زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر محمدتقی صالحیان و فوق تخصص جراحی عروقی و پیوند اعضاء

شب‌ها پادرد دارم، احساس سنگینی در ساق پا آزارم می‌دهد، پاهایم غش می‌رود... اینها شكایاتی است كه اغلب مردم در سنین مختلف هنگام استراحت پس از پایان روزی پركار، دارند. علت این دردها چیست؟ چرا شب‌ها مانع خوابی راحت می‌شود. به كدام متخصص باید مراجعه كنم؟...
شكایات فوق، شیوع بیماری واریس است. واریس بیماری است كه در همه انسان‌ها به درجاتی متفاوت ایجاد می‌شود. از نظر جنس، شیوع بیماری در خانم‌ها بیشتر مشاهده می‌شود. خانم‌ها به علت زایمان‌های متعدد، در دورانی از زندگی فشار بیشتری را روی اندام تحتانی، به‌خصوص پاها تحمل می‌كنند. همچنین به علت تغییرات هورمونی بیشتر در معرض خطر ابتلا به واریس قرار دارند. واریس اصولا در افرادی كه شغل‌هایی سرپایی دارند شایع‌تر است نظیر پزشكان، آموزگاران، مغازه‌داران، پلیس و...

علت ایجاد واریس چیست؟

گشاد شدن، پیچیدگی و طویل شدن وریدهای سطحی سبب ایجاد واریس می‌شود. پس واریس بیماری سیستم وریدی است. واریس بر دو قسم است: 1-  اولیه     2- ثانویه
اصولا سیستم وریدی 2 نوع می‌باشد، سیستم سطحی و عمقی، بین این دو نوع ورید (سیاهرگ) وریدهای ارتباطی وجود دارد كه خون سطحی را به عمق بدن و نهایتا قلب می‌رساند.
1 – واریس اولیه: همان‌گونه كه صحبت شد، اغلب به علت ایستادن‌ها یا نشستن طولانی‌مدت ایجاد می‌شود.
2 – واریس ثانویه: در اثر نارسایی سیاهرگ‌های عمقی پا ایجاد می‌شود.
از نظر فیزیولوژی عموما خون سطحی به قسمت عمقی منتقل می‌شود در مواردی كه به علت فشار زیاد به وریدهای عمقی این مسیر برعكس شده، واریس ایجاد می‌شود.
شایع‌ترین علت نارسایی مذكور، ایجاد لخته در وریدهای عمقی و بروز ترومبو فلبیت می‌باشد (در مقالات قبلی به شرح آن پرداختیم)، ترومبو فلبیت باعث می‌شود، لخته‌های ایجاد شده حل شود كه در اثر Recanalise، دریچه‌های وریدی به طور یك طرفه عمل كرده، كار خود را از دست می‌دهند.

علائم اولیه واریس

دردهای مبهم روی ساق پا و ران‌ها ایجاد می‌شود. علامت مشخصه این نوع دردها به صورت كرامپ و گرفتگی عضلانی بوده، بیمار اظهار می‌دارد پاهایم غش می‌رود، عمدتا این مشكل شب‌ها آزاردهنده است. از علائم دیگر و اظهارات بیمار احساس سنگینی در ساق پا، به خصوص روی پا می‌باشد.
فرد احساس می‌كند پایش سنگینی می‌كند، یا یك پا سنگین‌تر از پای دیگر است. در مواردی نیز هنگام ایستادن یا نشستن‌های طولانی بیمار می‌گوید: در اوج درد سعی می‌كنم دراز بكشم، پایم را روی قسمت بلندی قرار دهم، آنگاه احساس راحتی می‌كنم. در صورت عدم رسیدگی و به دنبال علائم فوق، رگ‌های مچ پا تا كشاله ران به‌راحتی قابل مشاهده است، برجسته و برآمده شده كه نشان‌دهنده‌ی بروز درجاتی از واریس است.

علائم ثانویه واریس

در این حالت، به دلیل برگشت خون از قسمت عمقی به سطحی، اختلالات پوستی ایجاد می‌شود.
پاها متورم شده، با فشار دادن انگشت روی قسمت متورم، فشار انگشت فرد در بافت، ایجاد فرورفتگی می‌كند.
علائم بعدی درگیری پوستی و ایجاد رنگدانه‌های قهوه‌ای است، نهایتا در اثر به هم پیوستگی رنگدانه‌ها، لكه‌هایی در قسمت مبتلا مشاهده می‌شود، سپس پوسته پوسته ایجاد شده، فرد احساس خارش دارد. در اثر تحریك و خارش، زخم‌هایی روی پا پدید می‌آید، این زخم‌ها به‌خصوص در اطراف قوزك پا ایجاد می‌شود.

