم وایرلس به بیماران کمک بسیاری کرده است گفت: فردی که از سمعک وایرلس استفاده می‌کند، می‌تواند به گوشی تلفن همراه وصل شود و مانند یک تنظیم‌کننده، صدا را کم یا زیاد کند.
وی با تاکید بر این که همه سمعک‌های وایرلس نمی‌توانند به گوشی‌ها متصل شوند گفت: فناوری اتصال به گوشی تلفن همراه، متعلق به برخی سمعک‌ها است که می‌تواند مانند یک هندزفری برای بیماران باشد تا یک بیمار به صورت هم زمان، صدای بیرون را بشنود و هم صدای مکالمه تلفن همراه، موسیقی یا صدای رادیو را بشنود و ارتباط برقرار کند.
خلیلی با اشاره به این که در برخی سمعک‌ها یکسری رابط‌ها تعریف شده که برای کسانی است که مشکل شنوایی صدای تلویزیون را دارند گفت: بدین معنا که یک ابزار بلوتوثی پشت تلویزیون وصل می‌شود که یک نوع فرستنده برای رابطی است که به سمعک بیمار وصل می‌شود.
این فناوری می‌تواند تا 90 درصد مشکل شنوایی کسانی که برای شنیدن صدای تلویزیون مشکل دارند را حل کند. حتی این سمعک‌ها می‌توانند به تلفن منزل نیز متصل شوند و صدای آن را تقویت کنند.
متخصص ادیولوژی مشکل شنیدن برای افرادی که از یک گوش استفاده می‌کنند را جدی توصیف کرد و افزود: برای آزمون، کافی است افرادی که شنوایی کامل دارند، در همان محیطی که فرد کم‌شنوا از سمعک استفاده کرده و با مشکل روبهرو می‌شود، یک گوش خود را بگیرند، آنگاه متوجه می‌شوند که 50 درصد گفتارها را به خوبی درک نمی‌کنند.
مشکلات استفاده از سمعک‌ها
وی با تاکید بر اینکه بسیاری از استفاده کنندگان از سمعک، مشکل شنیدن‌های اضافی دارند که سمعک‌های جدید صداهای اضافی را کاهش می‌دهد تا بیمار اذیت نشود گفت: در مرحله بعدی که بخش سوم می‌شود، صدا وارد بلندگوی سمعک می‌شود.
کار این بلندگو تقویت صدایی است که در مرحله آخر شنوایی است و در نهایت آن صدا وارد گوش بیمار می‌شود.
وی با اشاره به این که برخی از استفاده‌کنندگان سمعک از این بابت ناراحت هستند که در محیط‌های شلوغ درک گفتار خوبی ندارند گفت: دلیل این است که این افراد از یک سمعک استفاده می‌کنند.
متاسفانه این بیماران مشکلات مالی دارند و چون بیمه‌ها برای خرید سمعک حمایت کافی را نمی‌کنند، بیمار ناچار است هزینه سنگینی بابت سمعک بپردازد.
به همین دلیل استفاده از دو سمعک متداول نیست و همین امر مشکل درست می‌کند.
وی با اعلام این که شنوایی انسان دو طرفه است و فردی که از سمعک استفاده می‌کند، باید هر دو گوش او شنوایی مناسب داشته باشد گفت: بیشتر مشکلات ناشی از صداهای اضافی در محیط‌های شلوغ برای کم‌شنوایان، به خاطر استفاده از یک سمعک است و به محض آن که بیمار سمعک دوم را می‌گذارد، حدود 70 درصد مشکل صداهای اضافی حل می‌شود.
البته اگر بیمار مشکل شنوایی مرکزی یا درک گفتار پایینی داشته باشد و نتواند گفتار را از هم تفکیک کند، ناتوانی در تشخیص گفتار طبیعی است، در غیر این صورت با استفاده از سمعک دوم، مشکل شنیدن صداهای اضافی و مزاحم حل می‌شود.
خلیلی با اشاره به مثالی گفت: تصور کنید که یک فرد دچار ضعف دید در هر دو چشم شده و می‌خواهد برای یک چشم‌اش عینک بگیرد، آیا با گذاشتن یک لنز مقابل یک چشم، دید او کامل می‌شود؟
بی‌شک تصاویری که از چشم‌های این فرد به مغز فرستاده می‌شود، مفهوم نیست و مشکل درست می‌کند زیرا همچنان مشکل دید یک چشم برطرف نشده است.
