دکتر حمیدرضا دانش‌پرور؛ کارشناس حقوق؛ متخصص پزشکی قانونی؛ عضو هیات علمی سازمان پزشکی قانونی کشور
خوردن مقادیر زیاد الكل قادر به ایجاد یك میوپاتی حاد الكلی است كه با درد و تورم عضلات سطح بالای كراتین فسفوكیناز (CPK) و ندرتا میوگلوبینمی و میوگلوبینوری مشخص می‌شود. اثرات اتانول برروی سیستم اسكلتی شامل اختلال در متابولیسم الكل به همراه افزایش خطر شكستگی‌ها و نكروز سر استخوان فمور است.
تغییرات هورمونی عبارتند از
1- افزایش سطح كورتیزول سرم
2- مهار ترشح وازوپرسین در موقع افزایش غلظت خونی الكل و بر عكس تحریك ترشح آن در موقع كاهش غلظت خونی الكل كه باعث می شود اكثر الكلی‌ها (احتمالا‌اندكی بیش از حد )هیدراته باشند.
3- كاهش T3,T4 سرم
اهمیت تاثیر عوارض اتانول در پزشكی قانونی
شرابخواری و مستی ناشی از آن به دو دلیل از نظر پزشكی قانونی اهمیت دارد اول آنكه فرد مست ممكن است دچار سوانحی شود كه منجر به صدمات جدی و یا مرگ وی شود و یا ممكن است در نتیجه تاثیرات خود الكل فوت كند. دوم اینكه فردی كه تحت تاثیر الكل است مرتكب انواع جرائم می شود از این رو هر موقع ممكن است از یك پزشك چه در ضمن طبابت شخصی وی و چه در ضمن كار در یك بخش بیمارستانی ،خواسته شود تا فردی را كه مشكوك به مستی است معاینه كند.
در صورتی كه ممكن باشد بهتر است این كار توسط پزشكی كه به نحوه كار آشنایی دارد (مثل متخصص پزشكی قانونی) انجام شود اما از آنجایی كه این امر همیشه مقدور نیست باید هر پزشكی معلومات اولیه را در مورد نحوه معاینه و بررسی فرد مست داشته باشد در غیر این صورت نه فقط ممكن است كه پزشك در هنگام ارایه مدارك در دادگاه اشتباهش محرز شود بلكه حتی ممكن است وی بعضی از بیماری‌های جدی را با مستی اشتباه گرفته و در نتیجه فرد تحت درمان مناسب قرار نگرفته و بمیرد.
نحوه معاینه Purpose of examination
1- در ابتدا باید وجود هر گونه صدمه جدی و یا بیماری حادی كه نیاز به توجه فوری دارند، كنار گذاشته شود. 2- شرح حال گرفته شود؛ مثلا سابقه بیماری‌های قلبی، ابتلا به صرع و نظایر آنها مشخص شود، همچنین ماهیت اغذیه و نوشابه‌هایی كه خورده شده‌اند بررسی شده و معلوم شود كه آیا بیمار هر گونه دارویی را مصرف كرده است یا خیر. 3- رفتار عمومی بیمار بررسی شده و به وضع لباس‌های وی و نیز به طرز صحبت كردن او و كنترل بیمار برروی خودش دقت شود. 4- وضعیت حافظه و وضع روانی بیمار بررسی شده و سوالاتی در مورد نام، آدرس، تاریخ و نیز محاسبات ساده از بیمار به عمل آیند. 5- طرز نوشتن بیمار بررسی شده و به این منظور از وی خواسته شود تا از روی كتاب یا روزنامه متنی را بنویسد. 6- نبض، درجه حرارت بدن و وضعیت پوست مورد توجه قرار بگیرند. 7- در دهان وضعیت زبان و دندان‌ها بررسی شده و به بوی نفس بیمار توجه شود. 8- به وضع عمومی چشم‌ها، حركات چشم‌ها و واكنش مردمك‌ها توجه شود. 9- در گوش‌ها به كاهش قدرت شنوایی و وضعیت پرده‌های صماخ توجه شود. 10-به وضع راه‌رفتن بیمار در طول اتاق و طرز برگشتن وی توجه شود (راه‌رفتن نباید در طول یك خط مستقیم باشد). 11- نحوه ایستادن بیمار بررسی شود (آیا بیمار موقع ایستادن چشم‌هایش باز است یا بسته؟ 12- وجود تعادل و هماهنگی عضلانی بررسی شود و برای این كار تست قرار دادن انگشت روی بینی و انجام دادن كارهای ساده چون بستن دكمه‌های لباس و برداشتن یك شیئی مورد بررسی قرار می‌گیرند. 13- رفلكس‌‌های عصبی بررسی و معاینات عمومی دستگاه عصبی مركزی انجام خواهند شد. 14- دستگاه‌های قلبی عروقی، تنفسی و سیستم گوارشی نیز باید معاینه شوند.
جراحت و مرگ افراد الكلی
شخصی كه الكل نوشیده است به علل متعدد مستعد جراحات جدی و مرگ است:
1- جراحات سر: مثلا خونریزی بالای سخت شامه و یا زیر سخت شامه‌ای می‌توانند به دنبال نزاع و یا سقوط رخ دهد نه تنها فرد مست مهاجم‌تر و ناپایدارتر است، بلكه وجود الكل در بدن احتمال خونریزی را زیادتر می‌كند و در افرادی هم كه به‌طور مزمن الكل مصرف می‌كنند، عروق خونی شكننده‌تر است.
2- سقوط: از ساختمان به زمین و یا به محل‌هایی كه حفاری شده‌اند ممكن است باعث شكستگی، به خصوص در گردن و جمجمه شود.
3- غرق‌شدن: فرد مست ممكن است كوركورانه به داخل رودخانه و یا كانال آب بیافتد. فرد مست همچنین ممكن است در خیابان كلاپس كرده و در حالی كه صورتش در جوی آب و یا چاله فاضلاب فرو رفته است داخل فقط چند اینچ آب غرق (خفه) شود.
4- سوختگی‌ها: فرد مست ممكن است در كانون آتش‌سوزی گیر بیافتد به علاوه افراد مست با انداختن ته‌سیگار و كبریت‌های روشن می‌توانند به راحتی منجر به آتش‌سوزی شوند.
5- مسمومیت: در فرد مست مسمومیت با مونواكسیدكربن یا گاز با باز كردن گاز و فراموشی در روشن كردن آن و یا با نوشیدن اشتباهی مایعات سمی به جای آب و یا در اثر نوشیدن مقادیر زیاد الكل، می تواند رخ دهد.
6- آسفیكسی: فرد مست ممكن است در فضای محدودی محبوس شود، مثلا به طور تصادفی بین البسه گیر بیافتد، به‌وسیله رختخواب (ملافه، لحاف و پتو) خفه شود (Smothering) و در طی اغمای الكلی به وسیله لباس‌های تنگ خفه شود (Strangulation) یا اینكه با رگورژیتاسیون و ورود محتویات معده به مجاری هوای خفه شود (Chocking).
