دكتر مهدی اخبارده؛ متخصص تغذیه بالینی
سرطان اندومتر شایع‌ترین بدخیمی در بیماری‌های زنان است. این بیماری اغلب زنان واقع در سنین یائسگی و بعد از یائسگی را مبتلا می‌كند. به طور كلی 2 تا 3 درصد زنان در طول زندگی خود دچار سرطان اندومتر خواهند شد. این سرطان دو بار شایع‌تر از سرطان تخمدان و سه بار شایع‌تر از سرطان دهانه رحم می‌باشد.
به طور كلی دو نوع پارتوژنیك متفاوت از سرطان اندومتر وجود دارد نوع اول كه شایع‌ترین در خانم‌های جوان و در حدود سنین یائسگی و همراه با سابقه‌ای از قرار گرفتن استروژن‌های مداوم داخلی و خارجی می‌باشد كه پیش آگهی این تومور بهتر است. نوع دوم سرطان اندومتر در خانم‌هایی رخ می‌دهد كه فاقد تحریك استروژن اندومتر می‌باشند و معمولا در خانم‌های مسن‌تر و لاغرتر و در دوران پس از یائسگی رخ می‌دهد.
یكی از عوامل مهم خطرزا سرطان اندومتر چاقی است. خانم‌هایی كه 7/22 كیلوگرم اضافه وزن دارند، افزایش سه برابری در میزان خطر پیدایش این سرطان را نشان می‌دهد. همچنین در خانم‌هایی كه به میزان بالایی از كربوهیدرات‌های پیچیده به ویژه انواع نان و غلات استفاده می‌كنند.
میزان این خطر بعد از كنترل بدن از نظر چاقی كاهش می‌یابد. عوامل خطر دیگر برای این سرطان می‌توان به نازایی، فقدان زایمان‌های قبلی، زودهنگام بودن شروع قاعدگی و یائسگی دیرهنگام اشاره نمود. عوامل طبی مثل فشارخون بالا و دیابت نیز با سرطان اندومتر ارتباط دارد.
اغلب عوامل خطرزا در سرطان اندومتر به دلیل تحریك مداوم اندومتر توسط استروژن می‌باشد. اپیدمیولوژیست‌ها مطالعات فراوانی بر روی تغذیه و هورمون‌های جنسی انجام دادند و آنها نشان دادند كه غذاهای حاوی چربی كمتر با كاهش میزان استروژن همراه می‌باشد و بنابراین خطر سرطان اندومتر را كاهش می‌دهد.
نتایج
رژیم غذایی و تغذیه تاثیر زیادی بر شیوع سرطان اندومتر و مرگ و میر آن دارد. مطالعات نشان می‌دهد كه مصرف ویتامین D و كلسیم در خانم‌ها شیوع سرطان اندومتر را كاهش می‌دهد و خانم‌هایی كه غذاهای حاوی فیبر زیاد، ویتامین C، كاروتین و سبزیجات مصرف نموده‌اند خطر سرطان اندومتر در آنها به شدت كاهش می‌یابد.
مطالعات اپیدمیولوژیست‌ها یك ارتباط قوی بین الگوی توزیع چربی در بدن و چاقی با سرطان اندومتر را نشان می‌دهد. افزایش وزن خانم‌ها در زمان سرطان اندومتر با BMI آنها در دهه سوم و پنجم زندگی ارتباط دارد بنابراین كنترل وزن در سنین بلوغ در كاهش بروز سرطان اندومتر در سن بعد از یائسگی ارتباط زیادی دارد.
بحث و بررسی
تغذیه نقش مهمی در ایجاد سرطان دارد. از سرطان‌های شایع در ایالت متحده، تخمین زده می‌شود كه 35 درصد فاكتورهای غذایی نقش مهمی در ایجاد آنها داشته باشد كه این قابل پیشگیری است. غذاهایی كه چربی بالا و حاوی كالری زیاد می‌باشند با 5 تا 6 نوع از مهم‌ترین سرطان‌ها از جمله پستان و رحم در ارتباط می‌باشد.
چاقی از عوامل خطر سرطان اندومتر می‌باشد از آنجایی كه چربی محل عمده تبدیل استروئیدهای آندروژنی به استروژن می‌باشد، خانم‌های چاق در معرض تماس با سطوح بالاتر استروژن نسبت به زنان با وزن طبیعی یا زیر وزن طبیعی قرار دارند. همچنین در خانم‌های چاق ظرفیت گلبولین‌های متصل شونده به هورمون جنسی كمتر است كه این باعث افزایش قابل ملاحظه در سطح استرادیول آزاد سرم زنان مبتلا به سرطان اندومتر می‌باشد.
مطالعات قبلی نیز، یك ارتباط هورمونی قوی بین چاقی و ابتلا به سرطان اندومتر را ذكر می‌كنند. مطالعه‌ای كه در سال 2000 در كانادا توسط جین و همكاران بر روی 221 خانم مبتلا به سرطان انجام شد ارتباط مثبتی بین سرطان اندومتر BMI بیش از 32 را نشان داد و افراد مبتلا چربی حیوانی را به میزان بیشتری دریافت كرده بودند.
مطالعه‌ای در سال 2002 توسط تری و همكاران انجام شد نشان داد مصرف ماهی میزان خطر سرطان اندومتر را كاهش می‌دهد كه دلیل آن وجود امگا-3 موجود در ماهی مصرفی ذكر نمودند. مطالعه‌ای دیگر كه در سال 2006 توسط كارتر در استرالیا انجام شد ارتباط مثبتی بین چاقی و سرطان اندومتر را نشان دادند و خانم‌هایی افزایش وزن بخصوص در تنه داشتند شانس سرطان اندومتر در آنها افزایش یافته بود و استفاده از سبزیجات و میوه شانس سرطان اندومتر را به شدت كاهش، نشان داد.
مطالعه وسیع دیگری در سال 2002 توسط پترید و همكاران در یونان انجام شد نشان داد كه مصرف حبوبات و روغن زیتون سرطان اندومتر را كاهش می‌دهد همچنین ارتباط مثبتی بین مصرف ویتامین E و D و كاهش سرطان اندومتر را گزارش نمودند.
با توجه به بدخیم بودن سرطان اندومتر و افزایش شیوع آن در سالهای اخیر و موجود نبودن تست غربالگری برای تشخیص زودهنگام این سرطان و با توجه به عوامل خطرزای قابل اصلاح آن مثل تغذیه چاقی می‌توان با آموزش تغذیه متناسب در سنین باروری و حوالی یائسگی از شیوع آن كاست.