گوش نیز همین حالت را دارد و فرد کم‌شنوا حتماً باید برای هر دو گوش خودش سمعک بگیرد.
متخصص ادیولوژی با ابراز تأسف از این که یکی از مشکلات افراد کم‌شنوا، دیده شدن سمعک‌های پشت گوشی است گفت: اکنون این مشکل تا حدودی حل شده است.
یک مدل سمعک برای این افراد وجود دارد که داخل گوش قرار می‌گیرد.
این‌ها مدل سی‌آی‌سی (c.i.c) و آی‌تی‌سی (i.t.c) و آی‌تی‌ای (i.t.e) بوده که اکنون مدل آی‌آی‌سی (i.i.c) هم به بازار آمده که یک درجه کوچک‌تر است.
وی از بیماران کم‌شنوا خواست نسبت به اندازه و شکل سمعک حساسیت نداشته باشند و گفت: بیمار باید انتخاب نوع سمعک را بر عهده متخصص بگذارد تا با صلاح‌دید متخصص این کار انجام شود. در بسیاری از موارد انتخاب اشتباه سمعک می‌تواند بیمار را درگیر عواقب بعدی کند.
به عنوان مثال فردی که مشکل پارگی پرده گوش دارد، به هیچ عنوان کاندیدای مناسبی برای استفاده از سمعک داخل گوش نیست، به دلیل این که فضای بسته‌ای که با استفاده از سمعک‌های داخل گوش ایجاد می‌کنیم، می‌تواند احتمال عفونت داخل گوش این بیمار را بسیار افزایش دهد که همین عفونت می‌تواند باعث سوختن و نابودی سمعک شود و خود بیمار را تا مدت‌ها درگیر درمان عفونت گوش کند.
باتری سمعک‌ها
وی مساله بعدی را شارژ سمعک‌ها اعلام کرد و گفت: امروزه 90 درصد سمعک‌ها با استفاده از باتری کار می‌کنند، به دلیل آن که بهترین روش، استفاده از باتری است و مهم‌تر این که تهیه باتری راحت و در دسترس است.
متخصص ادیولوژی با اعلام این که سیستم‌های آمپلی‌فایر بسیار پر مصرف هستند و استفاده از باتری‌های zink-air که ترکیب روی با هوا است، بهترین و ایمن‌ترین روش برای تأمین نیروی سمعک است گفت: این باتری‌ها در سمعک داخل گوش یک هفته و در سمعک‌های بیرون گوش دو هفته کار می‌کنند.
وی در خصوص باتری‌های شارژی گفت: اگر بخواهیم از باتری شارژی در سمعک استفاده کنیم، بیش از 24 ساعت کار نمی‌کنند و به همین دلیل بیمار ناچار است دائم سمعک را شارژ کند.
در نتیجه باید همیشه شارژر در دسترس باشد و به پریز برق نیز دسترسی وجود داشته باشد. اکنون روش‌های بسیار خوبی برای شارژ سمعک اختراع شده که در سال‌های آینده مشکل شارژ سمعک بسیار کاهش خواهد یافت، اما در حال حاضر سیستم ایده‌الی برای شارژ وجود ندارد و بهترین روش استفاده از باتری و سمعک‌های موجود در بازار است.
خلیلی در خصوص آن دسته از افرادی که اصرار بر استفاده از باتری قابل شارژ دارند گفت: باتری شارژی وارد بازار شده که از نوع باتری لیتیومی هستند.
بهترین و بیشترین زمانی که برای شارژ یک باتری لیتیومی وجود دارد و روی باتری نیز نوشته می‌شود، هزار مرتبه است که معادل سه سال می‌شود.
البته در عمل حدود 500 تا 600 بار شارژ می‌شود و پس از آن به مشکل می‌خورد و باید یک باتری جدید تهیه کرد.
در شرایط کنون خرید باتری بهترین و مقرون به صرفه‌ترین روش برای تأمین انرژی سمعک است.
سمعک‌های مناسب برای پارگی پرده گوش
خلیلی گفت: بهترین سمعک برای بیماری که دچار پارگی پرده گوش شده، استفاده از سمعک‌های open fit یا مجرای گوش باز است.
بدین صورت که دستگاه بسیار ظریفی پشت گوش بیمار قرار می‌گیرد و صدای تقویت‌شده با یک تیوب باریک به مجرای گوش بیمار منتقل می‌شود، با این تفاوت که فضای گوش مسدود نمی‌شود و تهویه کامل انجام می‌شود.
