دكتر سیدمحمد اسحاق حسینی؛ فوق تخصص گوارش
شایع‌ترین تومور سرطان در ایران در آقایان سرطان معده و در خانم‌ها سرطان پستان می‌باشد. شیوع سرطان معده علاوه بر ایران در زنان چین، شیلی و ایرلند نیز بالا می‌باشد. خطر سرطان معده در طبقات پایین اجتماعی اقتصادی بیشتر است. یافته‌ها نشان می‌دهد یك تماس محیطی كه احتمالا در آغاز زندگی شروع می‌شود در ایجاد سرطان معده دخیل است و سرطان‌‌زاهای غذایی از بیشترین نقش برخوردارند در حدود 85 درصد از سرطان‌های معده آدنوكارسنیوم بوده و 15 درصد از آنها لنفوما و تومورهای استرومایی معده‌ای – روده‌ای (CIST) و لیومیوساركوم می‌باشد آدنوكارسنیوم معده را می‌توان به دو گروه تقسیم كرد:
1- نوع منتشر كه در آن پیوستگی سلول‌ها به یكدیگر وجود ندارد و لذا تك‌تك سلول‌ها با ارتساح به جدار معده باعث افزایش صخامت آن می‌شود بدون اینكه یك توده متمایز را تشكیل دهند.
2- نوع روده‌ای كه مشخصه آن سلول‌های نئوپلاستیك به هم پیوسته است كه ساختارهای توبولی شبیه غده را تشكیل می‌دهد كارسنیوم‌های منتشر اغلب در افراد جوان‌تر تشكیل می‌شوند در كل معده از جمله كاردیا به وجود می‌آیند قابلیت اتساع معده را كاهش می‌دهند در این كارسنیوم، معده نمای بطری چرمی دارد و پیش آگهی بدتری دارند.
ضایعات نوع روده‌ای در اغلب موارد به صورت زخم بوده و عمدتا در آنتروم در انحنای كوچك معده ایجاد می‌شود و غالبا پیش از تشكیل آن یك فرآیند پیش سرطانی طولانی‌مدت وجود دارد. در حالی كه میزان بروز كارسنیوم منتشر در اكثر جوامع مشابه است نوع روده‌ای در مناطق جغرافیایی پرخطر شایع‌تر می‌باشد.
اتیولوژی
به نظر می‌رسد مصرف درازمدت غلظت‌های بالای نیترات‌ها در غذاهای خشك شده دودی یا نمك سود شده خطر سرطان معده را افزایش می‌دهد. تصور می‌شود نیترات‌ها در دستگاه گوارش به وسیله باكتری‌ها به نیتریت‌های سرطان‌زا تبدیل می‌شود. چنین باكتری‌هایی می‌توانند در خارج همراه با مصرف غذاها در حال فساد به بدن وارد شوند باكتری‌هایی نظیر هلیكوباكترپیلوری می‌تواند با ایجاد گاستریت مزمن و از بین بردن اسیدیته و تكثیر در معده در این روند سهیم باشند.
تأثیر ریشه‌كن سازی هلیكوباكترپیلوری بر خطر ابتلا به سرطان معده در نواحی با بروز بالا در دست بررسی است. فقدان اسیدیته ممكن است متعاقب خارج كردن آنتروم و در نتیجه كم شدن سلول‌های مولد اسید معده باشد. گاستریت آتروفیك و حتی كم‌خونی پرنیشیوز در سالمندان نیز زمینه‌ساز سرطان معده می‌باشد. چندین عامل دیگر در بروز سرطان معده مؤثر دانسته‌اند از جمله پولیپ‌های آدنوماتوزیس وجود هیپرتروفی شدید چین مخاطی كه نمای شبیه به ضایعات پولیپوئید را ایجاد می‌كند. از لحاظ اپیدمیولوژی سرطان معده در افراد گروه خونی A بیشتر از افراد گروه خون O دیده می‌شود. از لحاظ ژنتیك نیز برخی بررسی‌ها، یك جهش رده‌زایا در ژن E كه به شكل اتوزوم غالب به ارث می‌رسد را با بروز سرطان معده در حاملین جوان و بدون علامت مرتبط دانسته‌اند.
علائم بالینی
هنگامی كه سرطان‌های معده سطحی و قابل علاج توسط عمل جراحی می‌باشد معمولا نشانه‌ای ایجاد نمی‌كند. با گسترش سرطان معده، بیمار از ناراحتی در بخش فوقانی شكم شكایت دارد كه شدت آن از احساس پری مبهم پس از صرف غذا تا یك درد شدید و ممتد متغیر است. بی‌اشتهایی اغلب همراه با تهوع خفیف بسیار شایع است. در این افراد دیسفاژی و سیری زودرس ممكن نشانه اصلی ضایعه منتشر برخاسته از كاردیا باشد، علائم فیزیكی در مراحل اولیه بدخیمی وجود ندارد و توده شكمی قابل لمس دال بر رشد درازمدت تومور می‌باشد.
تشخیص
گرچه رادیوگرافی با ماده حاجب دوگانه ساده‌ترین روش تشخیصی می‌باشد برای ارزیابی بیماران انجام آندوسكوپی بیوپسی و برس زدن ضایعه برای سیتولوژی بهترین روش برای رد تومور می‌باشد.
درمان آدنوكارسنیوم معده
خارج كردن تومور به كمك جراحی همراه با گره‌های لنفی مجاور تنها شانس بیمار برای درمان است. در مورد بیمارانی كه غیر قابل عمل جراحی باشند، رادیوتراپی cy4000-3500 مؤثر است با این حال تجویز داروهای سیتوتوكسیك (شیمی درمانی) همراه با رادیوتراپی، اندكی طول عمر بیماران را افزایش داده است. تجویز چند داروی سیتوتوكسیك توأما نیز می‌تواند 40-30 درصد طول عمر را افزایش دهد.
