زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

تحریریه زندگی آنلاین- گروه دنیای سلامت

 وارد شدن ضربه به سر یا ضرباتی که به گوش در اثر ورزش یا سایر فعالیت‌ها وارد می‌شوند و یا حتی گوش دادن به موسیقی با صدای بلند می‌تواند به گوش آسیب‌های جدی وارد کند. جالب است که بدانید تاثیر این ضربات بسیار بیش از از آنچه شما تصور می‌کنید است، زیرا وظیفه گوش علاوه بر شنیدن اصوات، حفظ تعادل بدن نیز هست.

بسیاری از مهارت‌های اجتماعی افراد، از جمله صحبت کردن و برقراری ارتباط، به کمک گوش تقویت شده و مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین برهم خوردن تعادل موجب ایجاد مشکل در راه رفتن، رانندگی و سایر فعالیت‌های روزمره افراد می‌شود. به همین دلیل است که باید در مراقبت از گوش، به عنوان یکی از مهمترین اندام‌های بدن، توجه ویژه‌ای به خرج داد.

نحوه عملکرد گوش

به منظور درک نحوه ورود آسیب به گوش، ابتدا باید با عملکرد  و قسمت‌های مختلف آن آشنا شد. به طور خلاصه، گوش از سه قسمت اصلی تشکیل شده است گوش بیرونی، میانی و درونی.

فرایند شنیدن اصوات زمانی آغاز می‌شود که موج‌های صوتی که در حال حرکت در محیط هستند، به گوش بیرونی، یا قسمتی از گوش که برای ما قابل مشاهده است، می‌رسند. گوش بیرونی ارتعاشات امواج صوتی را دریافت می‌کند و از طریق کانال موجود در گوش، آنها را به گوش میانی می‌رساند.

در گوش میانی، پرده گوش (یک لایه نازک بافت) قرار دارد. اصوات موجب مرتعش شدن پرده گوش می‌شوند. استخوان‌های ریز درون گوش میانی این ارتعاشات را تقویت کرده و به قسمت درونی گوش می‌رسانند.

گوش درونی دارای یک حلزونی است که با مایعاتی پر شده است و چهار لایه نازک از مو درون آن را پوشانده است. هنگامیکه ارتعاشات که از این مایعات می‌گذرند، این موها با تکان خوردن خود صدا را تقویت می‌کنند. پس از اینکه ارتعاشات به میزان کافی تقویت و بزرگ شدند، به صورت ضربات الکتریکی عصبی به مغز منتقل می‌شوند و سپس مغز آنها را به عنوان صدا تفسیر می‌کند. این فرایند از طریق عصب حلزونی انجام می‌شود. این عصب در حفظ تعادل بدن نیز نقش عمده ای دارد.

 انواع صدمه‌های مربوط به گوش

از دست دادن شنوایی یا تعادل کلی بدن می‌تواند ناشی از ورود آسیب به یکی از قسمت‌های گوش، نظیر پرده گوش، کانال گوش، استخوان‌های ریز درون گوش میانی، حلزونی و یا عصب حلزونی باشد. از جمله شایع‌ترین صدماتی که به گوش وارد می‌شوند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

 بریدگی، خراشیدگی، سوختگی و سرمازدگی: اگر آسیبی، حتی کوچک، به قسمت بیرونی گوش یا کانال گوش وارد شود، خون ریزی و عفونت می‌تواند به سایر قسمت‌های گوش نیز سرایت کند.

  ورود شی خارجی به داخل گوش: ابزارهایی که معمولا برای تمیز کردن گوش مورد استفاده قرار می‌گیرند، نظیر گوش پاک کن، انگشت یا مداد می‌توانند کانال درون گوش را خراش دهند و یا موجب پاره یا سوراخ شدن پرده گوش شوند.

 ورود ضربه مستقیم به گوش یا سر: زمین خوردن، تصادف، صدمات ناشی از ورزش یا حتی درگیری‌های فیزیکی از جمله عواملی هستند که می‌توانند باعث پاره شدن پرده گوش، جابجا شدن استخوان‌های ریز درون گوش میانی یا ورود آسیب به گوش میانی شوند. کشتی گیرها یا بوکسورها یا سایر ورزشکارانی که رشته ورزشی شان مشابه این دو رشته است، معمولا به دلیل ورود ضربات متعدد به گوششان، دچار کبودی و بسته شدن جریان خون در این مسیر می‌شوند و در نتیجه شکل ظاهری گوش آنها از حالت طبیعی خارج می‌گردد.

 صدای بلند: قرار گرفتن در معرض صداهای بلند به طور روزانه و مداوم می‌تواند باعث از بین رفتن قوه شنوایی در افراد شود. به این مشکل، ضربه اکوستیک گفته می‌شود. در اثر این اختلال، موهای ریز درون حلزونی گوش آسیب می‌بینند. صداهای بلند ناگهانی، نظیر صدای شلیک گلوله یا انفجار، یا صداهای بلند مداوم، نظیر صدای انواع دستگاه‌های صنعتی، ماشین‌های کشاورزی، آلات موسیقی،موتورها و حتی صدای فیلم‌هایی که در سینما به نمایش در می‌آیند از علل اصلی این آسیب‌ها محسوب می‌شوند.

