زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر محمدتقی ارزانیان؛ فوق تخصص خون و آنكولوژی اطفال

لنفوهیستوز هموفاگوسیتیك (HLH) یك سندرم

Hyper inflammatory است كه می‌تواند یك اختلال ارثی و یا ثانویه به اختلالات بدخیمی، عفونت‌ها و بیماری‌ها اتو ایمیون روی دهد. انواع اكتسابی HLH در زمینه بدخیمی اغلب همراه نئوپلاسم‌های لنفوئیدی شامل انواع سلول‌های T-cell و یا NK cell روی می‌دهند.لنفوهیستوزهموفاگوستیك (HLH) یك اختلال نادر است كه با علائم تب، هپاتواسپلنومگالی، پان سیتوپنی و نمای هموفاگوسیتوز در مغز استخوان و ارگان‌های رتیكولواندو تلیال مشخص می‌شود.

به نظر می‌رسد HLH در دو گروه ذیل تقسیم‌بندی می‌شوند.

1- HLH نوع اولیه یا فامیلی

2-HLH نوع ثانویه

در انواع ارثی یا فامیلی HLH، زیرگروهی از بیماران با حوادث موتاسیون ژن‌های پرفورین perforine-PRFl، Munk 13-4، یا (sytntaxin(STX-11قرار می‌گیرند. موتاسیون‌های ژنی موجب نقص عملكرد سلول‌های ایمنی، فعالیت غیرقابل كنترل هیستیوسیت‌ها و تظاهرات بالینی HLH می‌شوند. انواع ثانویه HLH در زمینه بدخیمی، عفونت‌ها و یا بیماری‌های اتوایمیون/ التهابی روی می‌دهند.

تشخیص HLH بر مبنای تعریف ارائه شده توسط انجمن هیستیوسیتوز نیازمند تشخیص مولكولی مطابق HLH نوع اولیه یا شرح حال فامیلی و وجود 5 كرایتر یا از 8 كرایتریای تشخیصی شامل اسپلنومگالی، سیتوپنی (درگیری دو و یا بیش از دو رده سلولی خون محیطی)، افزایش سطح تری‌گلیسیرید و یا كاهش سطح فیبرینوژن (تری گلیسریدبیشتر از 3mmol/l و فیبرینوژن كمتر از 1.5gr/l)، هموفاگوسیتوز در مغز استخوان و یا غدد لنفاوی بدون شواهد بدخیمی، كاهش یا فقدان فعالیت سلول‌های NK، افزایش سطح سرمی فریتین بیش از 500ug/l و افزایش سطح سرمیIL-2 receptor  soluble CD 25>2400u/ml می‌باشند.

همچنین راش پوستی و اختلال عملكرد كبدی شایع هستند و درگیری سیستم اعصاب مركزی CNS ممكن است در 40 درصد بیماران با علائم تغییر سطح هوشیاری، تشنج وپلئوسیتوز CSF و یا افزایش سطح پروتئین مشاهده شود.بدخیمی‌ها زیر گروه حائز اهمیت از انواع ثانویه HLH را تشكیل می‌دهند. احتمالا سلول‌های بدخیم تولید سیتوكین‌های Pro-inflammatory شامل TNF-α و IL-6 می‌نمایند كه در اختلال عملكرد ایمیون تاثیرگذار هستند.اكثریت موارد گزارش بیماران HLH در زمینه بدخیمی از نوع لنفوم می‌باشند اما همراهی با لوسمی لنفوبلاستیك حاد نیز گزارش شده است. در بررسی و مرور مقالات Literature مجموعا 31 كودك HLH در زمینه لوسمی لنفوبلاستیك حاد گزارش شده است كه براساس نتایج موجود 20 بیمار به لحاظ زیرگروه، 11 مورد از نوع T cell-All و 9 مورد B cell-All بودند.

عفونت‌های حائز اهمیت پدیده‌ای شایع به ویژه در بیماران All نوع B بودند. این مسأله تاكید بر توجه دقیق وقوع عفونت‌ها در بیماران لوسمی و پیشرفت به سمت HLH دارند.مسلما تشخیص سریع در روند درمان و پیش آگهی بیماران تاثیرگذار است. اختلالات ایمنی در بیماران مبتلا به بدخیمی به دلیل بیماری زمینه‌ای و یا اقدامات شیمی درمانی می‌توانند بیماران را مستعد انواع عفونت‌ها و اختلال عملكرد سلول‌های سیتوتوكسیك و سلول‌های NK نمایند.
یكی از تئوری‌های مطرح در بیماران مبتلا به بدخیمی و همراهی HLH وجود موتاسیون‌های ژنی هموفاگوسیتیك فامیلی FHL می‌باشند كه ممكن است قبلا شناسایی نشده باشند. لذا وقوع All در این زمینه ژنتیكی ممكن است محرك وقوع HLH بخصوص در جریان عفونت‌ها شوند.
به علاوه وقوع اختلالات ژنی FHL ممكن است عامل وقوع اختلالات ایمنی، كلون‌های غیرطبیعی و در نتیجه افزایش احتمال وقوع لوسمی شوند. لذا مطالعات ژنتیكی در هر كودك HLH حتی در حضور بیماری بدخیمی باید مورد توجه قرار گیرد.چنانكه ذكر شد وقوع HLH در زمینه انواع لوسمی T-cell و B-cell گزارش شده است.
به نظر می‌رسد تفاوت‌های قابل ذكر در مقایسه ویژگی‌های بیماری HLH در دو گروه فوق وجود دارد كه به قرار ذیل می‌باشند:
1- زمان وقوع HLH
2- نتیجه و پیش آگهی HLH
در بیماران All-T cell به نظر می‌رسد HLH چند ماه پس از وقوع لوسمی روی می‌دهند و این گروه از بیماران پیش آگهی نامطلوب دارند و اكثریت فوت می‌كنند، در مقابل وقوع HLH در بیماران All-B cell معمولا قبل و یا همزمان با وقوع لوسمی روی می‌دهد و تعداد زیادی از بیماران زنده می‌مانند.
با توجه به همراهی سندرم لنفوهیستوسیتوز هموفاگوسیتیك با بیماری‌های بدخیم شامل لوسمی مشخصات افزایش آگاهی و شناخت در زمینه همراهی اختلالات فوق می‌تواند در تشخیص به موقع و ارائه یك برنامه صحیح و موثر درمانی و بهبود پیش آگهی بیماران سودمند واقع شود.