این سمعک‌ها کمک می‌کند که فرد هم شنوایی کاملی داشته باشد و هم مجرای گوشش باز بماند و بلند گوی سمعک داخل گوش قرار نگیرد که باعث سوختن سمعک شود.
موارد استفاده از سمعک‌های بیرون گوش
وی در تشریح مناسب بودن سمعک بیرون گوش گفت: گیرنده و فرستنده صدای سمعک در پشت گوش قرار می‌گیرد و مانند یک سمعک پشت گوشی است که بسیار ظریف است و فقط یک قالب کاملاً باز درون گوش قرار می‌گیرد.
متخصص ادیولوژی با تاکید بر این که افرادی که نمی‌توانند از سمعک داخل گوش استفاده کنند و کشگل انتقالی شنوایی دارند اما سلول‌های شنوایی آنها سالم است، فناوری خاصی وجود دارد که به سمعک استخوانی معروف هستند گفت: این سمعک‌ها روی دسته عینک قرار می‌گیرند که این سمعک نیز افراد خواهان خاص خودش را دارد.
بهترین راهکار این است که بدانیم افراد به دنبال چه نوع سمعکی هستند و مهم‌تر این که متخصص چه سمعکی برای آنان تجویز می‌کند.
وی تاکید کرد: این را باید بدانیم که هر فردی یک نوع سمعک می‌خواهد و هیچ بیماری نباید در مورد نحوه درمان و استفاده از سمعک، حساسیت داشته و به متخصص برای مورد خاصی اصرار کند.
خلیلی با اعلام این که درمورد نحوه استفاده از سمعک، میزان کاهش شنوایی بسیار مؤثر است گفت: فردی که دچار کاهش شنوایی شدید تا عمیق است، به هیچ عنوان برای استفاده از سمعک‌های داخل گوشی مناسب نیست و بهتر است از سمعک پشت گوشی استفاده کنند.
وی افزود: در این افراد سمعک داخل گوشی باید روی حداکثر توان و تقویت صدا تنظیم شود که باعث اعوجاج و ناخوشایندی صداها شود و هم بعد از این که به مرور زمان که بیمار کاهش شنوایی بیشتری پیدا کرد، ممکن است سمعک داخل گوشی کارایی لازم را نداشته باشد و بیمار نیاز داشته باشد، سمعک قوی‌تری را تهیه کند.
متخصص ادیولوژی بهترین سمعک برای بیماران کم‌شنوا را از نوع پشت گوشی دانست و گفت: سمعک پشت گوشی طیف وسیعی از کاهش شنوایی از ملایم تا عمیق که نزدیک به ناشنوایی مطلق است را پوشش می‌دهد.
وی با تاکید بر این که بهترین پیشنهاد این است که اگر بیمار معذوریتی از نظر دیده شدن سمعک ندارد، از سمعک پشت گوشی استفاده کند گفت: امروزه حتی قوی‌ترین سمعک‌های پشت گوشی، بسیار کوچک‌تر از انواع قدیمی است و دید کمتری دارند.
اگر افراد به سلامت خودشان اهمیت بیشتری می‌دهند و سلامتی را بر نگاه مردم ترجیح می‌دهند، بهتر است که از سمعک پشت‌گوشی استفاده کنند که هم مصرف کمتر باتری دارند و هم دوام بیشتری دارند.
خلیلی با اعلام این که سمعک پشت گوشی نیاز مستمر به مراجعه به پزشک ندارد گفت: حتی ساده‌ترین و جدیدترین نوع سمعک‌های پشت گوشی، ولوم کنترل دارد که بیمار می‌تواند کم و زیاد کردن صدا را انجام بدهد و کنترل بیشتری روی صدا داشته باشد هر چند که در نهایت باید طوری باشد که بیمار بتواند از سمعک استفاده کند و راغب به استفاده باشد.
وی گفت: بارها به بیماران کم‌شنوا توصیه کرده‌ایم که سمعک پشت گوشی بگیرند، اما به دلیل آن که نمی‌خواهند سمعک در بین مردم دیده شود، سمعک را نصب نمی‌کنند و فقط جاهای خاصی از آن استفاده می‌کنند، درحالی که استفاده دل‌بخواه از سمعک فایده‌ای ندارد.
بنابراین اگر فردی با سمعک پشت‌گوشی مشکل دارد و استفاده از سمعک داخل گوشی هم برایش مانعی ندارد، بهتر است سمعک داخل گوش بگیرد و همیشه از سمعک استفاده کند.
بیشتر بخوانید:
