دكتر فرامرز فتوره‌چیان؛ متخصص بیماریهای كودكان و نوزادان
موضوع مورد بحث صرع است. ابتدا اجازه دهید تعریفی از صرع و تشنج كه اغلب با یكدیگر مترادف در نظر گرفته می‌شوند، داشته باشیم:
«تشنج (Seizure) یك تغییر ناگهانی و محدود (از نظر زمانی) در فعالیت حركتی یا رفتاری است كه از فعالیت الكتریكی غیرطبیعی در مغز ناشی می‌شود، ولی صرع (Cepilepsy)، تشنج‌های غیرتحریك شده (unprovoked) با فواصل زمانی بیش از 24 ساعت می‌باشد. به عبارت دیگر، صرع یعنی تكرار تشنجات»
میزان بروز اپی‌لپسی یا صرع در طول زندگی 3 درصد بوده كه در بیش از یك‌دوم موارد در دوران كودكی شروع می‌شود. به طور ساده طبقه‌بندی بین‌المللی تشنج‌های اپی‌لپتیك در دوران كودكی به صورت زیر است:
1- تشنج‌های فوكال (Partial S.) شامل ساده، كمپلكس و تشنج فوكال همراه با Secondary Generalization
2- تشنج‌های منتشر (Generalized S.) شامل تشنج Absence، تونیك كلونیك و...
3- تشنج‌های دسته‌بندی نشده (un classified S.)
تشنج‌های فوكال می‌تواند به صورت شكایات حسی و حركتی شامل چرخش قوی سر و چشمان به یك سمت، شروع حركات كلونیك یكطرفه در صورت و اندام‌ها و یا یك اختلال حسی مانند پارستزی یا درد در مناطق مخصوصی از بدن (لوكالیزه) باشد. تشنج‌های فوكال در بالغین معمولا نشان‌دهنده ضایعات لوكالیزه می‌باشد، اما در كودكان ارزیابی تشنجات فوكال ممكن است بدون تشخیص بماند.
تشنج‌های ژنرالیزه اشكال مختلفی دارد و مثلا در نوع تونیك، افزایش تون یا سفتی عضلات دیده می‌شود در حالیكه در آتونیك باشلی یا بی‌حركتی در طی تشنج مواجه هستیم. در تشنج‌های كلونیك انقباض عضلانی به صورت ریتمیك و سپس ریلاكس شدن است و دقیق‌ترین توصیف میوكولوكیك هم انقباض شوك مانند عضلات می‌باشد.
از علل تشنج در كودكان می‌توان به اختلال ساختمانی مغز و ناهنجاری‌های كروموزمی (مانند سندرم داون كه تشنج در آنان بیشتر از افراد دیگر دیده می‌شود)، بیماریهای متابولیك (كه از علل نسبتا شایع تشنج در دوره نوزادی هستند كه تشنج‌های مقاوم به درمان دارند) مانند فنیل كتونوری، گالاكتوزومی ... اشاره كرد.
یكی از علل نسبتا نادر تشنج در كودكان، تومورهای مغزی است؛ در حالی كه این نسبت در بزرگسالان بیشتر است. چنانچه یك فرد بزرگسال كه سابقه تشنج نداشته برای اولین بار دچار این عارضه می‌شود، حتما باید به فكر تومور مغزی باشیم. در كودكان به‌خصوص بیماریهای عفونی یكی از علل شایع تشنج می‌باشد كه ممكن است یك یا دو بار اتفاق بیفتند و با عوارضی كه ایجاد می‌كنند می‌تواند سال‌ها كودك را درگیر كند. بیماریهای التهابی مغز مانند مننژیت و آنسفالیت از این‌گونه موارد هستند.
عفونت‌ها‌ی دوران حاملگی نیز یكی از عواملی هستند كه می‌توانند بعدا در نوزاد به دنیا آمده باعث تشنج شوند كه یكی از آنها ویروس سرخجه است. البته فراموش نكنیم كه در دوره نوزادی (یعنی 28 روز اول تولد)، حوادث زایمانی شایع‌ترین علت تشنج است؛ مانند زایمان‌های مشكل كه خون‌رسانی مغز نوزاد را كاهش می‌دهد و از تظاهرات آن تشنج است و بالاخره آخرین علتی كه در زمینه صرع، می‌توان به آن اشاره كرد، توارث و زمینه ژنتیك است كه به دو صورت توارث مندلی (یا ساده) و كمپلكس (ژن و عوامل محیطی) می‌باشد.
در كودكان و بزرگسالان 20 درصد از علل صرع، عامل استعداد ژنتیكی است كه البته این آمار در كودكان بیشتر است. از معروف‌ترین صرع‌های ژنتیك، صرع كوچك (Abscence) است. این بیماری از 2 یا 3 سالگی تا 10 سالگی شروع می‌شوند و به صورت وقفه‌های ناگهانی و كوتاه در فعالیت بیمار (كودك) بروز می‌كند.
در این حالت، بیمار یك لحظه از محیط خود جدا می‌شود توقفی ناگهانی در فعالیت یا تكلم و به نوعی مات‌زدگی به‌وجود می‌آید كه در دختران شایع‌تر است و به‌ندرت بیش از 30 ثانیه طول می‌كشد. این كودكان بیشتر در مدارس و در زمان درس املاء تشخیص داده می‌شوند زیرا معلم متوجه می‌شود كودك چند كلمه دیكته را ننوشته است و حتما باید به این بیماری شك كند.