راهكارهای عملی پیشگیری از بروز واریس

1 – هرگز به مدت طولانی یك جا روی پا نایستید، مرتب قدم بزنید، قدم زدن آهسته یا تند فرقی ندارد، مهم این است كه با ایجاد انقباض و انبساط در عضلات ساق پا، به جریان راحت خون كمك شود.
2 – از نشستن طولانی خودداری شود. افرادی كه به علت نوع كار خود مجبورند مدت طولانی روی صندلی بنشینند هر یك ساعت 3-2 دقیقه قدم بزنند.
3 – استفاده از زیرپایی شیبدار هنگام نشستن، شیب زیرپایی باید 45 درجه باشد، این كار كمك می‌كند فشار روی پا كاهش یابد و سپس ایجاد انقباض 40-30 درصدی عضلات ساق پا می‌شود.
توجه داشته باشید استفاده از زیرپایی به تنهایی كفایت نمی‌كند بلكه ضرورت دارد هر 5/1-1 ساعت پس از نشستن چند دقیقه قدم بزنید.
4 – افرادی كه مدت طولانی سرپا می‌ایستند، هر 15 دقیقه یك بار چند بار روی پنجه پا بلند شده و به حالت اولیه برگردند.
5 – بهداشت پا را مثل بهداشت دست جدی بگیرید، بهتر است روزانه 2 بار، پاها به خصوص لای انگشتان با آب ولرم و صابون شسته شود. رعایت این نكته در مبتلایان به واریس ثانویه بسیار اهمیت دارد.
6 – پوشیدن جوراب‌های واریس، این جوراب‌ها به نام جوراب‌های ساپورت در بازار موجود است. اندازه آن‌ها تا زیر زانو بوده كه بسیار موثر است.

استفاده از جوراب‌های واریس در چه مواردی توصیه می‌شود؟

استفاده از این نوع جوراب‌ها، در شروع علائم واریس ضرورت دارد. افرادی كه از درد و سنگینی پا شكایت دارند، بهتر است قبل از مشاهده‌ی رگ‌ها از این نوع جوراب‌ها استفاده كنند. خصوصا در مسافرت‌های طولانی و سفرهای هوایی كه فرد بیش از 3-2 ساعت یكجا می‌نشیند، استفاده از جوراب‌های واریس مانع از ایجاد لخته می‌شود.
پوشیدن جوراب‌ها سن خاصی ندارد.
توجه داشته باشید در مواردی كه در جوان‌های 15-14 ساله پاها دردناك باشد جهت بررسی بیماری‌های عروق حتما باید به پزشك مراجعه كرد.

درمان واریس

درمان بر دو نوع است: درمان نگهدارنده و درمان جراحی
درمان‌های نگهدارنده با تشخیص و دید پزشك و رعایت موارد فوق انجام می‌شود. در مواردی كه علائم ثانویه واریس بروز كند و درد و ناراحتی زندگی بیمار را مختل كند، توصیه پزشك عمل جراحی است.

درمان‌های جراحی واریس

درمان‌‌های جراحی شامل: 1- خارج كردن رگ‌های مبتلا از مسیر، توسط عمل جراحی است. 2 – سوزاندن با لیزر.
استفاده از روش‌های فوق بر اساس تشخیص پزشك بوده و انتخاب بیمار در این مورد نقشی ندارد.
در مواردی كه وریدهای برجسته از نظر زیبایی آزاردهنده است چه باید كرد؟
این حالت عمدتا در خانم‌ها مساله‌ساز است. بیماران از بروز وریدهای برجسته و ظاهر نازیبای پا شكایت دارند، در اغلب موارد این حالت دردناك نبوده بلكه از لحاظ روانی برای فرد آزاردهنده است. خانم‌ها هنگام استفاده از استخر و... از بروز این مشكل گله‌مند هستند.

اسكلروتراپی چیست؟

این روش توسط مواد سوزاننده و اسكلروروزان در موارد فوق كه از نظر ظاهری بیمار شكایت دارد، استفاده می‌شود. پزشك با سوزاندن رگ‌ها، مشكل بیمار را برطرف كرد، یك ماه بعد از عمل جراحی، آثار پوستی برطرف می‌شود. بیماران توجه داشته باشند استفاده از روش‌های مذكور فقط توسط پزشك جراح عروق قابل انجام است. هرگز فریب آگهی‌های تبلیغاتی را نخورند، تبلیغاتی نظیر درمان واریس با لیزر و درمان بدون خونریزی كه توسط افراد غیرمتخصص صورت می‌گیرد اغواگرایانه است.