دكتر حسین طباطبایی و ماكان ره‌شناس
مقدمه
شواهد قاطعی وجود دارد كه مصرف محصولات ضدآفتاب پوست را در برابر آفتاب سوختگی حفظ می‌كند؛ اما در مورد اینكه نقشی در پیشگیری از سرطان‌های پوستی داشته باشد، نتایج قطعی وجود ندارد.
مشكلات مصرف ضدآفتاب‌ها به عنوان پیشگیری از سرطان‌های پوستی
1- مطالعات نشان دادند كه افزایش مصرف ضدآفتاب‌ها باعث كاهش استفاده از سایر روش‌های حفاظت از نور (مانند كلاه، آفتابگیر و استفاده از سایه‌بان و غیره) شده است.
2- حفاظت از نور ضدآفتاب‌ها (SPF) كه به طور in vivo در انسان اندازه‌گیری می‌شود، طبق توافق بین‌المللی باید با ضخامتی برابر دو میلی‌گرم در سانتیمتر مربع مالیده می‌شود و این خود باعث كاهش اثر ضدآفتاب‌ها می‌شود.
3- برای رسیدن به SPF نوشته شده روی قوطی كرم ضدآفتاب، هر مصرف‌كننده باید 35 سی‌سی از ضدآفتاب را برای حفاظت تمامی سطح بدن به كار برد.
4- ضدآفتاب‌ها باید 30 دقیقه قبل از قرار گرفتن در معرض آفتاب روی پوست مالیده شوند.
5- از آنجا كه بعضی افراد بعد از مصرف ضدآفتاب‌ها جهت شنا در آب قرار می‌گیرند و مقداری از كرم شسته می‌شود و یا روی شن‌های كنار دریا دراز می‌كشند و در اثر سائیده شدن میزان ماده ضدآفتاب پوست كاهش می‌یابد، باید كرم‌های ضدآفتاب تجدید شوند.
مطالعات ضدآفتاب‌ها در روی بیماران
1- شواهد علمی مطمئن برای نشان دادن كاهش ملانوم پوستی با مصرف ضدآفتاب‌ها كم است.
2- بعضی شواهد نشان دادند كه مصرف ضدآفتاب‌ها ممكن است باعث افزایش ریسك ابتلا به سرطان‌های پوستی گردد، زیرا باعث تشویق فرد به ماندن طولانی‌تر در معرض آفتاب می‌شود.
3- هیچ‌گونه شواهد معتبری برای كاهش B.C.C به علت مصرف ضدآفتاب‌ها وجود ندارد.
4- بعضی شواهد نشان دادند كه مصرف ضدآفتاب‌ها می‌توانند بروز كراتوزهای آكتینیك و S.C.C را كاهش دهند.
پیام‌های آموزش ضروری
1- ضدآفتاب‌ها نباید اولین یا تنها انتخاب برای پیشگیری از سرطان‌های پوست باشند.
2- ضدآفتاب‌ها نباید در تمامی سطح پوست بدن كه در معرض نور آفتاب قرار می‌گرد، استفاده شوند؛ مانند استفاده در مواقع حمام آفتاب و برنزه شدن در برابر آفتاب.
3- ضدآفتاب‌ها نباید جانشین پوشش طبیعی قسمت‌هایی از پوست بدن كه به طور معمول پوشیده هستند شوند؛ مانند تنه و باسن.
4- مصرف روزانه ضدآفتاب‌ها با SPF بالا (بیشتر از 15) در مناطقی از پوست بدن كه به طور معمول در معرض آفتاب نیستند (تنه) در افرادی كه به دلیل شغل‌شان مجبورند در معرض نور آفتار كار كنند، توصیه می‌شود.
5- شواهدی وجود دارد كه مصرف روزانه ضدآفتاب‌ها میزان كراتوزهای آكتینیك و كارسینوم اسكواموس سل SCC را كاهش می‌دهد.
همچنین شواهد نشان داده‌اند كه
- محافظت كودكان در برابر نور آفتاب مهم‌تر از بقیه است.
- استفاده از لباس، كلاه و سایه‌بان برای محافظت از نور آفتاب ضروری است. والدین، مراقبین بهداشت، كاركنان مدارس و سازمان‌های مسؤول باید دانش خود را در باره مراقبت‌های محافظت از نور آفتاب افزایش دهند.
- مداخلات پیشگیرانه اولیه در درجه اول شامل استفاده از كلاه لبه‌دار و پهن می‌باشد كه سر و گردن و صورت را محافظت نماید.
- استفاده از سایه‌بان خصوصا از ساعت 11 صبح تا 3 بعدازظهر در فضاهای باز، برای اجتناب از تابش نور مستقیم آفتاب به پوست، بسیار مهم است.
توصیه برای تحقیقات آینده
1- تحقیقات آینده باید نقش محصولات ضدآفتاب را در پیشگیری از سرطان‌های پوست و همچنین نقش اشعه ماوراء بنفش را در سبب‌شناسی این بیماری‌ها روشن سازند. میزان دوز اشعه كه موجب بیماری است و نسبت تاثیر دوزهای اشعه در طیف ماوراء بنفش، برای بررسی اثرات مختلف در پوست، باید مورد بررسی قرار گیرد.
2- PCTs باید روشن سازد كه آیا كاهش تابش اشعه ماوراء بنفش در بالغین می‌تواند میزان بروز ملانوم پوستی و ضایعات پیش سرطانی مانند خال‌های آتیپیك بالینی را كاهش دهد.
3- در كودكان باید مطالعاتی صورت گیرد تا معلوم شود كه كاهش تابش اشعه ماوراء بنفش به پوست در سنین اولیه زندگی باعث كاهش شیوع خال‌های اكتسابی و كاهش پیشتازهای ملانوم پوستی و سرطان كارسینوم اسكوآموس سل می‌شود.
4- ارزیابی كمی اثرات تابش نور آفتاب و همچنین بررسی روش‌های متعدد برای كاهش تماس با آفتاب مانند استفاده از ضدآفتاب‌ها، لباس، كلاه و دوری آگاهانه از تماس با نور باید صورت گیرد.
5- مصرف ضدآفتاب‌ها در كودكان در حال افزایش است؛ بنابراین باید بی‌خطری آنها در مصرف طولانی‌مدت ارزیابی شود.
6- ارزیابی اثرات كیفی ضدآفتاب‌ها بر علیه اشعه ماوراء بنفش ضروری است. اثرات محافظتی ضدآفتاب‌های متوسط، بالا و خیلی بالا از نظر SPF باید بررسی شود تا افراد بتوانند ضدآفتاب مناسب مصرف كنند.
7- مكانیسم و اتیولوژی سرطان پوست و اینكه ضدآفتاب‌ها چگونه ممكن است در این مورد موثر باشند، باید بهتر شناخته شود. عوامل واسطه‌ای مانند خال‌ها و ماركرهای بیوشیمیایی كارسینوژنز مانند DNA صدمه دیده و موتاسیون 53p باید مطالعه شوند تا رابطه مصرف ضدآفتاب‌ها در اثرگذاری بر سرطان پوست روشن گردد.
8- پژوهشگران بهداشتی برای مطالعه و یافتن روش‌های كمی و كیفی اثرات ضدآفتاب‌ها ترغیب شوند و مواردی مانند حساسیت به نور و عوارض ناشی از نور با یكدیگر اشتباه نشود.
9- میزان مصرف ضدآفتاب در مناطق مختلف بدن باید مشخص شود و اینكه آیا مناطق مختلف پوست به ضدآفتاب‌های مختلفی از نظر SPF نیاز دارند؟