یکی از علل اصلی و شایع از دست دادن تدریجی شنوایی که امروزه بسیاری از افراد در معرض آن قرار دارند، گوش دادن به موسیقی در داخل خودروی شخصی یا به وسیله هدفون و با صدای بلند است. پزشکان در این رابطه ابراز نگرانی می‌کنند و از شیوع این موضوع در سال‌های اخیر ناراضی هستند.

تغییر ناگهانی و شدید در فشار هوا: فعالیت‌های ورزشی نظیر غواصی و یا پرواز با هواپیما باعث می‌شود بدن ما در معرض فشاری متفاوت با حالت عادی قرار گیرد. بدین معنا که هرگاه ارتفاع ما از سطح زمین بیشتر شود، فشار هوا کمتر شده و هرگاه به اعماق دریا برویم، فشار بیشتر می‌شود.  اگر فشار بیرون با فشار درون گوش برابر نباشد و از آن بیشتر باشد، هوای بیرون به پرده گوش فشار وارد می‌کند و موجب درد و یا حتی در مواردی ورود آسیب به آن می‌شود.

البته معمولا مجرای استاخی (مجرایی که از گوش میانی به پشت بینی و گلو راه دارد) فشار هوا را در گوش میانی متعادل می‌کند. هنگامیکه با خمیازه کشیدن یا بلعیدن چیزی گوش شما صدا می‌دهد یا گویی چیزی در آن می‌ترکد، در واقع مجرای استاخی در حال متعادل کردن فشار بر گوش میانی است.

علائم ورود آسیب به گوش و از دست دادن تعادل

 صدمات مربوط به گوش آثار و علائم متفاوت دارند. برخی از آن‌ها بینایی را به طور جزئی تحت تاثیر قرار می‌دهند در حالیکه برخی دیگر قوه شنوایی را به طور کامل از فرد می‌گیرند. بر هم زدن تعادل نیز از جمله آثار دیگر آسیب‌های مربوط به گوش است. برخی علائم شایع صدمه دیدن گوش عبارتند از:

 وجود مشکل در شنیدن صدای نزدیک با وجود صدای پیش زمینه

 وجود مشکل در شنیدن صداهای زیر و نت‌های موسیقی

 شنیدن برخی صداها، خصوصا صداهای بم وجود صدای دائم زنگ یا سایر انواع صداهای دائم مجبور به بلندتر کردن صدای تلویزیون مشکل در تمرکزاحساس پر بودن گوش وجود مشکل در صحبت کردن  به زمین خوردن یا از دست دادن تعادل هنگام راه رفتن سرگیجه    احساس عدم تعادل یا سنگین بودن سر،  وجود مشکل در بالا رفتن از پله‌ها یا حتی ایستادن ثابت در یک جای مشخص    حالت تهوع و استفراغ، سردرد، خستگی و بی حالی مفرط.

پیشگیری از ورود آسیب و صدمه به گوش

 هیچ یک از ما نمی تواند همیشه و در هر شرایطی از گوش خود محافظت کند. همه ما می‌دانیم که بسیاری از حوادث غیر منتظره و غیر قابل پیش بینی هستند. اما همه آسیب‌هایی که به گوش وارد می‌شوند ناشی از ورود ضربه در نتیجه حوادث نیستند. به همین دلیل هم می‌توان با رعایت چند نکته ساده از ورود طیف وسیعی از آسیب‌ها به گوش‌ها جلوگیری کرد.

- به هیچ عنوان شی خارجی را وارد گوش خود نکنید – حتی اگر این شی گوش پاک کن یا انگشت خودتان و برای تمیز کردن گوشتان باشد. برای تمییز کردن گوش‌ها، حمام کردن مداوم و تمیز کردن قسمت بیرونی گوش با یک دستمال نم دار کافیست. اگر مایع داخل گوش زیاد است و شما را اذیت می‌کند، می‌توانید برای تخلیه آن به پزشک خود مراجعه کنید.

- از قرار گرفتن در معرض صداهای بلند و مداوم، خصوصا صدایی که به طور مستقیم از طریق هدفون وارد گوش تان می‌شود، جدا پرهیز کنید.

- اگر به کنسرت یا تماشای فیلم در سینما می‌روید، خصوصا اگر جایی که می‌نشینید نزدیک بلندگو‌ها قرار دارد، حتما از یک محافظ گوش استفاده کنید. از محافظ گوش هنگام کار با ماشین‌های صنعتی یا هر وسیله دیگری که صدای بلندی تولید می‌کند نیز استفاده کنید.

- هنگام دوچرخه سواری یا سایر فعالیت‌های ورزشی، حتما از یک کلاه ایمنی که اندازه آن برای سر شما مناسب است استفاده کنید.

درمان

 نوع و مدت زمان درمان بستگی به این دارد که کدام قسمت از گوش شما آسیب دیده باشد، علت آسیب چه بوده باشد و شدت این آسیب چقدر باشد. معمولا برای مشکلات کوچک از راه‌های درمان ساده استفاده می‌شود، در حالیکه مشکلات مزمن با استفاده از ابزارهایی نظیر سمعک و یا انجام برخی انواع عمل جراحی بر حلزونی و سایر قسمت‌های آسیب دیده گوش رفع می‌شوند.