درصورت عدم استقرار بیماری سرطان؛ تمام خطرات بروز سرطان بعد از ترک مصرف سیگار کاهش یافته و به شرایط افراد غیرسیگاری میرسد. بنابراین هیچوقت برای ترک سیگار دیر نیست. از مزایای ترک سیگار این است که در نبود پاتولوژی، میزان خطر بروز همه سرطانها بعد از توقف مصرف سیگار کاهش یافته و به میزان خطر در افرادی که سیگار مصرف نمی کنند، نزدیک میشود.
خدمات ترک سیگار باید توسط پزشکان و کارشناسان دوره دیده در کلینیکهای دارای مجوز ارائه شود. فعالیتهای اولیه این مراکز شامل آموزش درخصوص مضرات مصرف مواد دخانی، پذیرش افراد داوطلب ترك دخانیات، ارزیابی میزان تمایل و آمادگی فرد برای ترك دخانیات و ارائه مشاوره و راهنماییهای لازم برای کسب این آمادگی میباشد.
سپس افراد براساس میزان آمادگی و تمایل؛ برای طی مراحل روش ترك گروهی و یا روش ترك انفرادی انتخاب و تقسیم میشوند. در هریک از این روشها ترك دخانیات در 6 مرحله تخصصی تحت نظارت پزشک و کارشناس مرکز انجام میشود:
1- آموزش مضرات مصرف دخانیات توسط كارشناس كلینیك- بررسی علل مصرف دخانیات و هدف از ترك آن و ثبت دلایل ترك توسط فرد داوطلب - تعیین روز خاص برای ترك دخانیات توسط فرد داوطلب- آگاه كردن خانواده و كلیه اطرافیان ازتمایل به ترك و روز ترك و درخواست همكاری و حمایت از آنان توسط فرد داوطلب.
2- آموزش مجدد مضرات مصرف دخانیات توسط كارشناس كلینیك- بررسی عادات مصرف دخانیات توسط فرد داوطلب، ثبت ساعات مصرف و وضعیت روحی در زمان مصرف توسط فرد داوطلب- تغییر عادات مصرف دخانیات توسط فرد داوطلب (به طور مثال تغییر، دستی كه با آن عادت به مصرف سیگار دارد، یا تغییر محل كشیدن سیگار در منزل و یا محل كار ، یا تغییر در نوع سیگار مصرفی و...)- دوری از محلها و دوستانی كه فرد را به مصرف مواد دخانی ترغیب می نمودند توسط فرد داوطلب.
3- فرار رسیدن روز ترك (روزی كه توسط خود فرد تعیین شده است)– به دور انداختن كلیه مواد دخانی مصرفی به طور آشكارتوسط فرد داوطلب - آموزش علائم بعد از ترك و نحوه روبرو شدن با آنها توسط كارشناس كلینیك - آموزش در خصوص جانشینهای دهانی و دستی به جای مصرف مواد دخانی (مانند مصرف هویج، سیب، كرفس و... به عنوان جانشینهای دهانی) یا استفاده از تسبیح، خودكار و... (به عنوان جانشینهای دستی) و آموزش استفاده از شیوههای رفتاری خاص در زمان میل به مصرف مواد دخانی مانند (تنفس عمیق، نوشیدن آب خنك، پاداش به خود برای سیگاری كه مصرف نشده و...) توسط كارشناس كلینیك به فرد داوطلب - دادن داروهای كمكی و جانشینهای نیكوتینی در صورت لزوم و آموزش نحوه مصرف آنها توسط كارشناس كلینیك.
4- بیان تجربیات و بیان حالات روحی و مشكلات بعد از ترك و راههای رو به رو شدن و مقابله با آن توسط فرد داوطلب – آموزش مجدد نحوه مصرف داروها و جانشینهای نیكوتینی توسط كارشناس كلینیك- آموزش مجدد راههای مقابله با ولع و میل به مصرف توسط كارشناس كلینیك– یادآوری كردن هدف از ترك به فرد داوطلب توسط كارشناس كلینیك.
5- استمرار آموزشهای قبلی توسط كارشناس كلینیك – دادن فرصت به فرد داوطلب برای بیان حالات روحی و نحوه مقابله با ولع و میل به مصرف و چگونگی همكاری و همراهی خانواده و اطرافیان.
6- روز اعلام پایان دوره ترك - در صورت موفقیت فرد داوطلب برای گذراندن این دوره بدون بروز لغزش و مصرف مجدد، از طرف كلینیك، گواهی ترك برای فرد صادر شده و از او به منظور پیشگیری از لغزش و مصرف مجدد، همراهی و همكاری مستمر به مدت حداقل یك سال آینده خواسته می شود.
پیگیری به صورت مشاورههای تلفنی و یا حضوری انجام میشود و درصورت لغزش یا مصرف مجدد با روشهای مختلف به فرد برای باقی ماندن درترک کمک میشود. علاوه بر اجرای دورههای ترك انفرادی و گروهی ، كلاسهای آموزش گروهی و یا نمایش فیلمهای آموزشی نیز توسط این كلینكها ارائه می شود.
بدون آمادگی فرد برای ترک و ارزیابی پزشک از وضعیت او؛ مصرف برچسب نیکوتین یا آدامسهای ترک سیگار کمکی به ترک سیگار یا سایر مواد دخانی نخواهد کرد و گاهی بدلیل شکستهای متعدد درترک؛ باعث کاهش انگیزه فرد برای مراجعه به مراکز تخصصی ترک سیگار میشود.
درحال حاضر این خدمات در مراکز بهداشتی درمانی منتخب دانشگاههای علوم پزشکی سراسر کشور ارائه میشود و ارتقاء کمی و کیفی و تکمیل پوشش این خدمات از طریق ارائه مجوزهای لازم و نظارت بر خدمات مراکز خصوصی از برنامههای وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در سال جاری است.