زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر علی‌ محمد حاجی زینعلی

 با توجه به اینكه خستگی حین انجام حركات ورزشی، علامتی هشداردهنده است كه بدن را از كاهش ذخیره غذایی عضله آگاه می‌سازد و نیاز به استراحت را گوشزد می‌كند. هر چه فرآیند اكسیژن‌رسانی به عضله را تقویت كنیم، مدت ورزش را بیشتر و زمان رسیدن به خستگی را طولانی‌تر كرده‌ایم. تقویت فرآیند اكسیژن‌رسانی به عضله با ورزش بیشتر و افزایش تدریجی آن ممكن می‌گردد.

اندام‌های اصلی مرتبط با ورزش

اندام‌های اصلی بدن كه طی فعالیت ورزشی بیشترین فشار را متحمل می‌شوند و در نتیجه تقویت می‌گردند، عبارتند از:

1- عضلات اسكلتی: با انجام منظم ورزش می‌توان به تقویت و افزایش ظرفیت ذخیره‌سازی گلیكوژن آن‌ها پرداخت.

2- شش‌ها: اندام اصلی گرفتن اكسیژن می‌باشند. شش‌ها را باید از آلودگی‌های شهر و دود سیگار به دور نگاه داشت تا قدرت جذب اكسیژن آن‌ها به حداكثر برسد.

3- دستگاه گوارش: تامین‌كننده اصلی سوخت بدن است و با جذب انواع مواد غذایی و انبار نمودن آن‌ها در كبد، نقش آشپزخانه بدن را بازی می‌كند.

4- قلب: پمپ اصلی به گردش درآورنده مواد است و با به جریان انداختن گردش خون نقش رابط را بین همه این اعضاء بازی می‌كند.

باید توجه داشت كه انواع مختلف ورزش آثار متفاوتی بر روی بدن می‌گذارند؛ دویدن، شنا، برداشتن وزنه‌های سنگین و... هر كدام به شكلی روی بدن تاثیر می‌گذارند. برای بیان این تاثیرات مجبور به تقسیم‌بندی آن‌ها در گروه‌های بزرگتر هستیم.

فعالیت‌های ورزشی به چند گروه تقسیم می‌شوند؟

الف – ورزش‌های ایستایی (استاتیك یا ایزومتریك) 

ب- ورزش‌های حركتی (دینامیك یا ایزوتونیك)

ورزش‌های حركتی خود به دو دسته عمده تقسیم می‌شوند:

1- ورزش‌های حركتی - استقامتی

2- ورزش‌های حركتی – سرعتی

ورزش‌های ایستایی (استاتیك)

به ورزش‌هایی گفته می‌شود كه با وجود مصرف انرژی، طول عضله تغییری نمی‌كند و در مجموع حركتی ایجاد نمی‌شود. مانند زمانی كه وزنه سنگینی برای مدت چند ثانیه بالای سر قرار می‌گیرد. نمونه روشن‌تر این نوع حركت، فشار آوردن بر دیوار است. البته در اكثر ورزش‌ها تركیبی از ورزش‌های ایستایی و حركتی وجود دارد. بنابراین وقتی از ورزش به عنوان ورزش ایستایی یاد می‌كنیم، منظور این نیست كه صد درصد ایستایی است، بلكه منظور آن است كه جنبه ایستایی آن غلبه دارد.

اثرات ورزش‌های ایستایی در بدن كدام است؟

1- طول عضلات تغییری نمی‌كند.

2- عروق عضلات به علت فشار عضلات بر روی آن‌ها تنگ‌تر می‌گردد و این در حالی است كه عضله نیاز به جریان خون بیشتری دارد.

3- تعداد ضربان قلب افزایش می‌یابد و این مهم‌ترین مكانیسم افزایش برون‌ده قلب در این نوع ورزش می‌باشد.

4- برون‌ده قلبی مختصری افزایش می‌یابد ولی نه به اندازه ورزش‌های حركتی.

