دكتر رضا ملایری؛ فوق‌تخصص مدیکال آنکولوژی
سرطان پستان شایع‌ترین سرطان در خانم‌هاست. این سرطان به ندرت در مردها مشاهده می‌شود. با توجه به اینکه از هر 7 زن یک نفر در طول زندگی مبتلا به این بیماری می‌شود، بنابراین از اهمیت خاصی برخوردار است. سرطان پستان اگر به موقع تشخیص داده شود، قابل درمان است.
در کشورهای پیشرفته 56 درصد کل مبتلایان به این بیماری می‌توانند بیش از 20 سال پس از تشخیص سرطان زنده بمانند. دلیل به وجود آمدن این بیماری مشخص نیست اما در صورت وجود یک سری عوامل خطرزا امکان بروز بیماری بیشتر است. این عوامل خطرزا عبارت است از:
سرطان پستان در سابقه بیمار، سرطان پستان در فامیل، رژیم غذائی پرچرب، شروع زودهنگام دوره‌های پریود، یائسگی دیررس سن بالای اولین بار باردار شدن یا خانم‌هایی که هرگز کودکی به دنیا نیاورده‌اند، اشعات رادیواکتیو داروهای حاوی هورمون استروژن (اغلب داروهای ضدبارداری، داروهای کنترل علائم یائسگی).
پیشگیری
متأسفانه راه مؤثری برای پیشگیری وجود ندارد، فقط می‌توان با توجه به موارد فوق از این عوامل خطرزای خارجی اجتناب ورزید. مثلاً خانم‌هایی که اقوام نزدیک مبتلا به این بیماری دارند از داروهای حاوی هورمون استروژن که مخصوصاً برای کاهش علائم یائسگی در برخی موارد توصیه می‌شود استفاده نکنند.
غربالگری
چون در صورت تشخیص به موقع، درمان قطعی در بیش از 90 درصد افراد میسر است، غربالگری در این بیماری از اهمیت خاصی برخوردار است.
نحوه‌های غربالگری
1- معاینه صحیح پستان توسط خود شخص خودآزمائی پستان
خانم‌های بالای 20 سال باید یک هفته بعد از پایان دوره پریود، هر ماه پستان‌های خود را معاینه کنند و در صورت مشاهده تغییراتی، با پزشک مشورت کنند. خانم‌ها می‌توانند از بروشورهای مراکز متفاوت مانند انجمن امداد به بیماران سرطانی ایران درباره معاینه صحیح پستان استفاده کنند و در برنامه‌هایی که مراکز مختلف مانند مرکز پزشکی خاص برگزار می‌کند، شرکت کنند.
2- معاینه پستان توسط پزشک
3- ماموگرافی
در صورت مشاهده یا لمس توده مشکوکی در پستان، ماموگرافی و در بعضی مواقع سونوگرافی پستان توصیه می‌شود. ضمناً ماموگرافی سالانه برای خانم‌های 40 سال به بالا به طور مرتب توصیه می‌شود.
4- سونوگرافی و MRI پستان
در بعضی مواقع (سن پایین، باردار بودن) می‌توان از این روشها به جای ماموگرافی استفاده کرد.
درمان
جراحی – جراحی رایج‌ترین و مؤثرترین راه برای درمان سرطان‌های موضعی پستان است. در تومورهای کوچک در برخی مواقع نیاز به برداشتن کل پستان نیست و لامپکتومی یعنی خارج کردن خود تومور و مقداری از بافت طبیعی اطرافش انجام می‌شود. پزشک جراح قادر به قضاوت در مورد نوع عمل لازم برای بیمار خواهد بود و در صورت لزوم کل پستان برداشته می‌شود.
پرتو درمانی – از پرتو درمانی به خصوص در سرطان‌های پستان که در مرحله اول هستند و مورد لامپکتومی قرار گرفته اند. پس از عمل استفاده می‌شود در سرطان‌های بزرگ نیز می‌توان پس از عمل نواحی زیر بغل، پستان و قفسه سینه را مورد پرتو درمانی قرار داد.
هورمون درمانی – در صورتی که گیرنده‌های هورمونی روی سلول‌های سرطانی وجود داشته باشند، می‌توان از داروهای ضد این هورمون‌ها مانند تاموکسیفن استفاده کرد اخیراً داروهای مهار کننده آروماتاز مانند آناسترازول – لتروزول و اکسمستین نیز به بازار آمده‌اند که می‌توان از آنها برای خانم‌های یائسه با اثربخشی بیشتر اسنفاده کرد.
شیمی درمانی – از شیمی درمانی اساساً در این موارد استفاده می‌شود:
در اغلب مواردی که سرطان ظاهراً محدود به یک محل از بدن است، باز هم می‌توان با ادغام شیمی درمانی کمکی و جراحی (در صورت لزوم به علاوه پرتودرمانی) نتایج درمان را در دراز مدت بهبودی بخشید. نیاز بیمار به شیمی درمانی بستگی به اندازه تومور و درگیری غدد لنفاوی زیر بغل دارد و این را باید پزشک آنکولوژیست (سرطان شناس) بررسی کرده نظر دهد.
در مواردی که تشکیلات سرطانی ثانویه در بدن وجود دارند، شیمی‌درمانی حال بسیاری از بیماران را بهبودی می‌بخشد و بیماری را تحت کنترل نگه می‌دارد. با توجه به تحولات 15- 10 سال اخیر، دیگر ترس از شیمی‌درمانی بی مورد است.
روز به روز داروهای مؤثرتر و با ضرر كمتری به بازار می‌آیند و پس از کشف داروهای جدید ضداستفراغ (داروهای انتی سروتونین) اثر سوء شیمی‌درمانی نیز خیلی کمتر مشاهده می‌شود و بیشتر به دلیل تلقین است.
تراستوزوماب: neu2/- HER نام ژنی است که گیرنده‌هایی تولید می‌کند که به سلول‌ها امکان رشد می‌دهد. اخیراً از دارویی به نام Herceptin) Trastuzumab)برای تومورهایی که دارای مقدار زیادی گیرنده برای neu2/- HER هستند، استفاده می‌شود و داروی مؤثری است.
امید است بتوان با برنامه‌های غربالگری منظم و با درمان صحیح همچون کشورهای پیشرفته این معضل را در ایران نیز بهبودی بخشید. ضمن آنکه باید اطلاعات صحیح در مورد این بیماری و نحوه‌های مختلف درمان مانند عمل جراحی، پرتو درمانی، هورمون درمانی و انواع داروهای شیمی درمانی در اختیار مردم گذاشته شود تا ترس و نگرانی آنها کاهش یافته و از بین برود.
