تحریریه دنیای سلامت
یك ضرب‌المثل می‌گوید سیگاری‌ها هیچ‌وقت پیر نمی‌شوند؛ زیرا سیگار افراد را در جوانی و میانسالی از بین می‌برد. طبق آمار، نیمی از مرگ‌های ناشی از استعمال سیگار، در سنین بین 30 تا 69 سالگی اتفاق می‌افتد. برای مثال افراد سیگاری بیان می‌كنند كه سیگار برای آنها آرام‌بخش و لذت‌آور بوده و آنها را سرحال می‌كند. یا مثلا می‌گویند كه سیگار كشیدن در مجالس، اعتماد به نفس آنها را بالا می‌برد و یا سیگار را همدمی هنگام خستگی یا تنهایی و یا غم می‌دانند.
در جواب بگویید كه حتی اگر این اثرات كه مطمئناً تلقینی بیش نیست واقعی باشد، به چه قیمتی آنها را به دست می‌آورید و آیا می‌دانید كه هر نخ سیگار چه قدر از طول عمر شما می‌كاهد؟ آیا تنها مسكن كافی است یا علاج باید ریشه‌ای باشد. عوارض دخانیات از موی سر تا نوك پاست.
شاید سخن گفتن از مضرات سیگار و قلیان، تكراری و خسته‌كننده باشد، ولی به لحاظ اهمیت موضوع از جنبه‌های بهداشتی، اقتصادی و اجتماعی، ذكر مجدد آن لازم است. شاید از هر كه بپرسیم عوارض دخانیات چیست، به فكر بیماری‌های قلبی، ریوی و سرطان‌زایی آن بیفتد؛ ولی واقعیت این است كه مضرات سیگار متعدد و بی‌شمار است و به غیر از عوارض جسمی، شامل عوارض اقتصادی، اجتماعی، خانوادگی و شغلی هم می‌شود.
شاید بزرگ‌ترین مشكل عوارض سیگار، دیررس بودن آنهاست. چون علائم سریع و ناگهانی بروز نمی‌كند، فرد به مصرف آن ادامه می‌دهد. یادتان باشد كه سموم ناشی از سیگار، همانند دود آن به هوا نمی‌روند، بلكه به درون بدن رسوخ كرده و در تك‌تك بافت‌ها و سلول‌ها رسوب می‌كنند و بیماری‌ها و علائم ناشی از آن نیز 10 تا 20 سال بعد آشكار می‌گردد.
عوارض قلبی - عروقی
امروزه از هر سه مورد مرگ و میر در جهان، یك مورد به علت عارضه قلبی است و سیگار اصلی‌ترین عامل آن می‌باشد. خطر حمله قلبی در افراد سیگاری زیر 40 سال، 5 برابر افراد غیرسیگاری است؛ چراكه افراد جوان سیگاری هرگز خود را در این سنین مستحق بیماری قلبی و مرگ ناگهانی نمی‌دانند.
لذا ترك را به ایام میانسالی و پیری كه سن شیوع این بیماری‌هاست، موكول می‌كنند. ولی متاسفانه به كرات مواردی از مرگ ناگهانی، ایست قلبی در خواب و بیداری در افراد جوان سیگاری، بدون هیچ بیماری یا مشكل زمینه‌ای دیده شده است.
سیگار با تنگ كردن عروق داخلی بدن، سبب می‌شود قلب بیشتر تلاش كند تا بتواند با فشار بیشتری خون را در عروق تنگ به جریان اندازد و همین باعث فشار مضاعف به قلب و عوارض منتج از آن می‌گردد. بیماری‌های قلب و عروق از بیماری‌های رایج در افراد سیگاری است.
عوارض گوارشی
اختلالات گوارشی مانند زخم معده، زخم اثنی‌عشر و بیماری روده تحریك‌پذیر در افراد سیگاری بیش از افراد غیرسیگاری است. مقاومت به درمان و مرگ و میر و عوارض در این افراد بیشتر است. همچنین، استعمال سیگار موجب ابتلا به سرطان دستگاه گوارش نظیر معده، روده كوچك و روده بزرگ و لوزالعمده می‌گردد.
علت سرطان‌زایی سیگار در سیستم گوارش
با كشیدن سیگار، تركیباتی از نیتروژن كه در دود سیگار موجود است، وارد بدن می‌شود كه این تركیبات از طریق خون، كبد و ریه به تمامی بدن انتشار می‌یابد. لازم به ذكر است كه این ماده به‌عنوان یكی از تركیبات سرطان‌زا شناخته شده و عامل مستقیم ایجاد سرطان‌های دستگاه گوارش ناشی از دخانیات می‌باشد.
عوارض ریوی سیگار
در گذشته اگر كسی سرفه‌های مزمن داشت، اولین تشخیصی كه به ذهن هركس می‌رسید، سل بود؛ اما امروزه مهم‌ترین علت سرفه‌های مزمن و طولانی، مصرف سیگار و دیگر دخانیات است.
البته همه می‌دانند كه سیگار باعث سرفه می‌شود؛ ولی شاید خیلی‌ها ندانند كه سیگار در درازمدت باعث تخریب ریه می‌گردد و این تخریب به حدی می‌رسد كه فرد برای ادامه زندگی خود، نیاز به پیوند ریه پیدا می‌كند و بدون كپسول اكسیژن نمی‌تواند زنده بماند و حتی از كوچك‌ترین فعالیت‌های روزمره نیز عاجز می‌شود.
دود سیگار در درازمدت با فلج كردن مژك‌های سلول‌های جدار مجاری تنفسی، خطر ابتلای فرد را به عفونت‌های ریوی افزایش می‌دهد. افرادی كه سیگار می‌كشند، زودتر به آنفلوآنزا دچار شده و بیماری‌های آنان نیز دیرتر خوب می‌شود. 90 درصد سرطان‌های ریه و 70 درصد بیماری‌های ریوی، در اثر مصرف دخانیات ایجاد می‌شود.
احتمال بروز سرطان ریه در سیگاری‌ها به شدت بالاست. در اشخاصی كه تا 14 نخ سیگار در روز می‌كشند، احتمال بروز سرطان ریه تا 8 برابر بیشتر می‌شود و اگر این تعداد به 25 نخ برسد، احتمال بروز سرطان ریه تا 20 برابر افزایش می‌یابد. بنابراین، خطر مرگ ناشی از سرطان ریه با افزایش تعداد نخ مصرفی سیگار بالا رفته و هر چه فرد تعداد سیگار بیشتری بكشد، سرطان ریه در او كشنده‌تر می‌شود.
احتمال سرطان ریه در زنان سیگاری 20 برابر و در مردان 10 برابر افراد غیرسیگاری است. این خطر بیش از آنكه به تعداد نخ سیگار مصرفی وابسته باشد، به مدت مصرف دخانیات ارتباط دارد. از هر هزار نفری كه به علت سرطان ریه فوت می‌كنند، 900 نفر آنها سیگاری هستند. 90 درصد علت برونشیت مزمن و آمفیزم سیگار است، سیگار با افزایش مواد اكسیدان و كاهش مواد آنتی‌اكسیدان در ریه و نیز به واسطه اختلال در حركت مژك‌ها، در عملكرد سیستم دفع مخاط تأثیر می‌گذارد و مكانیزم‌های دفاعی ریه را مختل كرده، زمینه را برای بروز این دو بیماری فراهم می‌كند.
