تحریریه پزشك امروز
سالانه بیش از 10000 مورد سرطان گلو در ایالات متحده گزارش میشود که بهطور عمده، در مردانِ مسنِ سیگاری یا مصرفکنندگان مشروبات الکلی شایع است. سرطان در دیواره حلقی یا جعبه صوت میتواند اثرات مخربی را در غذا خوردن، صحبتکردن و نفسکشیدن ایجاد کند و با صدای خسخس در ابتدای دوران درمان قابل تشخیص است. بعد از شیمی درمانی و پرتو درمانی، تنها راهی که در درمان این سرطان باقی میماند، لارینگکتومی است، که با خارجکردن حنجره و استفاده از دستگاه الکترولارینکس بهجای آن، انجام میگیرد.
اینکار مستلزم حذف کامل جعبه صوتی و ایجاد یک تنفس باز دائم در گردن (تراکوستومی) است. کسی که حنجرۀ خود را بهطور کامل از دست میدهد، در واقع صدای خود را از دست داده و قادر به صحبتکردن نیست. روشهایی که برای بازگرداندن صدا به بیمار استفاده میشوند، عبارتند از: استفاده از پروتزهای صوتی که این روش از معمولیترین روشها برای بازگرداندن صدای فرد بیمار است. استفاده از Oesophageal speech که با فرستادن هوا بهداخل مسیر غذایی دهان (مری) و بازگشت به دهان و حالتدادن به دهان ایجاد صدا میکند.
استفاده از حنجره الکترونی
الکترولارینکس دستگاهی مکانیکی است، برای بازگرداندن صدا به افرادی که لارینگکتومی داشتهاند. جراح برای لارینگکتومی و استفاده از دستگاه، با برداشتن حنجره و قراردادن چاک در قسمت گلو، محیط را برای این دستگاه فراهم میکند که با عمل نفسکشیدن صدا تولید میشود. هنگامی که فرد بیمار با عمل روی لارینکس (حنجره) نیاز به این دستگاه پیدا کرد، میتواند بدون مراقبت ویژه، با قراردادن آن در مقابل گردن و روشن کردن آن با کمک گفتار درمانی صحبت کند. صرفنظر از تغییرات بعد از عمل در گردن، همه میتوانند از الکترولارینکس استفاده کنند و عدهای هم که نمیتوانند، ممکن است به علت وجود زخمهایی باشد که مانع کار صحیح الکترولارینکس میشود. از معایب این وسیله میتوان به موارد زیر اشاره کرد: صدا بهصورت طبیعی نیست و اغلب تغییراتی در زیر و بم صدا وجود دارد و نیاز به نگهداشتن دستگاه به کمک دست در زیر گلو است.
ساختار فیزیکی – مکانیکی دستگاه
این دستگاه بهاندازۀ ریشتراشِ برقیِ کوچک است که با ارتعاش دیافراگم پلاستیکی در دستگاه، موجب تولید صدا میشود. این دستگاه شامل مداری ترانزیستوری، بههمراه باطری قابل شارژ بوده که برای تولید پالسهای متناوب مانند حنجرۀ طبیعی انسان استفاده میشود. حنجرۀ الکترونی با قرارگیری روی تارهای صوتی و با ایجاد نوسان در آنها، موجب صدایی واضح و بدون پارازیت میشود؛ همچنین این دستگاه مجهز به تکمهای برای تنظیم صدا و تکمهای بهمنظور تعیین زیر و بم صدا است. صحبت بهوسیلۀ الکترولارینکس صدایی مکانیکی ایجاد میکند، که با تمرین زیاد میتوان آن واضح و قابل درک کرد.
این دستگاه ممکن است دارای تکمههای دیگری باشد که با تغییردادن آنها صدای متنوعتری به گوش برسد. به کمک گفتار درمانی هم میتوان آموزش داد که وقتی زبان به بهترین حالت حرکت کند، صداهای مناسبتری هم ایجاد میشود. قسمت سر این دستگاه، قابلیت تنظیم برای صداهای مختلف را دارد. این دستگاه کموزن، قابل شارژ و در بعضی نمونهها ضدآب است و طوری طراحی شده که با استفاده از آن، فرد بیمار میتواند جملههایی طولانی را بهصورت قابل درک، بیان کند. باید دقت کرد که هرگونه ضربه بهدستگاه، باعث اخلال در عملکرد دستگاه شده و باید برای رفع نقص به نمایندگی مراجعه کرد.