 5- مصرف اكسیژن بدن اندكی افزایش می‌یابد ولی نه به اندازه ورزش‌های حركتی.

6- فشارخون افزایش می‌یابد، به طوری كه اگر دو دست خود را درهم پنجه كنیم و بدون آنكه از هم جدا شوند و حركتی ایجاد شود، در جهت مخالف بكشیم و این كار را با 40 درصد بیشترین توان خود برای 3 دقیقه انجام دهیم، فشار توسط شریان 30-25 میلی‌متر جیوه افزایش می‌یابد.

ورزش‌های حركتی (دینامیك)

در طول انجام این نوع ورزش‌ها، همزمان با انجام كار و مصرف انرژی، طول عضلات نیز تغییر كرده و در نتیجه اندام‌ها به حركت در می‌آیند؛ مانند دو و میدانی، شنا، دوچرخه‌سواری و... . البته بیشتر رشته‌های ورزشی تركیبی از دو نوع ورزش ایستایی و حركتی است و در هر رشته درصد وجود هر یك از این دو نوع تفاوت دارد. تمام ورزش‌هایی كه در آن‌ها حركت وجود دارد، ورزش‌های حركتی نام دارند، ولی رشته‌هایی كه در آن‌ها تعداد بیشتری از عضلات با یكدیگر حركت می‌كنند، خواص فیزیولوژیك ورزش‌های حركتی را بیشتر دارا می‌باشند؛ مثلا اگرچه در هر دو رشته بدمینتون و شنا حركت داریم، اما شنا به مراتب حركتی‌تر از بدمینتون می‌باشد.

اثرات مفید ورزش‌های حركتی بر بدن

1- طول عضلات تغییر می‌كند.

2- عروق عضلات گشاد می‌شود و در نتیجه مقدار خون بیشتری در آن‌ها جریان می‌یابد. در حالت استراحت تنها 18 درصد برون‌‌ده قلبی به عضلات می‌رود، اما در طی ورزش حركتی این مقدار به 80 درصد می‌رسد، یعنی در هنگام ورزش حركتی 80 درصد خونی كه از قلب خارج می‌شود، به عضلات می‌رود و تنها 20 درصد به سایر اعضای حیاتی بدن مانند: مغز، قلب، كلیه‌ها و دستگاه گوارش می‌رسد.

3- مصرف اكسیژن بدن افزایش می‌یابد به طوری كه در حداكثر فعالیت بدنی، تقریبا 10 برابر می‌گردد.

4- برون‌ده قلبی افزایش می‌یابد.

5- فشار خون ماكزیمم افزایش می‌یابد، در حالی كه فشار خون مینیمم به علت گشاد شدن عروق عضلات تغییری نمی‌كند.

ورزش ایده‌آل برای دستگاه قلب و عروق

با توجه به مطالب فوق، در ورزش حركتی گردش خون و مصرف اكسیژن بسیار بیشتر و سریع‌تر می‌گردد و این از مزایای ورزش‌های حركتی و همچنین ایستایی است كه تكرار آن سبب افزایش توان دستگاه گردش خون (قلب و عروق) و دستگاه اكسیژن‌گیری (ریه) می‌گردد، گردش خون، پمپاژ قلب و میزان مصرف اكسیژن بسیار بیشتر است و تقریبا تمام اندام‌های بدن به شكل هماهنگ در تامین این نیاز اضافی به انرژی كمك می‌كنند.به همین سبب در مجموع، ورزش‌های حركتی، ورزشی ایده‌آل برای دستگاه قلب و عروق می‌باشند و باید توجه داشت كه: تكرار منظم ورزش‌های حركتی، یكی از موثرترین راه‌ها برای تقویت توان فردی و تاخیر در فرا رسیدن خستگی و بالطبع پیری است.

سوتیتر

تكرار منظم ورزش‌های حركتی، یكی از موثرترین راه‌ها برای تقویت توان فردی و تاخیر در فرا رسیدن خستگی و بالطبع پیری است.