زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر حبیب ا... پیروی؛ متخصص جراح عمومی فلوشیپ جراحی عروق

بیماری برگر یا ترومبوآنژئیت اوبلتران (TAO) یا با انسداد سگمنتال و اغلب با ضایعات التهابی متعدد در شریان‌های متوسط و کوچک و وریدهای سطحی مشخص می‌شود. در فاز حاد بیماری، ترومبوز ناشی از تجمع سلولی، التهاب حاد تمام دیواره عروقی دیده  می‌شود که موجب دسته بندی TAO در ردیف بیماری‌های واسکولیتی می‌گردد.

به علاوه با توجه به یافته‌های گوناگون و غیراختصاصی پاتولوژیک می‌توان TAO را جدا از واسکولیت‌ها در نظر گرفت، چرا که این بیماری بیشتر در مردان 20-50 سال رخ داده و ارتباط تنگاتنگ با مصرف تنباکو دارد. و همچنین به دلیل نداشتن علائم سیستمیک خاص و ابتلا به صورت ترومبوز سلولی با مناطق بدون درگیری و سالم عروقی و عدم مثبت شدن تست‌های فاز حاد التهابی و نداشتن مارکرهای خاص ایمونولوژیک، می‌توان آن را نوع ویژه‌ای از سایر انواع واسکولیتها در نظر گرفت.

روش‌های درمانی TAO و پاسخ این بیماری به روش‌های درمانی دارویی محدود بوده و عود بیماری شایع می‌باشد. وقتی انسداد عروقی، ابعاد وسیعی از عروق را درگیر کند، ترمیم عروقی در مبتلایان تقریباً غیر ممکن است. از سوی دیگر مداخله جراحی شامل بای پس عروقی کمک چندانی به مبتلایان نمی‌کند و نهایتا به قطع عضو درگیر منجر می‌شود.

مطالعات اخیر نشان داده که آنژیوژنز راه حلی جدید و موثر برای این دسته از بیماران می‌باشد. به طوری که با کاشت سلول‌های مونونوکلئر مغز استخوان و یا سلول‌های مونونوکلئر رها شده از مغز استخوان با تحریکG-CSF ، در اندام ایسکمیک عروق کولترال تشکیل گردیده است.

در سال 2002 برای اولین بار Tateishi گزارشی حاکی از استفاده از سلول‌های اتولوگ مغز استخوان در درمان  بیماران مبتلا به ایسکمی شدید اندام را ارائه کرد. پژوهشگران دیگری نیز استفاده از stem cell therapy را در کاهش درد اندام مبتلا در بیماران برگری گزارش کردند.

در این مطالعات نشان داده شده است که استفاده از سلول‌های مغز استخوان یا سلول‌های مشتق از مغز استخوان، محرک خوبی برای آنژیوژنز بوده و منجر به اصلاح گردش خون در اندام‌های ایسکمیک در شرایط in vivo می‌گردند.

در مطالعه حاضر، سلول‌های بنیادی تهیه شده از خون محیطی پس از تحریک مغز استخوان، در درمان بیماری برگر استفاده گردیده  ومیزان تاثیر آن ارزیابی شده است.

روش کار

این مطالعه بر روی مبتلایان به بیماری برگر، به روش تجربی از نوع قبل و بعد انجام شده است. که به سه مورد آن اشاره می‌شود.  مورد اول آقای 36 ساله با زخم شست پای چپ و گانگرن بند دیستال آن و زخم کف همان پا که در معاینه اندام چپ فقط نبض فمورال ملموس بود و اندام دیگر نبض فمورال و پوپلیتئال داشت.

سابقه مصرف p/y  22 سیگار تا دو ماه قبل از سلول درمانی داشته و دو ماه قبل از مداخله  تحت عمل جراحی لومبار سمپاتکتومی چپ قرار گرفته بود ولی زخم‌ها بهبودی نداشته است.

 بیمار دوم آقای 42 ساله با زخم روی پای راست با سابقۀ مصرف سیگار p/y 22 و سمپاتکتومی لومبارراست دو ماه قبل  در معاینه نبض‌های دیستال هر دو اندام تحتانی را نداشت. سیگار را دو ماه پیش ترک کرده بود.  بیمار سوم آقای 35 ساله با سابقه زخم روی انگشت سوم پای چپ از یك سال ونیم پیش از مراجعه كه علیرغم درمان‌های گوناگون طبی و نیز تعبیه استنت عروقی در دیستال شریان فمورال سطحی چپ، بهبودی زخم نداشته و ازدرد شدید هنگام استراحت شاكی بود  این بیمار شش ماه پیش سمپاتكتومی لومبار چپ شده بود و از همان زمان سیگار را ترك كرده بود.

اما زخم همچنان پابرجا مانده بود  در این مطالعه اندکس‌ها و متغیرهایی که قبل و بعد از مداخله درمانی ارزیابی شده‌اند عبارتند از: درد هنگام استراحت، مسافت طی شده تا هنگام ایجاد درد در اندام مبتلا، مشخصات زخم اندام (اندازه، ترشح...) دمای سطحی دیستال اندام مبتلا، اشباع اکسیژن عروقی و پالس اکسی متری دیستال اندام مبتلا، وضعیت عروقی اندام‌ها با مطالعات رادیولوژیک، شمارشWBC ، Hb، Plt، اندازه‌گیری تروپونین، آنزیم‌های کبدی، تست‌های بیوشیمی و تعیین درصد سلول‌های سیستم دفاعی.

به بیماران  G-CSFزیر جلدی روزانه تزریق گردید. پس از آخرین تزریق G-CSF، سلول‌های Stem  خون محیطی با استفاده از دستگاه جمع آوری شدندكه بلا فاصله سلول‌های MNCs موجود در آن شمارش و درصد سلول‌های سیستم دفاعی به روش فلوسیتومتری تعیین گردید.

سلول‌های بنیادی جمع‌آوری شده به صورت سوسپانسیون به حجم 60-80ml رسانده شده و این سوسپانسیون با سرنگ 23G در نقاط مختلف اندام تحتانی مبتلا در واحدهای 1ml– 0.5در شرایط استریل اتاق عمل، تحت بیهوشی جنرال تزریق شد. بیماران پس از تزریق به مدت 48-24 ساعت تحت مراقبت بودند...