زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر مجید ملكی؛ متخصص قلب و عروق

فشارخون چیست؟
زمانی‌كه قلب منقبض می‌شود، خون را به داخل شریان‌ها پمپ كرده، ایجاد فشاری در این شرائین می‌نماید كه موجب جریان یافتن خون به تمام قسمت‌های بدن می‌شود. شریان‌های یك فرد طبیعی عضلانی و قابل اتساع هستند كه در اثر تلمبه خون توسط قلب به داخل آنها دچار كشش یا اتساع می‌شوند. با هر انقباض (60 تا 100 بار در دقیقه) قلب مقداری خون به داخل شرائین می‌فرستد و فشار در آنها افزایش می‌یابد، برعكس هنگامی كه در حال استراحت بین انقباضات می‌باشد فشارخون كاهش می‌یابد.

به همین دلیل دو سطح فشارخون را برای هر فرد در نظر می‌گیرند یكی در سطحی بالا كه قلب در حال انقباض است و دیگری در سطحی پائین زمانی كه قلب در استراحت می‌باشد. فشار بالاتر را «فشار سیستول» و فشار پائین‌تر را به نام «فشار دیاستول» می‌نامند كه هر دو سطح فشار توسط پزشك گرفته شده، ثبت می‌شود، برای مثال اگر فشارخون شما 124 روی 80 باشد بدان معنی است كه فشار سیستول شما 124 و فشار دیاستولتان روی 80 می‌باشد.

این اعداد بر حسب میلی‌متر جیوه بوده و بدین‌گونه نوشته می‌شوند: «124/80 میلی‌متر جیوه» این دو عدد اطلاعات مهمی را در مورد وضعیت سلامتی شما بیان می‌كنند. اهمیت فشار سیستولیك بدین جهت است كه حداكثر میزان فشار وارد بر شرائین را بیان می‌كند.

اهمیت فشار دیاستولیك در بیان حداقل میزان فشار وارد بر شرائین شما می‌باشد هرچه جدار شریان‌ها سخت‌تر بوده كمتر قابل اتساع باشند مقاومت در برابر جریان خون بیشتر شده و این دو سطح فشار نیز بالاتر می‌باشند و لذا فشار بیشتری وارد می‌شود. یك فشارخون مطلوب و طبیعی باید در محدوده‌ای مشخص باشد كه معمولا این محدوده برای بیشتر افراد بالغ كمتر از 120/80 میلی‌متر جیوه است.

با چنین فشار خونی جایی برای نگرانی وجود ندارد. در صورتی‌كه فشارخون در محدوده 139-120 و 89-80 باشد در گروه بالاتر از نرمال قرار می‌گیرد كه این میزان فشارخون در افراد دیابتی و نارسایی كلیه باید درمان گردد.

عوامل فشار خون بالا

همانطور كه گفته شد با وجودی كه علت فشارخون بالا كاملا شناخته شده است محققین عواملی را در افزایش شانس ابتلا به فشارخون بالا دخیل می‌دانند. این عوامل مستعد كننده شامل: ارث، جنس، سن، نژاد، چاقی و حساسیت به سدیم می‌باشند. سایر عواملی كه به نظر می‌رسد در ایجاد فشارخون بالا نقش دارند شامل: مصرف زیاد الكل، مصرف قرص‌های ضد بارداری و زندگی بدون فعالیت و تحرك است كه در مورد هر یك توضیح مختصری داده می‌شود.

توارث: محققین دریافته‌اند یك تمایل ذاتی و استعداد ابتلا به فشارخون بالا در برخی خانواده‌ها وجود دارد به عبارت دیگر اگر والدین یا افراد فامیل نزدیك شما دچار فشارخون بالا هستند احتمال ایجاد این بیماری در شما بیش از افرادی است كه در اطرافیان نزدیك‌شان سابقه فشارخون بالا وجود ندارد، بنابراین شما و دیگر اعضاء خانواده باید مراقب فشار خون‌تان بوده، برای جلوگیری از سكته مغزی یا قلبی و سایر عوارض فشارخون بالا، به‌طور منظم آن را كنترل نمائید.

جنس: حدود 27 درصد زنان و 33 درصد مردان در سنین بین 18 تا 74 سال دارای فشارخون بالا هستند. 

سن: 21درصد مردان بین 25 تا 34 سال دارای فشارخون بالا می‌باشند كه این میزان با افزایش سن بالا می‌رود تا در سن 65 سالگی به حدود بیش از 60 درصد می‌رسد. حدود 20 درصد زنان در سنین 35 سالگی تا 44 سالگی دارای فشارخون بالا هستند كه در 65 سالگی به بیش از 67 درصد می‌رسد.

نژاد: فشارخون یك مسئله و مشكل در سیاه‌پوستان است این افراد نسبت به سفید‌پوستان بیشتر دچار فشارخون بالا می‌شوند و شدت آن نیز در اینها بیشتر است. از نظر سنی هم سیاه‌پوستان زودتر از سفید‌پوستان به فشارخون بالا مبتلا می‌شوند.

چاقی: مطالعات نشان داده كه در افراد چاق (كسانی كه 30درصد یا بیشتر اضافه وزن دارند. احتمال ایجاد فشارخون بالا بیشتر است. افرادی كه اضافه وزنی كمتر از 30درصد وزن مطلوب دارند) معمولاً فشارخون‌شان مختصری بالاست و یا اینكه در بالاترین حد طبیعی می‌باشد.

بنابراین با یك برنامه غذایی مناسب كه مواد ضروری را به بدن‌تان برساند سعی در كاهش وزن خود نمائید و حتما دقت كنید زیرا رژیمی كه اصولی نباشد موجب لطمه زدن به شما می‌شود. به‌خصوص با كاهش مصرف چربی و شیرین‌جات و افزایش مصرف مواد غذایی فیبردار (سبزیجات و میوه‌جات) به همراه ورزش به این هدف خواهید رسید.

الكل: مطالعات نشان داده كه مصرف الكل می‌تواند موجب افزایش فشارخون شود.

حساسیت به نمك (سدیم): مصرف زیاد نمك در برخی افراد فشارخون را افزایش می‌دهد بنابراین افرادی كه مبتلا به فشارخون بالا می‌شوند باید رژیم غذایی كم‌نمك را رعایت نمایند.

قرص‌های ضد بارداری: شیوع فشارخون در زنانی كه از این‌گونه قرص‌ها استفاده می‌كنند بیشتر است خانم‌هایی كه علاوه بر مصرف چنین قرص‌هایی سیگار هم می‌كشند خطر ایجاد فشارخون بالا در آنها چندین برابر افزایش می‌یابد. اگر خانمی علاوه بر استفاده از قرص‌های ضد بارداری، دچار چاقی بوده یا سابقه فشارخون بالا در دوران بارداری، سابقه خانوادگی فشارخون بالا یا بیماری خفیف كلیوی داشته باشد خطر ایجاد فشارخون بالا در وی افزایش می‌یابد.

زندگی بدون تحرك: زندگی بدون فعالیت موجب چاقی می‌شود كه خود عامل مهمی در ایجاد فشارخون بالا می‌باشد. ورزش منظم علاوه بر كنترل وزن موجب كاهش اضطراب نیز می‌شود.